GORYL WŁADYSŁAW, obrońca Westerplatte w 1939, honorowy obywatel Gdańska
| < Poprzednie | Następne > |
WŁADYSŁAW GORYL (7 IX 1910 Jarosław – 2 IX 2001 Jarosław), obrońca Wojskowej Składnicy Tranzytowej (WST) na Westerplatte w 1939 w stopniu kaprala zawodowego, dowódca wartowni nr 4, honorowy obywatel miasta Gdańska. Syn Józefa (1875 – 20 VII 1941), weterana II Brygady Legionów Polskich, uczestnika walk na Przełęczy Dukielskiej w Karpatach, i Anastazji z domu Marynowicz (18 XI 1881 – 3 II 1959 Jarosław). Miał dziewięcioro rodzeństwa. Ukończył siedmioklasową Szkołę Powszechną im. ks. Piotra Skargi w Jarosławiu i trzy kursy zawodowe. Do 1932 zatrudniony był jako krawiec w prywatnym zakładzie Paradowskiego, następnie pracował jako magazynier ciężkiej konfekcji w hurtowni „Centrogal”. W 1932 powołany został do odbycia czynnej służby wojskowej w 3. Pułku Piechoty Legionów w Jarosławiu. Pozostał w służbie zawodowej, kapral zawodowy 3 kompanii Karabinów Maszynowych III batalionu oraz instruktor w szkole podoficerskiej. W początkach marca 1939 ukończył kurs podoficerski.
17 III 1939 wraz z kapralem Józefem Bieniaszem z tej samej jednostki oraz 21 żołnierzami z 2. i 4. Pułku Piechoty Legionów przeniesiony do WST w składzie pierwszej grupy załogi wymiennej. Latem 1939 wyznaczony dowódcą wartowni Nr 4, dowodził nią w czasie obrony Westerplatte. W niewoli od 7 IX 1939 (numer jeńca 2492) w Stalagu I A Stablack (obecnie Stabławki, powiat bartoszycki, województwo warmińsko-mazurskie). Przebywał w szpitalu w Gerdauen (Gierdawa, obecnie Żeleznodorożnyj w obwodzie kaliningradzkim, Rosja), po czym powrócił do stalagu. Pracował w majątku ziemskim Ilmenhagen (obecnie Belinskoje w obwodzie kaliningradzkim, Rosja), skąd 12 VII 1941 wraz z trzema jeńcami podjął próbę ucieczki. Schwytany 26 lipca, osadzony został na trzy miesiące w areszcie w Tannenbergu (Stębark, powiat Ostróda). Stamtąd przewieziony do Stalagu I B Hohenstein (Olsztynek), gdzie spędził w celi aresztu obozowego siedem dni bez jedzenia. Niedożywiony i odwodniony podupadł na zdrowiu. Był skrajnie wyczerpany. W obozie leczony był przez kpt. Mieczysława Słabego, byłego lekarza z Westerplatte, wówczas jeńca-lekarza obozowego. Skierowany został do kompanii karnej, pracującej przy budowaniu umocnień obronnych. Na miejsce pracy, oddalone o około 20 km, docierano pieszo i tak samo powracano do obozu. Wyzwolony z niewoli 24 III 1945 przez Armię Czerwoną.
Po uwolnieniu przez sześć tygodni wracał do rodzinnego miasta przez Warszawę, Lublin, Dęblin, Rozwadów, Przeworsk, korzystając z dostępnych środków lokomocji. Po powrocie do Jarosławia, ze względu na spalenie rodzinnego domu, otrzymał z Państwowego Urzędu Repatriacyjnego przydział do kuchni jednopokojowego mieszkania, w której zamieszkał z matką i siostrą (pokój zajmowała inna rodzina). Jako sanacyjny żołnierz zawodowy nie mógł początkowo znaleźć pracy, zajmował się uprawą własnej ziemi. 3 VI 1946 uznany został przez Departament Poborowych i Uzupełnień Ministerstwa Obrony Narodowej za zdemobilizowanego. 4 I 1950 uznany za zdolnego do służby wojskowej i wpisany do ewidencji.
