LANGE CARL, publicysta, poeta, tenisista, działacz sportowy
| Linia 3: | Linia 3: | ||
[[File:2_Carl_Lange.jpg|thumb|Fritz Braun, Carl Lange, ''Die Freie Stadt Danzig'', Leipzig 1929, z ilustracjami [[HELLINGRATH BERTHOLD FRANZ| Bertholda Hellingratha]]]] | [[File:2_Carl_Lange.jpg|thumb|Fritz Braun, Carl Lange, ''Die Freie Stadt Danzig'', Leipzig 1929, z ilustracjami [[HELLINGRATH BERTHOLD FRANZ| Bertholda Hellingratha]]]] | ||
| − | '''CARL LANGE''' (27 I 1885 Berlin Schöneberg – 29 V 1959 Brema), publicysta, poeta. Absolwent liceum w Berlinie | + | '''CARL LANGE''' (27 I 1885 Berlin Schöneberg – 29 V 1959 Brema-Oberneuland), publicysta, poeta, tenisista, działacz tenisowy. Jeden z sześciu synów Carla (1850-1921), berlińskiego bankiera, i Mathilde (1851-1923), córki lipskiego kapelmistrza i dyrektora muzycznego Gustava Adolfa Friedricha Riede (1820-1879). Absolwent liceum w Berlinie, jako uczeń odwiedził Gdańsk podczas jednego z turniejów tenisowych. W 1903 zaciągnął się jako Fahnenjunker (odpowiednik podchorążego) do 2. Zachodniopruskiego Pułku Artylerii Pieszej Nr. 17 (2. Westpreußisches Fußartillerie-Regiment Nr. 17, którego 1.batalion stacjonował czasowo w Gdańsku-[[NOWY PORT | Nowym Porcie]]. W czasie pobytu w wojsku kolejne rozkazy kierowały go do Berlina na Technische Akademie, Militär-Turnanstalt, producenta telegrafów Siemensa & Halske i Kavallerie-Telegraphenschule, a już jako oficera do jednostek wojskowych w Swinemünde (Świnoujście) i Borkum na wschodnio-fryzyjskiej wyspie o tej samej nazwie, uczęszczał także na wykłady z literatury i sztuki [[MATTHAEI ADALBERT | Adalberta Matthaei]] na [[TECHNISCHE HOCHSCHULE DANZIG | Technische Hochschule Danzig]] i Heinricha Wölfflina na Friedrich-Wilhelms-Universität w Berlinie. W 1912 w Lipsku ukazał się tomik jego poezji ''Verse'', w 1914 w Berlinie kolejny - ''Strom aus der Tiefe''.<br/><br/ |
| − | W 1920 opublikował w obronie feldmarszałka [[MACKENSEN AUGUST ANTON von | Augusta von Mackensena]] głośną książkę ''Der Kronprinz und sein wahres Gesicht''. | + | Podczas I wojny światowej początkowo szef baterii przeciwlotniczej na froncie wschodnim, po powrocie do Borkum na zlecenie dowódcy twierdzy w celu „przybliżenia żołnierzom ojczystej sztuki i poezji” wydawał pismo „Borkumer Kriegszeitung” (wybór tekstów wydany drukiem jako ''Auswahlband der Borkumer Kriegszeitung'', Berlin 1917). Pod koniec wojny był dowódcą batalionu na froncie zachodnim, między innymi organizował programy muzyczno-literackie, także w radiu frontowym. W 1920 na własną prośbę zwolniony z wojska w stopniu majora, zamieszkał w [[OLIWA | Oliwie]].<br/><br/> |
| − | Tenisista ( | + | Założyciel w 1919 i do 1939 wydawca [[OSTDEUTSCHE MONATSHEFTE | „Ostdeutsche Monatshefte”]], gdzie – jako zwolennik porozumienia pomiędzy różnymi środowiskami - publikował utwory autorów różnej orientacji politycznej, między innymi Wernera Bergengrüna, Hansa Friedricha Bluncka, Lovisa Corintha, Hansa Francka, Maxa Halbego, Carla i Gerharta Hauptmannów, Käthe Kollwitz, Agnes Miegel czy Waltera von Molo. W 1920 opublikował w obronie feldmarszałka [[MACKENSEN AUGUST ANTON von | Augusta von Mackensena]] głośną książkę ''Der Kronprinz und sein wahres Gesicht'', następnie jej kontynuacje, ''Geist von Potsdam. Der Kronprinz'' (1933), ''Deutscher Geist'' 1935 (1934) oraz ''Generalfeldmarschall von Mackensen'' (1935). Współpracował z innymi pismami gdańskimi i niemieckimi. Współzałożyciel poetyckiego stowarzyszenia Die Kogge (w 1932 zorganizował jego zjazd w Gdańsku). Autor zbiorów wierszy i książek o Gdańsku i Operze Leśnej w Sopocie (między innymi razem z Fritzem Braunem ''Die Freie Stadt Danzig'', 1929 oraz ''Die Zoppoter Waldoper''). Od marca 1926 kierownik literacki wysoko nakładowego (20.000) kalendarza „Danziger Bote”. W 1933 podpisał, razem z 87 innymi niemieckimi pisarzami, "Deklarację lojalności wobec Adolfa Hitlera" ("Gelöbnis treuester Gefolgschaft für Adolf Hitler").<br/><br/> |
