DŁUGA

Z Encyklopedia Gdańska
(Różnice między wersjami)
Skocz do: nawigacji, wyszukiwania
Linia 19: Linia 19:
 
[[File:Ulica_Długa.jpg|thumb|Ulica Długa, 1950]]
 
[[File:Ulica_Długa.jpg|thumb|Ulica Długa, 1950]]
 
[[File: Ulica_Długa_1958.jpg |thumb| Ulica Długa, 1958]]
 
[[File: Ulica_Długa_1958.jpg |thumb| Ulica Długa, 1958]]
 +
[[File: Długa_1973_przebudowa.jpeg |thumb| Przebudowa ul. Długiej, 1973]]
 +
[[File: Długa,_zmiana_nawierzchni_1973.jpeg |thumb| Przebudowa ul. Długiej w 1973, zmiana nawierzchni, układanie płyt granitowych]]
 
[[File:Widok na ul. Długą od strony wschodniej.JPG|thumb|Widok na ul. Długą od strony wschodniej]]
 
[[File:Widok na ul. Długą od strony wschodniej.JPG|thumb|Widok na ul. Długą od strony wschodniej]]
  
 
'''DŁUGA''' (1331 ''longa platea'', Langgasse), ulica. Początkowo trakt wiodący do przeprawy przez [[MOTŁAWA | Motławę]] i dalej w kierunku Prus. Najdawniejsze ślady drewnianej zabudowy (pod [[RATUSZ GŁÓWNEGO MIASTA | Ratuszem Głównego Miasta]]) pochodzą z początku X wieku. Od czasów powstania [[GŁÓWNE MIASTO | Głównego Miasta]] w latach 20. XIV wieku najważniejsza jego ulica, do XVII wieku traktowana łącznie z [[DŁUGI TARG | Długim Targiem]]. Droga wjazdu do Gdańska królów polskich, stąd określana potocznie (wraz z Długim Targiem i z przedłużeniem na [[DŁUGIE OGRODY | Długie Ogrody]]) [[DROGA KRÓLEWSKA | Drogą Królewską]].<br/><br/>
 
'''DŁUGA''' (1331 ''longa platea'', Langgasse), ulica. Początkowo trakt wiodący do przeprawy przez [[MOTŁAWA | Motławę]] i dalej w kierunku Prus. Najdawniejsze ślady drewnianej zabudowy (pod [[RATUSZ GŁÓWNEGO MIASTA | Ratuszem Głównego Miasta]]) pochodzą z początku X wieku. Od czasów powstania [[GŁÓWNE MIASTO | Głównego Miasta]] w latach 20. XIV wieku najważniejsza jego ulica, do XVII wieku traktowana łącznie z [[DŁUGI TARG | Długim Targiem]]. Droga wjazdu do Gdańska królów polskich, stąd określana potocznie (wraz z Długim Targiem i z przedłużeniem na [[DŁUGIE OGRODY | Długie Ogrody]]) [[DROGA KRÓLEWSKA | Drogą Królewską]].<br/><br/>
 
Z  [[RATUSZ GŁÓWNEGO MIASTA | ratuszem]], zamieszkiwana przez najmożniejsze rodziny mieszczańskie, zajmowana przez ważne urzędy. Najbardziej znane są: [[DOM UPHAGENA | Dom Uphagena]] (nr 12); tzw. dom Ferberów (nr 28, od płaskorzeźb na drzwiach wejściowych zwanych „Adam i Ewa”, z roku 1560, w stylu renesansowym, zwieńczony herbami Polski, Prus Królewskich i Gdańska, w latach 1789–1804 własność rodziny Frantziusów, następnie Steffensów); tzw. [[LWI ZAMEK | Lwi Zamek]] (nr 35, z roku 1569, między innymi w latach 1615–1780 własność rodziny Schwartzwaldów, miejsce zamieszkania króla polskiego Władysława IV podczas pobytu w Gdańsku w 1636 roku); tzw. dom Czirenbergów (nr 29, z około 1620 roku, z fasadą o manierystycznych formach niderlandzkich [[BLOCK ABRAHAM van den | Abrahama van den Blocka]], między innymi własność burmistrza [[CZIRENBERG JOHANN | Johanna Czirenberga]]; w początku XX wieku na I piętrze urządzona przez [[GIEŁDZIŃSKI LESSER | Lessera Giełdzińskiego]] w jego mieszkaniu ekspozycja rzemiosła artystycznego); tzw. dom Schumannów (nr 45, z roku 1560, w stylu renesansowym, od połowy XVII wieku do roku 1861 rodziny Schumannów; od 1912 w sieni funkcjonowała kawiarnia; od 1917 Disconto-Gesellschaft Danzig (Gdański Bank Dyskontowy), obecnie siedziba Gdańskiego Oddziału Polskiego Towarzystwa Turystyczno-Krajoznawczego i redakcji [[SZLAKI TURYSTYCZNE | „Jantarowych Szlaków”]]). <br/><br/>
 
