GRASS GÜNTER, prozaik, poeta, noblista, honorowy obywatel Gdańska
| (Nie pokazano 13 wersji utworzonych przez jednego użytkownika) | |||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
{{paper}} | {{paper}} | ||
| − | [[File: Grass Günter.JPG|thumb|Günter Grass]] | + | [[File: Grass Günter.JPG|thumb|Günter Grass w Gdańsku]] |
| + | [[File: 1_Grass_Günter.jpg |thumb| Günter Grass w Gdańsku podczas konferencji „Günter Grass. Literatura-Sztuka-Polityka" w Dworze Artusa, 2007]] | ||
[[File:Günter Grass, Autoportret II, 1972.JPG|thumb|Günter Grass ''Autoportret II'', 1972]] | [[File:Günter Grass, Autoportret II, 1972.JPG|thumb|Günter Grass ''Autoportret II'', 1972]] | ||
| + | [[File: Kamienica_przy_ul._Lelewela_13.JPG |thumb| Rodzinna kamienica Güntera Grassa przy ul. Lelewela 13 (do 1945: Labesweg, 2022]] | ||
| + | [[File: Tablica_ul._Lelewela_13.JPG |thumb| Tablica przy wejściu do kamienicy przy ul. Lelewela 13, z cytatem z „Blaszanego bębenka”, 2022]] | ||
[[File:Grass_Gunter_fot._Pracownia-Pracownia.jpg|thumb|Okładka książki Güntera Grassa]] | [[File:Grass_Gunter_fot._Pracownia-Pracownia.jpg|thumb|Okładka książki Güntera Grassa]] | ||
| − | + | [[File: Rzeźba_Turbot_pochwycony.JPG |thumb| Günter Grass, rzeźba ''Turbot pochwycony'']] | |
| − | '''GÜNTER GRASS''' (16 X 1927 Gdańsk – 13 IV 2015 Lubeka), pseudonim Artur Knoff; prozaik, poeta, dramaturg, eseista, malarz, grafik, rzeźbiarz; [[NOBLIŚCI | noblista]]. Syn Wilhelma, niemieckiego ewangelickiego kupca i właściciela sklepu kolonialnego, oraz Heleny z domu Knoff, katoliczki o polskich i kaszubskich korzeniach. W latach 1933–1944 uczeń szkoły powszechnej przy Pestalozzistraße (ul. Pestalozziego) i gimnazjów ( | + | '''GÜNTER GRASS''' (16 X 1927 Gdańsk – 13 IV 2015 Lubeka), pseudonim Artur Knoff; prozaik, poeta, dramaturg, eseista, malarz, grafik, rzeźbiarz; [[NOBLIŚCI | noblista]], [[HONOROWE OBYWATELSTWO MIASTA | honorowy obywatel miasta Gdańska]]. Syn Wilhelma (1895–1979), niemieckiego ewangelickiego kupca i właściciela sklepu kolonialnego, oraz Heleny Elżbiety (1896–1954) z domu Knoff, katoliczki o polskich i kaszubskich korzeniach. W latach 1933–1944 uczeń szkoły powszechnej przy Pestalozzistraße (ul. Pestalozziego) i gimnazjów (między innymi [[CONRADINUM | Conradinum]]). W 1942 zgłosił się ochotniczo do Kriegsmarine, nieprzyjęty ze względu na wiek; w 1943 powołany do służby jako Luftwaffenhelfer, następnie wcielony do Reichsarbeitsdienst; od 10 XI 1944 do 20 IV 1945 służył z poboru w wojskach pancernych Waffen-SS (10. SS-Panzer-Division „Frundsberg”), ranny, w niewoli w amerykańskim obozie jenieckim do kwietnia 1946. <br /><br /> |
| − | Pracował następnie jako robotnik rolny i robotnik w kopalni soli potasowej pod Hildesheim. W 1947 | + | Pracował następnie jako robotnik rolny i robotnik w kopalni soli potasowej pod Hildesheim. W 1947 uczeń kamieniarza w Düsseldorfie, w latach 1948–1952 studiował grafikę i rzeźbę na Akademii Sztuk Pięknych w Düsseldorfie u prof. Seppa Magesa i Ottona Pankoka. W okresie 1951–1952 odbył podróże do Włoch i Francji; od 1953 zamieszkał w Berlinie, gdzie w 1953–1956 studiował rzeźbę u Karla Hartunga w Hochschule für Bildende Künste. W 1955 debiut literacki (trzecia nagroda w konkursie poetyckim rozgłośni radiowej Süddeutscher Rundfunk), pierwsze czytanie przed berlińską Gruppe 47; w 1956 debiut książkowy: tom poezji i grafik ''Die Vorzüge der Windhühner''. W latach 1956–1960 mieszkał w Paryżu, zorganizował pierwszą wystawę swoich prac plastycznych i grafik w Stuttgarcie. W latach 60.–80. XX wieku zaangażował się w działalność SPD (zrezygnował z członkostwa w 1992), aktywnie popierał Willy’ego Brandta. Razem z nim – jako kanclerzem Niemiec – brał udział w podróżach zagranicznych. <br /><br /> |
