DANTYSZEK JAN, proboszcz kościoła NMP, biskup
| < Poprzednie | Następne > |
JAN DANTYSZEK (łac. Dantiscus, właściwie Johann(es) von Höfen; 1 XI 1485 Gdańsk – 28 X 1548 Lidzbark Warmiński), duchowny katolicki, dyplomata, poeta. Ojciec Johann był browarnikiem i kupcem w Gdańsku, dziadek zajmował się powroźnictwem, stąd przydomek Flachsbinder (niemiecki powroźnik). Nauki elementarne pobierał w szkole parafialnej w Grudziądzu, studiował w Greifswaldzie, następnie w Krakowie, gdzie otrzymał bakalaureat. W roku 1504 rozpoczął trwającą niemal 30 lat karierę dyplomatyczną. Jako sekretarz, poseł królewski i ekspert w sprawach pruskich odbył liczne podróże po Europie; był w Palestynie, uczestniczył w zjeździe wiedeńskim (1515). Bywał na dworach cesarza Maksymiliana I Habsburga (któremu zawdzięczał tytuł szlachecki, tytuł doktora obojga praw oraz wawrzyn poetycki) i jego wnuka Karola V (jemu zawdzięczał szlachectwo hiszpańskie); w latach 1524–1532 pierwszy stały poseł polski w Hiszpanii. W roku 1533 przyjął święcenia kapłańskie i został biskupem chełmińskim, w 1537 – warmińskim. Osiadł w Lidzbarku Warmińskim, gdzie stworzył znaczący ośrodek nauki i sztuki. Pisał wiersze okolicznościowe i umoralniające. W elegii Jonas propheta de interitu civitatis Gedanensis (1535) ubolewał nad wpływami reformacji w Gdańsku, w poemacie De nostrorum temporum calamitatibus silva (1530) podjął problem niebezpieczeństwa tureckiego i naszkicował wizję Europy od niego uwolnionej. Formę osobistego wyznania miała autobiografia Vita Joannis de Curiis Dantisci. Twórczość zamknął zbiorem Hymni aliquot ecclesiastici (1548).
Jego imię nosi obecnie ulica we Wrzeszczu; wzniesienie morenowe o wysokości 98 m n.p.m. w Oliwie ( Góra Dantyszka).
27 IV 2011 jego imię otrzymał gdański tramwaj typu Pesa Swing 120NaG nr 1024.
