Tekst źródłowy strony GRASS GÜNTER, prozaik, poeta, noblista, honorowy obywatel Gdańska

{{paper}}
[[File: Grass Günter.JPG|thumb|Günter Grass]]
[[File:Günter Grass, Autoportret II, 1972.JPG|thumb|Günter Grass ''Autoportret II'', 1972]]
[[File:Grass_Gunter_fot._Pracownia-Pracownia.jpg|thumb|Okładka książki Güntera Grassa]]

'''GÜNTER GRASS''' (16 X 1927 Gdańsk – 13 IV 2015 Lubeka), pseudonim Artur Knoff; prozaik, poeta, dramaturg, eseista, malarz, grafik, rzeźbiarz; [[NOBLIŚCI | noblista]]. Syn Wilhelma, niemieckiego ewangelickiego kupca i właściciela sklepu kolonialnego, oraz Heleny z domu Knoff, katoliczki o polskich i kaszubskich korzeniach. W latach 1933–1944 uczeń szkoły powszechnej przy Pestalozzistraße (ul. Pestalozziego) i gimnazjów (m.in. [[CONRADINUM | Conradinum]]). W 1942 roku zgłosił się ochotniczo do Kriegsmarine, nieprzyjęty ze względu na wiek; w 1943 powołany do służby jako Luftwaffenhelfer, następnie wcielony do Reichsarbeitsdienst; od 10 XI 1944 do 20 IV 1945 służył z poboru w wojskach pancernych Waffen-SS (10. SS-Panzer-Division „Frundsberg”), ranny, w niewoli w amerykańskim obozie jenieckim do kwietnia 1946 roku. <br /><br /> 
Pracował następnie jako robotnik rolny i robotnik w kopalni soli potasowej pod Hildesheim. W 1947 roku uczeń kamieniarza w Düsseldorfie, w latach 1948–1952 studiował grafikę i rzeźbę na Akademii Sztuk Pięknych w Düsseldorfie u prof. Seppa Magesa i Ottona Pankoka. W okresie 1951–1952 odbył podróże do Włoch i Francji; od 1953 zamieszkał w Berlinie, gdzie w 1953–1956 studiował rzeźbę u Karla Hartunga w Hochschule für Bildende Künste. W 1954 roku ożenił się z Anną Schwarz (rozwód w 1978). W 1955 debiut literacki (trzecia nagroda w konkursie poetyckim rozgłośni radiowej Süddeutscher Rundfunk), pierwsze czytanie przed berlińską Gruppe 47; w 1956 debiut książkowy: tom poezji i grafik ''Die Vorzüge der Windhühner''. W latach 1956–1960 mieszkał w Paryżu, zorganizował pierwszą wystawę swoich prac plastycznych i grafik w Stuttgarcie. W latach 60.–80. XX wieku zaangażował się w działalność SPD (zrezygnował z członkostwa w 1992), aktywnie popierał Willy’ego Brandta. Razem z nim – jako kanclerzem Niemiec – brał udział w podróżach zagranicznych. <br /><br /> 
W latach 1963–1989 członek berlińskiej Hochschule für Bildende Künste; w 1965 doktor honoris causa Kenyon College. W okresie 1967–1969 doradca scen miejskich we Frankfurcie nad Menem; 1972–1987 mieszkał w Wewelsfleth w Szlezwiku-Holsztynie. W roku 1976 został założycielem i wydawcą (z Heinrichem Böllem i Carolą Stern) pisma „L’76” i współzałożycielem Rady Autorów w wydawnictwie Luchterband; doktor honoris causa Uniwersytetu Harvarda. W 1978 roku założyciel fundacji Alfred-Döblin-Preis (Nagrody Alfreda Döblina), wspierającej młodych pisarzy niemieckich obszaru językowego. W 1979 ponownie żonaty, z Ute Grunert (zm. 24 IV 2021 Berlin). W 1980 założyciel wydawnictwa „L’80”; w latach 1983–1986 prezydent berlińskiej Hochschule für Bildende Künste; w 1984 członek jury Biennale Weneckiego. W 1985 podarował Landowi Berlińskiemu dom w Wewelsfleth (dom pracy twórczej Alfred-Döblin-Haus). W 1985 uhonorowany [[MEDAL STOLEMA | Medalem Stolema]]. Od sierpnia 1986 do stycznia 1987 roku przebywał w Kalkucie. W roku 1990 doktor honoris causa Uniwersytetu Adama Mickiewicza w Poznaniu. W 1992 założyciel wspierającej polsko-niemieckie związki w dziedzinie kultury Daniel-Chodowiecki-Stiftung (Fundacja im. [[CHODOWIECKI DANIEL | Daniela Chodowieckiego]]); tegoż roku zorganizowano wielką wystawę jubileuszową (z okazji 40-lecia pracy twórczej) w Kunsthalle w Berlinie. W roku 1993 doktor honoris causa [[UNIWERSYTET GDAŃSKI | Uniwersytetu Gdańskiego]]; w tym samym roku nadano mu również [[HONOROWE OBYWATELSTWO MIASTA | honorowe obywatelstwo miasta Gdańska]]. W 1999 otrzymał literacką Nagrodę Nobla („Za odmalowanie zapomnianego oblicza historii w bajkach przesyconych czarnym humorem”). W 2000 współzałożyciel fundacji Wolfgang-Koeppen-Stiftung. W 2006 roku stał się bohaterem głośnego sporu związanego z ujawnieniem jego służby w Waffen-SS. <br /><br /> Ważniejsze utwory: ''Die Danziger Trilogie'' (Trylogia Gdańska) – ''Die Blechtrommel'' (1959; wyd. pol. ''Blaszany bębenek'', 1979), ''Katz und Maus'' (1961; wyd. pol. ''Kot i mysz'', 1963), ''Hundejahre'' (1963, wyd. pol. ''Psie lata'', 1990); ''Geschichte'' (1968, jako Artur Knoff; wyd. pol. ''Historie'', 1988); ''Örtlich betäubt'' (1969; wyd. pol. ''Miejscowe znieczulenie'', 1997); ''Aus dem Tagebuch einer Schnecke'' (1972; wyd. pol. ''Z dziennika ślimaka'', 1991); ''Der Butt'' (1977; wyd. pol. ''Turbot'', 1995); ''Das Treffen in Telgte'' (1979; wyd. pol. ''Spotkanie w Telgte'', 1992); ''Kopf-geburten oder Die Deutschen sterben aus'' (1980); ''Die Rättin'' (1986; wyd. pol. ''Szczurzyca'', 1993); ''Zunge zeigen'' (1988; wyd. pol. ''Pokazać język'', 2003); ''Unkenrufe'' (1992; wyd. pol. ''Wróżby kumaka'', 1992); ''Ein weites Feld'' (1995; wyd. pol. ''Rozległe pole'', 2000); ''Mein Jahrhundert'' (1999; wyd. pol. ''Moje stulecie'' 1999); ''Im Krebsgang'' (2002; wyd. pol. ''Idąc rakiem'', 2002); ''Beim Häuten der Zwiebel'' (2006; wyd. pol. ''Przy obieraniu cebuli'', 2007); ''Die Box'' (2008; wyd. pol. ''Skrzynka. Opowieść z ciemni'', 2009); ''Unterwegs von Deutschland nach Deutschland. Tagebuch 1990'' (2009); ''Grimms Wörter. Eine Liebeserklärung'' (2010). W roku 2002 na pl. Wybickiego we Wrzeszczu stanął poświęcony pisarzowi pomnik „Z Oskarkiem”. {{author: MD}} [[Category: Encyklopedia]] [[Category: Ludzie]]