| − | W latach 1963–1989 członek berlińskiej Hochschule für Bildende Künste; w 1965 doktor honoris causa Kenyon College. W okresie 1967–1969 doradca scen miejskich we Frankfurcie nad Menem; 1972–1987 mieszkał w Wewelsfleth w Szlezwiku-Holsztynie. W | + | W latach 1963–1989 członek berlińskiej Hochschule für Bildende Künste; w 1965 doktor honoris causa Kenyon College. W okresie 1967–1969 doradca scen miejskich we Frankfurcie nad Menem; 1972–1987 mieszkał w Wewelsfleth w Szlezwiku-Holsztynie. W 1976 został założycielem i wydawcą (z Heinrichem Böllem i Carolą Stern) pisma „L’76” i współzałożycielem Rady Autorów w wydawnictwie Luchterband; doktor honoris causa Uniwersytetu Harvarda. W 1978 założyciel fundacji Alfred-Döblin-Preis (Nagrody Alfreda Döblina), wspierającej młodych pisarzy niemieckich obszaru językowego. W 1980 założyciel wydawnictwa „L’80”; w latach 1983–1986 prezydent berlińskiej Hochschule für Bildende Künste; w 1984 członek jury Biennale Weneckiego. W 1985 podarował Landowi Berlińskiemu dom w Wewelsfleth (dom pracy twórczej Alfred-Döblin-Haus). <br /><br /> |
| + | W 1985 uhonorowany [[MEDAL STOLEMA | Medalem Stolema]]. Od sierpnia 1986 do stycznia 1987 przebywał w Kalkucie. W 1990 doktor honoris causa Uniwersytetu Adama Mickiewicza w Poznaniu. W 1992 założyciel wspierającej polsko-niemieckie związki w dziedzinie kultury Daniel-Chodowiecki-Stiftung (Fundacja im. [[CHODOWIECKI DANIEL, malarz, rysownik, patron gdańskiej ulicy | Daniela Chodowieckiego]]); tegoż roku zorganizowano wielką wystawę jubileuszową (z okazji 40-lecia pracy twórczej) w Kunsthalle w Berlinie. W 1993 doktor honoris causa [[UNIWERSYTET GDAŃSKI | Uniwersytetu Gdańskiego]]; w tym samym roku nadano mu również honorowe obywatelstwo Gdańska. W 1999 otrzymał literacką Nagrodę Nobla („Za odmalowanie zapomnianego oblicza historii w bajkach przesyconych czarnym humorem”). W 2000 współzałożyciel fundacji Wolfgang-Koeppen-Stiftung. W 2006 stał się bohaterem głośnego sporu związanego z ujawnieniem jego służby w Waffen-SS. <br /><br /> | ||
| + | Ważniejsze utwory: ''Die Danziger Trilogie'' (Trylogia Gdańska) – ''Die Blechtrommel'' (1959; wyd. pol. ''Blaszany bębenek'', 1979), ''Katz und Maus'' (1961; wyd. pol. ''Kot i mysz'', 1963), ''Hundejahre'' (1963, wyd. pol. ''Psie lata'', 1990); ''Geschichte'' (1968, jako Artur Knoff; wyd. pol. ''Historie'', 1988); ''Örtlich betäubt'' (1969; wyd. pol. ''Miejscowe znieczulenie'', 1997); ''Aus dem Tagebuch einer Schnecke'' (1972; wyd. pol. ''Z dziennika ślimaka'', 1991); ''Der Butt'' (1977; wyd. pol. ''Turbot'', 1995); ''Das Treffen in Telgte'' (1979; wyd. pol. ''Spotkanie w Telgte'', 1992); ''Kopf-geburten oder Die Deutschen sterben aus'' (1980); ''Die Rättin'' (1986; wyd. pol. ''Szczurzyca'', 1993); ''Zunge zeigen'' (1988; wyd. pol. ''Pokazać