| + | Tenisista, wygrał już pierwszy turniej juniorów, w którym wystartował (Berlin, 1897). Wielokrotny mistrz Niemiec w kategorii juniorów, także w deblu ze swym starszym bratem Erichem. Dwukrotny mistrz Niemiec seniorów (1902, 1909), w czasach seniorskich partner deblowy zaprzyjaźnionego z nim Kronprinza (następcy tronu) Wilhelma Hohenzollerna w oficjalnych turniejach. Uczestnik turniejów międzynarodowych, jeden z najlepszych sportowców w [[WOLNE MIASTO GDAŃSK, 1920–1939 | II Wolnym Mieście Gdańsku]]. Jeszcze w 1954 wystąpił jako zawodnik w Otwartych Mistrzostwach Niemiec w Hamburgu. Także działacz tenisowy, między innymi w 1899 współzałożyciel sekcji tenisowej klubu Blau-Weiß Berlin (jako Lawn-Tennis-Club 1899), następnie jego członek honorowy; przewodniczący Ostdeutscher Lawn -Tennis -Turnier – Verband, członek zarządu Danziger Tennisverein oraz Deutscher Tennisbund.<br/><br/> | ||
| + | Po zakończeniu II wojnie światowej wysiedlony z Gdańska-Oliwy, mieszkał w swoim górskim domku w Wernigerode (Harz, strefa radziecka); szykanowany i w 1950 z powodu „zagrożenia dla bezpieczeństwa NRD” aresztowany i postawiony przed sądem. Mimo wyroku uniewinniającego uciekł do Bremy gdzie w 1955 wznowił wydawanie pisma „Ostdeutsche Monatshefte”. Członek PEN Clubu. <br/><br/> | ||
| + | Odznaczony Krzyżem Zasługi Republiki Federalnej Niemiec I klasy (Bundesverdienstkreuz 1. Klasse , 1958). Laureat Zachodniopruskiej Nagrody Kulturalnej (Westpreußischer Kulturpreis, 1959). Od 1919 żonaty był z Marią (ur, 2 II 1898 Brema – zm. Brema), córką bremeńskiego kupca Johanna Daniela Ruytera (27 VIII 1854 Brema – 4 III 1931 Brema) i Emilii z domu Lange (26 X 1860 Brema – 22 XII 1936 Hamburg). Ojciec Ericha (30 V 1928 Gdańsk – 24 X 2010 Heidelberg), Evy Marii (ur. 17 II 1923 Gdańsk) zamężną Schröck oraz Helgi (ur. 7 IX 1925 Gdańsk). (zob. [[FABER ELSA | Elsa Faber]], ilustracja 3). {{author: MA}} [[Category: Encyklopedia]] [[Category: Ludzie]]<br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/> | ||
| + | '''Bibliografia''':<br/> | ||
| + | Franke Robert, ''Danziger Bürgerbuch. Bilder aus Leben und Wirken Danziger Männer und Frauen in Politik, Wirtschaft, Presse, Kunst, Wissenschaft'', Danzig 1927.<br/> | ||
| + | Radke Heinz, ''Lange Carl'', w: Neue Deutsche Biographie, Bd. 13, Berlin 1982, s. 565. | ||
Wersja z 11:53, 22 sty 2022
CARL LANGE (27 I 1885 Berlin Schöneberg – 29 V 1959 Brema-Oberneuland), publicysta, poeta, tenisista, działacz tenisowy. Jeden z sześciu synów Carla (1850-1921), berlińskiego bankiera, i Mathilde (1851-1923), córki lipskiego kapelmistrza i dyrektora muzycznego Gustava Adolfa Friedricha Riede (1820-1879). Absolwent liceum w Berlinie, jako uczeń odwiedził Gdańsk podczas jednego z turniejów tenisowych. W 1903 zaciągnął się jako Fahnenjunker (odpowiednik podchorążego) do 2. Zachodniopruskiego Pułku Artylerii Pieszej Nr. 17 (2. Westpreußisches Fußartillerie-Regiment Nr. 17, którego 1.batalion stacjonował czasowo w Gdańsku- Nowym Porcie. W czasie pobytu w wojsku kolejne rozkazy kierowały go do Berlina na Technische Akademie, Militär-Turnanstalt, producenta telegrafów Siemensa & Halske i Kavallerie-Telegraphenschule, a już jako oficera do jednostek wojskowych w Swinemünde (Świnoujście) i Borkum na wschodnio-fryzyjskiej wyspie o tej samej nazwie, uczęszczał także na wykłady z literatury i sztuki Adalberta Matthaei na Technische Hochschule Danzig i Heinricha Wölfflina na Friedrich-Wilhelms-Universität w Berlinie. W 1912 w Lipsku ukazał się tomik jego poezji Verse, w 1914 w Berlinie kolejny - Strom aus der Tiefe.