Z  [[RATUSZ GŁÓWNEGO MIASTA | ratuszem]], zamieszkiwana przez najmożniejsze rodziny mieszczańskie, zajmowana przez ważne urzędy. Najbardziej znane są: [[DOM UPHAGENA | Dom Uphagena]] (nr 12); tzw. dom Ferberów (nr 28, od płaskorzeźb na drzwiach wejściowych zwanych „Adam i Ewa”, z roku 1560, w stylu renesansowym, zwieńczony herbami Polski, Prus Królewskich i Gdańska, w latach 1789–1804 własność rodziny Frantziusów, następnie Steffensów); tzw. [[LWI ZAMEK | Lwi Zamek]] (nr 35, z roku 1569, między innymi w latach 1615–1780 własność rodziny Schwartzwaldów, miejsce zamieszkania króla polskiego Władysława IV podczas pobytu w Gdańsku w 1636 roku); tzw. dom Czirenbergów (nr 29, z około 1620 roku, z fasadą o manierystycznych formach niderlandzkich [[BLOCK ABRAHAM van den | Abrahama van den Blocka]], między innymi własność burmistrza [[CZIRENBERG JOHANN | Johanna Czirenberga]]; w początku XX wieku na I piętrze urządzona przez [[GIEŁDZIŃSKI LESSER | Lessera Giełdzińskiego]] w jego mieszkaniu ekspozycja rzemiosła artystycznego); tzw. dom Schumannów (nr 45, z roku 1560, w stylu renesansowym, od połowy XVII wieku do roku 1861 rodziny Schumannów; od 1912 w sieni funkcjonowała kawiarnia; od 1917 Disconto-Gesellschaft Danzig (Gdański Bank Dyskontowy), obecnie siedziba Gdańskiego Oddziału Polskiego Towarzystwa Turystyczno-Krajoznawczego i redakcji [[SZLAKI TURYSTYCZNE | „Jantarowych Szlaków”]]). <br/><br/>
Od 1834 roku miejsce głównej siedziby [[POCZTA | poczty]] (od roku 1834, nr 22/23, [[BUDYNEK POCZTY | budynek poczty]]), banków (oprócz nr. 45 także nr. 32–34 [[DANZIGER PRIVAT-AKTIEN-BANK | Danziger Privat-Aktien-Bank]]; nr 37 – od 1920 na piętrze oddział Polskiego Banku Komisowego; nr 47 – kamieniczka od 1611 roku włączona w kompleks Ratusza Głównego Miasta, siedziba biur miejskich, w latach 1922–1945 parter przebudowano na biura i kasy Danziger Sparkasse; nr 50–51 – od 1924 roku Warszawski Bank Stołeczny; nr 57 – w latach 1921–1926 Bank Przemysłowców z Poznania; nr 60–61 w przyziemiu – w okresie 1920–1924 siedziba polskiego Banku Pomorskiego), [[KINA | kin]] (nr 57 od 1939 roku [[KINO TOBIS-PALAST | kino Tobis-Palast]], następnie z nr. 58 do 1993 Leningrad, następnie [[KINO NEPTUN | kino Neptun]]; nr. 60–61 w przyziemiu – kino Rathaus), słynnych w Gdańsku cukierni (nr 50, od roku 1793 własność rodziny [[GRENTZENBERG ANDREAS GOTTFRIED |  Grentzenbergów]], założycieli jednej z najstarszych gdańskich cukierni, słynnej z wyrobów marcepanowych), ekskluzywnych sklepów różnych branż (na przykład domy towarowe: nr 69 od 1900 roku, nr 72 od 1904 roku, nr 75–78 stopniowo rozbudowywany, w latach 1908–1925 firmy Nathaniela Sternfelda), [[APTEKI | aptek]] (na przykład nr 73 Apteka Pod Lwem). <br/><br/>  
+
Od 1834 roku miejsce głównej siedziby [[POCZTA | poczty]] (od roku 1834, nr 22/23, [[BUDYNEK POCZTY | budynek poczty]]), banków (oprócz nr. 45 także nr. 32–34 [[DANZIGER PRIVAT-AKTIEN-BANK | Danziger Privat-Aktien-Bank]]; nr 37 – od 1920 na piętrze oddział Polskiego Banku Komisowego; nr 47 – kamieniczka od 1611 roku włączona w kompleks Ratusza Głównego Miasta, siedziba biur miejskich, w latach 1922–1945 parter przebudowano na biura i kasy Danziger Sparkasse; nr 50–51 – od 1924 roku Warszawski Bank Stołeczny; nr 57 – w latach 1921–1926 Bank Przemysłowców z Poznania; nr 60–61 w przyziemiu – w okresie 1920–1924 siedziba polskiego Banku Pomorskiego), [[KINA | kin]] (nr 57 od 1939 roku [[KINO TOBIS-PALAST | kino Tobis-Palast]], następnie z nr. 58 do 1993 Leningrad, następnie [[KINO NEPTUN | kino Neptun]]; nr. 60–61 w przyziemiu – kino Rathaus), słynnych w Gdańsku cukierni (nr 50, od roku 1793 własność rodziny [[GRENTZENBERG ANDREAS GOTTFRIED |  Grentzenbergów]], założycieli jednej z najstarszych gdańskich cukierni, słynnej z wyrobów marcepanowych), ekskluzywnych sklepów różnych branż (na przykład domy towarowe: nr 69 od 1900 roku, nr 72 od 1904, nr 75–78 stopniowo rozbudowywany, w latach 1908–1925 firmy Nathaniela Sternfelda), [[APTEKI | aptek]] (na przykład nr 73 Apteka Pod Lwem). <br/><br/>  
 