język'', 2003); ''Unkenrufe'' (1992; wyd. pol. ''Wróżby kumaka'', 1992); ''Ein weites Feld'' (1995; wyd. pol. ''Rozległe pole'', 2000); ''Mein Jahrhundert'' (1999; wyd. pol. ''Moje stulecie'' 1999); ''Im Krebsgang'' (2002; wyd. pol. ''Idąc rakiem'', 2002); ''Beim Häuten der Zwiebel'' (2006; wyd. pol. ''Przy obieraniu cebuli'', 2007); ''Die Box'' (2008; wyd. pol. ''Skrzynka. Opowieść z ciemni'', 2009); ''Unterwegs von Deutschland nach Deutschland. Tagebuch 1990'' (2009); ''Grimms Wörter. Eine Liebeserklärung'' (2010). W 2002 na pl. Wybickiego we Wrzeszczu Dolnym stanął poświęcony pisarzowi [[POMNIK „Z OSKARKIEM”, Wrzeszcz Dolny, ul. Wybickiego | pomnik „Z Oskarkiem”]]. 23 V 2009 w [[PARK NADMORSKI IM. RONALDA REAGANA| Parku im. Ronalda Reagana]] z inicjatywy [[FUNDACJA WSPÓLNOTA GDAŃSKA | Fundacji Wspólnota Gdańska]] odsłonięto jego popiersie, autorstwa Anny Bem-Boruckiej, jako część wystawy stałej "Wielcy Gdańszczanie". 6 X 2014 przy ul. Szerokiej 37 odsłonięto podarowaną przez niego Gdańskowi rzeźbę ''Turbot pochwycony'' (ręka trzymająca rybę, rzeźbę wykonał w 1982).<br /><br /> | ||
| + | W 1954 ożenił się z Anną Schwarz, po rozwodzie w 1978 ponownie żonaty od 1979 z Ute Grunert (zm. 24 IV 2021 Berlin). Od 27 X 2016 patron ronda na skrzyżowaniu ul. Aldony i ul. Wajdeloty we Wrzeszczu Dolnym. {{author: MD}} [[Category: Encyklopedia]] [[Category: Ludzie]] | ||
Aktualna wersja na dzień 18:49, 19 sie 2023
GÜNTER GRASS (16 X 1927 Gdańsk – 13 IV 2015 Lubeka), pseudonim Artur Knoff; prozaik, poeta, dramaturg, eseista, malarz, grafik, rzeźbiarz; noblista, honorowy obywatel miasta Gdańska. Syn Wilhelma (1895–1979), niemieckiego ewangelickiego kupca i właściciela sklepu kolonialnego, oraz Heleny Elżbiety (1896–1954) z domu Knoff, katoliczki o polskich i kaszubskich korzeniach. W latach 1933–1944 uczeń szkoły powszechnej przy Pestalozzistraße (ul. Pestalozziego) i gimnazjów (między innymi Conradinum). W 1942 zgłosił się ochotniczo do Kriegsmarine, nieprzyjęty ze względu na wiek; w 1943 powołany do służby jako Luftwaffenhelfer, następnie wcielony do Reichsarbeitsdienst; od 10 XI 1944 do 20 IV 1945 służył z poboru w wojskach pancernych Waffen-SS (10. SS-Panzer-Division „Frundsberg”), ranny, w niewoli w amerykańskim obozie jenieckim do kwietnia 1946.
Pracował następnie jako robotnik rolny i robotnik w kopalni soli potasowej pod Hildesheim. W 1947 uczeń kamieniarza w Düsseldorfie, w latach 1948–1952 studiował grafikę i rzeźbę na Akademii Sztuk Pięknych w Düsseldorfie u prof. Seppa Magesa i Ottona Pankoka. W okresie 1951–1952 odbył podróże do Włoch i Francji; od 1953 zamieszkał w Berlinie, gdzie w 1953–1956 studiował rzeźbę u Karla Hartunga w Hochschule für Bildende Künste. W 1955 debiut literacki (trzecia nagroda w konkursie poetyckim rozgłośni radiowej Süddeutscher Rundfunk), pierwsze czytanie przed berlińską Gruppe 47; w 1956 debiut książkowy: tom poezji i grafik Die Vorzüge der Windhühner. W latach 1956–1960 mieszkał w Paryżu, zorganizował pierwszą wystawę swoich prac plastycznych i grafik w Stuttgarcie. W latach 60.–80. XX wieku zaangażował się w działalność SPD (zrezygnował z członkostwa w 1992), aktywnie popierał Willy’ego Brandta. Razem z nim – jako kanclerzem Niemiec – brał udział w podróżach zagranicznych.