<br/
Podczas I wojny światowej początkowo szef baterii przeciwlotniczej na froncie wschodnim, po powrocie do Borkum na zlecenie dowódcy twierdzy w celu „przybliżenia żołnierzom ojczystej sztuki i poezji” wydawał pismo „Borkumer Kriegszeitung” (wybór tekstów wydany drukiem jako Auswahlband der Borkumer Kriegszeitung, Berlin 1917). Pod koniec wojny był dowódcą batalionu na froncie zachodnim, między innymi organizował programy muzyczno-literackie, także w radiu frontowym. W 1920 na własną prośbę zwolniony z wojska w stopniu majora, zamieszkał w Oliwie.
Założyciel w 1919 i do 1939 wydawca „Ostdeutsche Monatshefte”, gdzie – jako zwolennik porozumienia pomiędzy różnymi środowiskami - publikował utwory autorów różnej orientacji politycznej, między innymi Wernera Bergengrüna, Hansa Friedricha Bluncka, Lovisa Corintha, Hansa Francka, Maxa Halbego, Carla i Gerharta Hauptmannów, Käthe Kollwitz, Agnes Miegel czy Waltera von Molo. W 1920 opublikował w obronie feldmarszałka Augusta von Mackensena głośną książkę Der Kronprinz und sein wahres Gesicht, następnie jej kontynuacje, Geist von Potsdam. Der Kronprinz (1933), Deutscher Geist 1935 (1934) oraz Generalfeldmarschall von Mackensen (1935). Współpracował z innymi pismami gdańskimi i niemieckimi. Współzałożyciel poetyckiego stowarzyszenia Die Kogge (w 1932 zorganizował jego zjazd w Gdańsku). Autor zbiorów wierszy i książek o Gdańsku i Operze Leśnej w Sopocie (między innymi razem z Fritzem Braunem Die Freie Stadt Danzig, 1929 oraz Die Zoppoter Waldoper). Od marca 1926 kierownik literacki wysoko nakładowego (20.000) kalendarza „Danziger Bote”. W 1933 podpisał, razem z 87 innymi niemieckimi pisarzami, "Deklarację lojalności wobec Adolfa Hitlera" ("Gelöbnis treuester Gefolgschaft für Adolf Hitler").
Tenisista, wygrał już pierwszy turniej juniorów, w którym wystartował (Berlin, 1897). Wielokrotny mistrz Niemiec w kategorii juniorów, także w deblu ze swym starszym bratem Erichem. Dwukrotny mistrz Niemiec seniorów (1902, 1909), w czasach seniorskich partner deblowy zaprzyjaźnionego z nim Kronprinza (następcy tronu) Wilhelma Hohenzollerna w oficjalnych turniejach. Uczestnik turniejów międzynarodowych, jeden z najlepszych sportowców w II Wolnym Mieście Gdańsku. Jeszcze w 1954 wystąpił jako zawodnik w Otwartych Mistrzostwach Niemiec w Hamburgu. Także działacz tenisowy, między innymi w 1899 współzałożyciel sekcji tenisowej klubu Blau-Weiß Berlin (jako Lawn-Tennis-Club 1899), następnie jego członek honorowy; przewodniczący Ostdeutscher Lawn -Tennis -Turnier – Verband, członek zarządu Danziger Tennisverein oraz Deutscher Tennisbund.
Po zakończeniu II wojnie światowej wysiedlony z Gdańska-Oliwy, mieszkał w swoim górskim domku w Wernigerode (Harz, strefa radziecka); szykanowany i w 1950 z powodu „zagrożenia dla bezpieczeństwa NRD” aresztowany i postawiony przed sądem. Mimo wyroku uniewinniającego uciekł do Bremy gdzie w 1955 wznowił wydawanie pisma „Ostdeutsche Monatshefte”. Członek PEN Clubu.
Odznaczony Krzyżem Zasługi Republiki Federalnej Niemiec I klasy (Bundesverdienstkreuz 1. Klasse , 1958). Laureat Zachodniopruskiej Nagrody Kulturalnej (Westpreußischer Kulturpreis, 1959). Od 1919 żonaty był z Marią (ur, 2 II 1898 Brema – zm. Brema), córką bremeńskiego kupca Johanna Daniela Ruytera (27 VIII 1854 Brema – 4 III 1931 Brema) i Emilii z domu Lange (26 X 1860 Brema – 22 XII 1936 Hamburg). Ojciec Ericha (30 V 1928 Gdańsk – 24 X 2010 Heidelberg), Evy Marii (ur. 17 II 1923 Gdańsk) zamężną Schröck oraz Helgi (ur. 7 IX 1925 Gdańsk). (zob. Elsa Faber, ilustracja 3).
Bibliografia:
Franke Robert, Danziger Bürgerbuch. Bilder aus Leben und Wirken Danziger Männer und Frauen in Politik, Wirtschaft, Presse, Kunst, Wissenschaft, Danzig 1927.
Radke Heinz, Lange Carl, w: Neue Deutsche Biographie, Bd. 13, Berlin 1982, s. 565.
