LANDMANN MARIE, pedagog
| < Poprzednie | Następne > |
.jpg)
MARIE LANDMANN (11 VI 1859 Gdańsk – 26 III 1942 Gdańsk-Oliwa), pedagog, założycielka Marienschule. Córka Ferdinanda Matthiasa Landmanna (3 I 1827 Gdańsk – 13 VII 1914 Gdańsk-Oliwa), mistrza szklarskiego, po ojcu Ferdinandzie (23 X 1781 Kärntner /Wiedeń – 12 IX 1873 Gdańsk), w Gdańsku od 1821, właścicielu firmy "Glas-Porzelan-und Lampenhandlung" w rodzinnej od 1859 kamienicy przy Breitgasse 18 (ul. Szeroka), z której przeprowadził się do Oliwy, gdzie był z kolei właścicielem domu przy Klosterstrasse 17 (ul. Cystersów) (obecnie parking przy kościele św. Jakuba) i poślubionej mu 8 V 1855 Franziski z domu Hanke (4 III 1831 Gdańsk – 18 IV 1908 Gdańsk-Oliwa), córki mistrza krawieckiego C. Hankego. Miała liczne rodzeństwo, z którego troje zmarło w dzieciństwie. Z sióstr pracą pedagogiczną zajmowały się: Franziska (18 I 1856 – 23 VII 1937), od 10 X 1876 zamężna za Leona Feliksa Gutowskiego z Hohenstein (Królikowa) koła Olsztynka, kierowniczka internatu "Marienschule", Johanna Anastazja (3 VIII 1867 – 7 III 1913), nauczycielka muzyki w "Marenschule", Agnes (9 I 1873 – 10 XII 1959 Ulm), zamężna za Frantza Schultheiss, w 1945 wysiedlona z Gdańska. Kupiectwem zajmowali się bracia Franz (4 VII 1861 – 1940 Gdańsk), dziedzic kamienicy (do 1907) i firmy przy Breitgasse 18, Ignatz Vincent (18 III 1863 – 22 V 1929 w wypadku samochodowym w Berlinie), właściciel zakładów kwasu węglowego w Berlinie i Stephanus (12 XII 1870 – 1 I 1952 Ulm), właściciel gdańskiej firmy "Fenster-Spiegel-und Rohglass", wysiedlony z Gdańska w 1945. Najmłodszy z rodzeństwa Joseph Clemens (3 IX 1875 – 25 VIII 1941 Pollnitz) był księdzem, między innymi wikarym w gdańskim kościele św. Brygidy, od 1914 do śmierci proboszczem w Pollnitz (Polnica koło Człuchowa) .
Średnie wykształcenie zdobyła w szkole Zgromadzenia Sióstr Miłosierdzia św. Wincentego à Paulo (szarytki) w Chełmnie nad Wisłą. W okresie nauki opiekowała się nią siostra matki Maria Balbina Hanke (1829–1894), zakonnica w tym klasztorze. Następnie ukończyła prywatne ewangelickie seminarium nauczycielskie w Gdańsku, prowadzone przez pastora kościoła św. Bartłomieja Friedricha Heinricha Hevelckego (1817–1892). W 1879 po egzaminie państwowym w Düsseldorfie uzyskała uprawnienia nauczycielskie. W latach 1879–1886 pracowała w katolickich szkołach w Nadrenii: w Moselkern koło Kolonii, Königswinter i Düsseldorfie. Po powrocie do Gdańska wiosną 1886 założyła przy Jopengasse 4 (ul. Piwna, w kolejnej kamienicy należącej do ojca) katolicką Marienschule dla dziewcząt, działającą po 1899 przy Vorstädtischer Graben 18 (ul. Podwale Przedmiejskie) i Fleischergasse 90 (ul. Rzeźnicka).
W 1885 była współzałożycielką ogólnoniemieckiego związku nauczycielek katolickich (Verein katholischer deutscher Lehrerinnen) z siedzibą władz w Essen w Nadrenii, w 1903 i w latach następnych była jego prezeską. Po 1900 członkini katolickiej partii Zentrum w Berlinie. Działaczka na rzecz rozwoju katolickiego szkolnictwa średniego dla dziewcząt, autorka artykułów i opracowań z tego zakresu, we współpracy z Pruskim Ministerstwem Oświaty i Religii (Preußische Kultusministerium) w 1906 opracowała założenia programowe przygotowujące dziewczęta do studiów wyższych. W dniach 23–24 I 1906 pod patronatem cesarzowej Augusty Wiktorii prowadziła w Berlinie ogólnoniemiecką konferencję na ten temat. W latach 1904–1921 redagowała czasopismo „Mädchenbildung auf Christlicher Grundlage” ("Podstawy kształcenia dziewcząt w duchu chrześcijańskim"). W 1906 założyła w Gdańsku terenowy oddział Katolischer Deutscher Frauenbund (Katolicki Związek Kobiet Niemieckich), organizacji mającej swą centralę w Kolonii. Celem związku były starania o podniesienie roli kobiet w życiu państwa i uzyskanie przez nie prawa wyborczego. W grudniu 1919 została wybrana na radną gdańską z ramienia partii Zentrum, z funkcji tej zrezygnowała po wybraniu z ramienia tej samej partii na członka Volkstagu w grudniu 1920. Była posłanką do Volkstagu I i II kadencji (6 XII 1920 – 31 XII 1923 i 1 I 1924 – 3 XII 1927), zajmowała się zagadnieniami szkolnictwa i współpracą z powstałym w 1925 roku biskupstwem gdańskim ( diecezja gdańska). 1 IV 1927 z powodu choroby przeszła na emeryturę. Prowadzenie szkoły przekazała przybyłym w tym celu do Gdańska siostrom z zakonu urszulanek, które utworzyły w części internatu swój gdański klasztor.
Senat II Wolnego Miasta Gdańska przyznał jej dożywotnią roczną rentę w wysokości 9 000 gdańskich guldenów. W 1926 z nieznanym skutkiem zabiegała też o rentę dla siostry Franziski Gutowski. Na emeryturze mieszkała wraz z owdowiałą przed 1914 siostrą Franziską i jej córką Hedwig Gutkowski (1880–1952 Ulm, Niemcy), nauczycielką prac ręcznych w Marienschule. Do 1938 utrzymywała kontakty z gdańskim biskupem Eduardem O’Rourke’em i pracownikami kurii.
Pochowana na cmentarzu katolickim w Oliwie (obecnie część Cmentarza Komunalnego nr 2), w rodzinnym grobowcu (zachowanym), obok rodziców i dwóch sióstr, Johannie Anastazji i Franziski. Nie założyła rodziny, zgodnie z obowiązującymi przepisami kobiety po wyjściu za mąż traciły bowiem uprawnienia nauczycielskie. W życiu prywatnym oraz zawodowym przestrzegała wszelkich obowiązujących wówczas kanonów Kościoła katolickiego, odznaczona przez papieża orderem "Pro ecclesia et pontifice".