W latach 1963–1989 członek berlińskiej Hochschule für Bildende Künste; w 1965 doktor honoris causa Kenyon College. W okresie 1967–1969 doradca scen miejskich we Frankfurcie nad Menem; 1972–1987 mieszkał w Wewelsfleth w Szlezwiku-Holsztynie. W 1976 został założycielem i wydawcą (z Heinrichem Böllem i Carolą Stern) pisma „L’76” i współzałożycielem Rady Autorów w wydawnictwie Luchterband; doktor honoris causa Uniwersytetu Harvarda. W 1978 założyciel fundacji Alfred-Döblin-Preis (Nagrody Alfreda Döblina), wspierającej młodych pisarzy niemieckich obszaru językowego. W 1980 założyciel wydawnictwa „L’80”; w latach 1983–1986 prezydent berlińskiej Hochschule für Bildende Künste; w 1984 członek jury Biennale Weneckiego. W 1985 podarował Landowi Berlińskiemu dom w Wewelsfleth (dom pracy twórczej Alfred-Döblin-Haus).
W 1985 uhonorowany Medalem Stolema. Od sierpnia 1986 do stycznia 1987 przebywał w Kalkucie. W 1990 doktor honoris causa Uniwersytetu Adama Mickiewicza w Poznaniu. W 1992 założyciel wspierającej polsko-niemieckie związki w dziedzinie kultury Daniel-Chodowiecki-Stiftung (Fundacja im. Daniela Chodowieckiego); tegoż roku zorganizowano wielką wystawę jubileuszową (z okazji 40-lecia pracy twórczej) w Kunsthalle w Berlinie. W 1993 doktor honoris causa Uniwersytetu Gdańskiego; w tym samym roku nadano mu również honorowe obywatelstwo Gdańska. W 1999 otrzymał literacką Nagrodę Nobla („Za odmalowanie zapomnianego oblicza historii w bajkach przesyconych czarnym humorem”). W 2000 współzałożyciel fundacji Wolfgang-Koeppen-Stiftung. W 2006 stał się bohaterem głośnego sporu związanego z ujawnieniem jego służby w Waffen-SS.
Ważniejsze utwory: Die Danziger Trilogie (Trylogia Gdańska) – Die Blechtrommel (1959; wyd. pol. Blaszany bębenek, 1979), Katz und Maus (1961; wyd. pol. Kot i mysz, 1963), Hundejahre (1963, wyd. pol. Psie lata, 1990); Geschichte (1968, jako Artur Knoff; wyd. pol. Historie, 1988); Örtlich betäubt (1969; wyd. pol. Miejscowe znieczulenie, 1997); Aus dem Tagebuch einer Schnecke (1972; wyd. pol. Z dziennika ślimaka, 1991); Der Butt (1977; wyd. pol. Turbot, 1995); Das Treffen in Telgte (1979; wyd. pol. Spotkanie w Telgte, 1992); Kopf-geburten oder Die Deutschen sterben aus (1980); Die Rättin (1986; wyd. pol. Szczurzyca, 1993); Zunge zeigen (1988; wyd. pol. Pokazać język, 2003); Unkenrufe (1992; wyd. pol. Wróżby kumaka, 1992); Ein weites Feld (1995; wyd. pol. Rozległe pole, 2000); Mein Jahrhundert (1999; wyd. pol. Moje stulecie 1999); Im Krebsgang (2002; wyd. pol. Idąc rakiem, 2002); Beim Häuten der Zwiebel (2006; wyd. pol. Przy obieraniu cebuli, 2007); Die Box (2008; wyd. pol. Skrzynka. Opowieść z ciemni, 2009); Unterwegs von Deutschland nach Deutschland. Tagebuch 1990 (2009); Grimms Wörter. Eine Liebeserklärung (2010). W 2002 na pl. Wybickiego we Wrzeszczu Dolnym stanął poświęcony pisarzowi pomnik „Z Oskarkiem”. 23 V 2009 w Parku im. Ronalda Reagana z inicjatywy Fundacji Wspólnota Gdańska odsłonięto jego popiersie, autorstwa Anny Bem-Boruckiej, jako część wystawy stałej "Wielcy Gdańszczanie". 6 X 2014 przy ul. Szerokiej 37 odsłonięto podarowaną przez niego Gdańskowi rzeźbę Turbot pochwycony (ręka trzymająca rybę, rzeźbę wykonał w 1982).
W 1954 ożenił się z Anną Schwarz, po rozwodzie w 1978 ponownie żonaty od 1979 z Ute Grunert (zm. 24 IV 2021 Berlin). Od 27 X 2016 patron ronda na skrzyżowaniu ul. Aldony i ul. Wajdeloty we Wrzeszczu Dolnym.