Od 1 III 1950 pracował w Centrali Tekstylnej w Jarosławiu, początkowo jako sprzątacz, wkrótce jako pracownik magazynowy (awansował go dyrektor, kiedy dowiedział się o jego uczestnictwie w walkach na Westerplatte). Od 1 XI 1953 zatrudniony był jako magazynier w Przedsiębiorstwie „Centrogal”, pracował do chwili likwidacji przedsiębiorstwa w 1961. Od 1 II 1961 był magazynierem konfekcji w Spółdzielni Międzymiastowej WZGS (Wojewódzki Związek Gminnych Spółdzielni „Samopomoc Chłopska”), od 1963 magazynierem w Przedsiębiorstwie Jajczarskim, następnie pracował kolejno jako magazynier administracji i brygadzista brygady remontowej w Powszechnej Spółdzielni Spożywców „Społem” Oddział w Jarosławiu. 14 IX 1968 awansowany do stopnia starszego sierżanta rezerwy, 1 X 1973 do stopnia starszego sierżanta sztabowego rezerwy. Od 1974 na emeryturze. W tym samym roku przeszedł ciężką operację żołądka (resekcja dużej części żołądka oraz części dwunastnicy), a w 1975 operację płuc (resekcja połowy prawego płuca). Utracił słuch i możliwość samodzielnego poruszania się, miał problemy kardiologiczne. W 1989 otrzymał awans na stopień podporucznika w stanie spoczynku, a 7 II 1991 rentę inwalidy wojennego.
Odznaczony Krzyżem Srebrnym Orderu Virtuti Militari (1989), Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (1973), Krzyżem Walecznych (1960), Odznaką Grunwaldzką (1960), Medalem „Za udział w wojnie obronnej 1939” (1982), Medalem Zwycięstwa i Wolności 1945 (1946), Medalem za Odrę, Nysę i Bałtyk (1946), Medalem 1000-lecia Miasta Gdańska (1984), Medalem 40-lecia Polski Ludowej (1984), odznaką „Za zasługi dla województwa przemyskiego” (1977), odznaką „Za Zasługi dla Gdańska” (1984), złotą odznaką „Za zasługi dla miasta Jarosławia” (1997). Wraz ze wszystkimi Westerplatczykami od 21 V 1998 honorowy obywatel miasta Gdańska. Był członkiem Związku Bojowników o Wolność i Demokrację, Koło w Jarosławiu.
Od 8 II 1947 żonaty był z Jadwigą (18 IX 1911 – 11 V 1992), repatriantką z Halicza (obecnie Ukraina, obwód iwanofrankowski), ojciec Zbigniewa (ur. 1947) i Alicji. Pochowany w grobie rodzinnym na Nowym Cmentarzu Komunalnym w Jarosławiu.
Bibliografia:
Źródła:
Archiwum Państwowe w Gdańsku, Akta KGRP, sygn. 259/1068, k. 91, Rozkaz Komendanta Wojskowej Składnicy Tranzytowej Westerplatte Nr 11 z dnia 17 marca 1939 r.
Fotokopie dokumentów Archiwum Stanisławy Górnikiewicz-Kurowskiej zdeponowane w Archiwum Państwowym w Gdańsku.
Literatura:
Dróżdż Krzysztof Henryk, Walczyli na Westerplatte. Badania nad stanem liczbowym załogi Wojskowej Składnicy Tranzytowej we wrześniu 1939 roku, Oświęcim 2017.
Górnikiewicz-Kurowska Stanisława, Westerplatczycy. Losy Obrońców Wojskowej Składnicy Tranzytowej, Gdańsk 2012 (wyd. 2 uzupełnione i poprawione).
Westerplatte, zebrał, opracował i wstępem opatrzył Zbigniew Flisowski, Warszawa 1978.
