GALERIA HANDLOWA MADISON
| < Poprzednie | Następne > |
GALERIA HANDLOWA MADISON, ul. Rajska 10. Po zniszczeniach z 1945 obszar, na którym znajduje się galeria, był przewidziany do zabudowy mieszkaniowej. W 1963 w opracowanym przez Stowarzyszenie Architektów Polskich planie zagospodarowania rejonu między ulicami Rajską, Gnilną, Łagiewniki i Kanałem Raduni pojawiła się propozycja wybudowania w tym miejscu domu towarowego. W kwietniu 1963 ogłoszono konkurs architektoniczny, w którym zwyciężył projekt architektów Bolesława Kardaszewskiego, Ludwika Mackiewicza, Tadeusza Sumienia i Janusza Wyżnikiewicza z Łodzi (zob. Zdzisława Wyżnikiewicz). Zakładał on powstanie domu towarowego, dużego hotelu, pawilonów handlowych, baru szybkiej obsługi, Domu Nauczyciela i Domu Technika. Opracowanie szczegółowego planu budowy Centralnego Domu Towarowego, zlokalizowanego między ulicami Gnilną, Rajską, Heweliusza i św. Bartłomieja, powierzono Józefowi Zaborowskiemu i Zdzisławowi Życieńskiemu z Biura Studiów i Projektów Handlu Wewnętrznego w Warszawie.
22 I 1965 w siedzibie Stowarzyszenia Artystów Plastyków w Strzelnicy św. Jerzego odbyła się prezentacja i dyskusja nad dwoma zgłoszonymi projektami. Zgodnie z nimi miał powstać dom towarowy o powierzchni sklepowej 4910 m², bar szybkiej obsługi oraz kawiarnia. Na zapleczu przy ul. Heweliusza przewidywano wybudowanie jedenastokondygnacyjnego bloku mieszkalnego. Obie propozycje uznano jednak za mało funkcjonalne i zbyt prowincjonalne jak na Gdańsk.
W latach 1966–1967 w warszawskim Biurze Studiów i Projektów Ministerstwa Handlu Wewnętrznego opracowano kolejny plan budowy, tym razem Powszechnego Domu Towarowego, którego atrakcją miały być pierwsze w Gdańsku ruchome schody. Z powodu braku funduszy nie przystąpiono do realizacji zamierzeń, a plac był wykorzystywany jako miejsce imprez: odbywały się tam występy cyrków, w lipcu 1963 wielkim powodzeniem cieszyła się objazdowa wystawa wieloryba-olbrzyma Goliat, w czerwcu 1989 gościło tu objazdowe Muzeum Figur Woskowych ze Szwajcarii. Miejsce wykorzystywane było również jako parking, od sierpnia 1990 do 2 IV 1991 funkcjonowało tu zalegalizowane przez władze miasta tymczasowe targowisko, działające pod egidą Tymczasowego Komitetu Założycielskiego Związku Kupców „Heweliusz”, które zostało później przeniesione na Targ Sienny.
8 XII 1993 Zarząd Miasta ogłosił przetarg na zabudowę i dzierżawę na okres 99 lat placu między ulicami Gnilną, Rajską i Heweliusza (7300 m²). Zgłosiło się trzech zainteresowanych, 1 V 1994 wykluczono gdyńską firmę Hossa Przedsiębiorstwo Budowlane SA. Z dwóch pozostałych 16 V 1994 wybrano konsorcjum z wiodącą firmą Nederpol-Navimor, które zobowiązało się do 1997 wybudować dom towarowy z dwupoziomowym parkingiem i kawiarnią. Drugą z rozważanych opcji była znacznie korzystniejsza dla miasta oferta niemieckiej firmy Weiss und Freytag AG, dla której projekt opracował Szczepan Baum. Z powodu nieprzedstawienia przez zwycięzcę wiarygodnych źródeł finansowania Rada Miasta Gdańska 24 maja zablokowała przetarg, a po wyborach samorządowych w czerwcu 1994 nowy Zarząd Miasta unieważnił go. 29 XII 1994 konkurs wygrała firma Hossa PB SA, która została inwestorem i generalnym wykonawcą (umowę notarialną podpisano 20 I 1995). Projekt architektoniczny opracowali Szczepan Baum, Elżbieta Bieszk, Andrzej Kwieciński i Marcin Wojciechowski. Pierwsze prace ziemne i badania archeologiczne (teren był ujęty w rejestrze ochrony zabytków) rozpoczęto na przełomie lipca i sierpnia 1995, a budowa zaczęła się w 1999.
Pierwsza w Śródmieściu galeria, która miała nazywać się Madison Park, została otworzona 28 XI 2003. Aktu poświęcenia dokonał arcybiskup Tadeusz Gocłowski, wstęgę przecinał prezydent Gdańska Paweł Adamowicz, a uroczystość otwarcia zorganizowaną w stylu barokowym uświetniły między innymi występy Justyny Steczkowskiej i Stanisława Sojki.
Kubatura budynku wynosi 129 088 m³, teren zabudowy – 6307 m², powierzchnia całkowita – 32 603 m², powierzchnia użytkowa – 27 408 m², powierzchnia handlowo-usługowa – 18 100 m², maksymalna wysokość budynku – 19,5 m. Galeria składa się z czterech kondygnacji nadziemnych, w podziemnej znajduje się głównie parking (118 miejsc postojowych, z wjazdem od ul. Gnilnej).
Czerwona elewacja nawiązuje do ceglanych gdańskich budynków. Wewnętrzny główny ciąg komunikacyjny biegnie śladem dawnej Paradiesgasse (po 1945 ul. Rajska została przesunięta na zachód). Uwidoczniono to przed wejściem głównym od strony skrzyżowania ul. Rajskiej i ul. Heweliusza oraz wewnątrz metalową listwą z napisem Paradiesgasse. Na elewacji upamiętniono również miejsce, w którym rozpoczynał się nieistniejący od 1945 Targ Kaszubski (tablicę zaprojektował Wawrzyniec Samp). Kula przed wejściem do galerii nawiązuje do legendy o Stolemie, który przysiadł na wieży kościoła Najświętszej Marii Panny. Liczy ponad sto sklepów, restauracji i punktów usługowych, wynajmuje powierzchnie pod działalność biurową i medyczną. Galeria była modernizowana w 2013 i 2017.
