KURKOWA, ulica
| < Poprzednie | Następne > |
KURKOWA (Schießstange), ulica, od obecnej ul. 3 Maja (Promenade, Horst-Hoffmann-Wall) do Grodziska, po lewej stronie krzyżuje się z obecną ul. Strzelecką (Schützengang). Powstała w 2. połowie XVI wieku i miała charakter typowo gospodarczy. Oddzielała teren Strzelnicy ( Ogród Strzelecki i Dom Strzelecki) od tylnej zabudowy gospodarczej długich działek ogrodowych północnego bloku Nowych Ogrodów. Przedłużeniem w kierunku zachodnim była pierwotnie Weinbergstraße (ul. Zakopiańska).
Zabudowa, szczególnie południowa, została całkowicie zniszczona w 1577 podczas wojny Gdańska z królem polskim Stefanem Batorym. Odbudowana w 2. połowie XVII wieku przy rozbudowie fortyfikacji Grodziska, skrócona od strony zachodniej. Do końca 1. połowy XIX wieku, obok obiektów Strzelnicy i ogrodów (zob. August Lenz), zabudowę stanowiły gospody i letnie rezydencje. W 1851 kwadrat obecnych ulic: Kurkowej, Strzeleckiej, Nowych Ogrodów i 3 Maja przeznaczono na potrzeby sądu i więzienia ( Areszt Śledczy) oraz innych budynków użyteczności publicznej.
Ukształtowana w 2. połowie XIX i na początku XX wieku zabudowa przetrwała do 1945. Położona po północnej stronie pierwsza posesja należała w dalszym ciągu do Strzelnicy. Kolejne posesje: 2, 3 i 4 zajmowały kamieniczki lokatorskie. Obok nich (Kurkowa 5) zlokalizowany był cmentarz katolicki ( cmentarze na terenie Śródmieścia. Nowe Ogrody). W niewielkiej kamieniczce (nr 6) po 1945 znajdowała się strażnica 13 Kaszubskiego Pułku Korpusu Bezpieczeństwa Wewnętrznego, który w latach 1945–1956 był współodpowiedzialny za ochronę zewnętrzną więzienia i transporty więźniów. Na prawo od kamienicy 8 można było dojść wąską drogą (Grüngürtel) na teren fortyfikacji Grodziska. Do 1946 sąsiedztwo kamienicy po przeciwnej stronie ulicy stanowił cmentarz Nowy Katolicki. Po II wojnie światowej kamienica w części służyła przez lata Milicji Obywatelskiej, później policji. Dawne kamienice 10–11 stanowią od 1946 zwartą zabudowę Aresztu Śledczego. Leżące za nim kamienice 15–17 były obiektami mieszkalnymi.
Po 1945 zlikwidowano zabudowę 1–5, 9 i 15–18. Latem 1946 powiększono teren więzienia, w jego obrębie znalazła się większość ulicy zamkniętej dla ruchu miejskiego. Po północnej stronie ulicy nie zachowały się elementy poprzedniej architektury. Decyzją Miejskiej Rady Narodowej z XII 1950 nastąpiło formalnoprawne przekazanie zajętych przez więzienie terenów pod zarząd kwatermistrzostwa Wojewódzkiego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego. W 1955 grunty i obiekty przekazano w użytkowanie Wydziałowi Więziennictwa Ministerstwa Sprawiedliwości. W 2003 odtworzono nawierzchnię ulicy sprzed 1945 (asfalt zastąpiono brukiem). Wstępu na teren niedostępnej dla mieszkańców części ulicy strzegą dwie bramy: od strony zachodniej Brama I (od 1946) i od strony wschodniej Brama III (od 2008).
