KOŚCIÓŁ ŚW. JAKUBA (Oliwa)

Z Encyklopedia Gdańska
Wersja Blazejsliwinski (dyskusja | edycje) z dnia 13:53, 14 gru 2022

(różn.) ← poprzednia wersja | przejdź do aktualnej wersji (różn.) | następna wersja → (różn.)
Skocz do: nawigacji, wyszukiwania

< Poprzednie Następne >
Kościół św. Jakuba w Oliwie od strony zachodniej, 1910
Kościół św. Jakuba w Oliwie od strony południowej, 1910
Kościół św. Jakuba w Oliwie, widok od strony północnej
Kościół św. Jakuba w Oliwie od strony południowo-zachodniej, 2010
Kościół św. Jakuba, 2021
Kościół św. Jakuba, 2021

KOŚCIÓŁ ŚW. JAKUBA, Oliwa, na wzniesieniu przy zbiegu ul. Cystersów, Opackiej i Czyżewskiego (do 1945 Saltzmannstraße i Ludolfiner Weg), po północno-zachodniej stronie kościoła (archikatedry) Trójcy Świętej, niegdyś trzynawowy, obecnie dwunawowy. Wzniesiony w XIII lub początku XIV wieku jako parafialny dla najbliższych wsi będących własnością opactwa cystersów oliwskich. Pierwsza (pośrednia) wzmianka pisemna o jego istnieniu zawarta jest w Kronice oliwskiej, wedle której po rzezi gdańszczan przez Krzyżaków 12/13 XI 1308 opat oliwski Rüdiger kazał pochować pomordowanych rycerzy na cmentarzu św. Jakuba.

18 II 1577 spalony przez gdańszczan w okresie wojny Gdańska z polskim królem Stefanem Batorym, prowizorycznie odbudowany w latach 1591–1593, konsekrowany 18 I 1604 przez sufragana włocławskiego Franciszka Łąckiego. W 1637, z uwagi na niebezpieczeństwo zawalenia, gruntownie wyremontowany i częściowo przebudowany (zlikwidowano nawę południową). W 1709 otrzymał dzisiejsze zwieńczenie wieży, z 2. połowy XVIII wieku pochodzą rokokowy wystrój, ołtarz, ambona i konfesjonał, powstałe w przyklasztornym warsztacie snycerskim.

Po kasacie klasztoru oliwskiego w 1831 i ustanowieniu kościoła poklasztornego (obecnej archikatedry) siedzibą parafii katolickiej, przeszedł w posiadanie rządu pruskiego. Jego decyzją pozostał w rękach katolików do chwili przysposobienia kościoła poklasztornego do nowych potrzeb, ci zaś 14 II 1833 zwrócili go władzom pruskim. Oddany oliwskiej gminie ewangelickiej (pierwsze nabożeństwo ewangelickie 30 XI 1834) był jej głównym kościołem w Oliwie do 1920, do czasów wybudowania kościoła Pojednania ( kościół Matki Boskiej Królowej Korony Polskiej). Parafia ewangelicka obejmowała Oliwę, Klukowo, Owczarnię i Zaspę. Przy kościele w 1835 wybudowano plebanię (obecnie ul. Opacka 9, przebudowaną w latach 1870 i 1906). Po raz kolejny remontowany w okresie 1879–1882, otrzymał obecny wystrój zachodniej kruchty i płaskiego stropu. W 1878 zamknięto cmentarz. W 1945, po zajęciu przez cystersów kościoła Matki Boskiej Królowej Korony Polskiej, ponownie najważniejszy kościół ewangelicki w Oliwie.

W wyniku przesiedleń Niemców i upadku gminy ewangelickiej, 14 VII 1946 przekazany katolikom i poświęcony (ks. Leon Kossak-Główczewski) jako filialny archikatedry. W 1960 i na przełomie XX i XXI wieku rewaloryzowany. W 2006 otrzymał iluminację. Jeden z nielicznych gdańskich kościołów, gdzie odprawiane są adekwatne do ich wieku niedzielne msze dla przedszkolaków, z udziałem zespołu muzycznego i scholi.

Proboszczowie kościoła
św. Jakuba w Oliwie
1590–1591 ks. Philippus Adler
1591 ks. Christophorus Paraschinski
1591–1593 ks. Michael Radecki
1593–1597 ks. Bartholomäus Bering
1597–1638 ks. Zacharias Cultius
1639–1641 ks. Robert von Werden
1641–1647 ks. Gerhardus Nedatius
1647–1655 ks. Michael Gaulius
1655–1659 ks. Johann Augustin Hoffmann
1659–1668 ks. Michael Videt
1669–1683 ks. Johann Augustin Hoffmann
1683–1687 ks. Andreas G. Friedrich
1687–1688 ks. Ignatius Becke
1689–1693 vacat
1693–1701 ks. Nicolaus Verlorn
1702 ks. Antonius Rusiecki
1702–1703 ks. Theophilus Tatter
1703–1706 ks. Gottfried Hoffmann
1706–1709 ks. Kaspar Burchard
1709–1710 ks. Gotthard Wegner
1710–1711 ks. Gottfried Hoffmann
1712 vacat
1713–1723 ks. Tobias Puklinski
1723–1724 ks. Christophorus Tatter
1724–1752 ks. Kilian Schulz
1752–1755 ks. Albericus Seewald
1755–1757 ks. Kilian Schulz
1757–1772 ks. Placidus Werner
1772–1774 ks. Florian Buch
1774–1782 ks. Heronymus Teschner
1782–1787 ks. Gabriel Mick
1787–1802 ks. Otto Moser
1802–1804 ks. Robert Casperson
1804–1832 ks. Johannes Bluhm
MrGl
Pastorzy kościoła św. Jakuba w Oliwie
1834–1865 Adam Emanuel Sadowski
1865–1874 Karl Heinrich Wachchausen
1874–1883 Hermann Emil Krause
1884–1893 Karl Gustav Hinz
1894–1933 Karl Emil Albert Otto (od 1920 świątynia główna zob. kościół Matki Boskiej Królowej Korony Polskiej).
1934–1945 Johannes Vorwerg (świątynia główna zob. kościół Matki Boskiej Królowej Korony Polskiej).
MrGl
⇦ WRÓĆ
Osobiste
Przestrzenie nazw

Warianty
Widok
Działania