Od 2. połowy XVII wieku rzadko zadrzewiona, do roku 1873 zlikwidowano [[PRZEDPROŻA | przedproża]], bruk zastąpiono kostką ze szwedzkiego granitu. W latach 1853–1854 dotarł tu gaz z gazowni miejskiej ([[GAZOWNIE | gazownie]]), w latach 1871–1873 doprowadzono nowe instalacje wodociągowo-kanalizacyjne, zastępując działający od początku XVI wieku wodociąg z wodą z [[POTOK SIEDLECKI | Potoku Siedleckiego]] i [[KANAŁ RADUNI | Kanału Raduni]]. W latach 1834–1880 jeździły nią dyliżanse pocztowe, mające stację na Postgasse (ul. Pocztowa), od 1846 roku kursowały omnibusy, od 1885 tramwaj konny, od 1896 elektryczny, zlikwidowany w 1959 ([[TRAMWAJE | tramwaje]]). W XIX wieku pojawiło się przy niej więcej sklepów, domów towarowych i siedzib instytucji, traciła mieszkańców: w roku 1880 było ich 1080, w 1914 tylko 491. <br/><br/>
 
Od 2. połowy XVII wieku rzadko zadrzewiona, do roku 1873 zlikwidowano [[PRZEDPROŻA | przedproża]], bruk zastąpiono kostką ze szwedzkiego granitu. W latach 1853–1854 dotarł tu gaz z gazowni miejskiej ([[GAZOWNIE | gazownie]]), w latach 1871–1873 doprowadzono nowe instalacje wodociągowo-kanalizacyjne, zastępując działający od początku XVI wieku wodociąg z wodą z [[POTOK SIEDLECKI | Potoku Siedleckiego]] i [[KANAŁ RADUNI | Kanału Raduni]]. W latach 1834–1880 jeździły nią dyliżanse pocztowe, mające stację na Postgasse (ul. Pocztowa), od 1846 roku kursowały omnibusy, od 1885 tramwaj konny, od 1896 elektryczny, zlikwidowany w 1959 ([[TRAMWAJE | tramwaje]]). W XIX wieku pojawiło się przy niej więcej sklepów, domów towarowych i siedzib instytucji, traciła mieszkańców: w roku 1880 było ich 1080, w 1914 tylko 491. <br/><br/>
W 1945 roku zniszczona, odbudowana w latach 1950–1953 według zachowanych dawnych planów i rycin; elewacje frontowe nawiązywały do wyglądu sprzed przebudowy w XIX wieku. Nowy wystrój malarsko-rzeźbiarski jest dziełem gdańskich artystów plastyków. Zachowano ciągłą numerację domów: po stronie południowej rosnącą w kierunku Długiego Targu, po stronie północnej rosnącą ku zachodowi ([[ULICE | ulice]]). W 1963 po raz pierwszy zamknięta dla ruchu kołowego w okresie wakacyjno-turystycznym. W 1971 usunięto z ulicy tory tramwajowe, a w miejsce bruku ułożono granitowe płyty chodnikowe.<br/><br/>
+
W 1945 zniszczona, odbudowana w latach 1950–1953 według zachowanych dawnych planów i rycin; elewacje frontowe nawiązywały do wyglądu sprzed przebudowy w XIX wieku. Nowy wystrój malarsko-rzeźbiarski jest dziełem gdańskich artystów plastyków. Zachowano ciągłą numerację domów: po stronie południowej rosnącą w kierunku Długiego Targu, po stronie północnej rosnącą ku zachodowi ([[ULICE | ulice]]). W 1963 po raz pierwszy zamknięta dla ruchu kołowego w okresie wakacyjno-turystycznym. W latach 1971–1973 usunięto z ulicy tory tramwajowe, a w miejsce bruku ułożono granitowe płyty chodnikowe.<br/><br/>
 
Wraz z odbudową otwierano kolejne sklepy, restauracje i miejsca publicznej użyteczności. Między innymi 4 I 1951 pod nr 16/17 otwarto sklep jubilerski, 2 I 1952 na skrzyżowaniu z ul. Tkacką otwarto pierwszy w Gdańsku Dom Dziecka „Jaś i Małgosia” (w lutym 1969 przeniesiony na ul. Grobla I, od 21 VII 1972 kawiarnia LOT-u), a pod nr 62/63 księgarnię Domu Książki, 6 II 1953 pod nr 73 otwarto sklep sportowy, a na rogu z ul. Pocztową restaurację "Wieloryb". 5 I 1957 pod nr 75, w miejscu tymczasowej stołówki dla pracujących przy odbudowie, otwarto restaurację "Gedania" (w pierwszym okresie codzienne koncerty od 20.00 do 23.00, w sobotę i niedziele dancingi od 20.00 do 2.00). Pod nr 35 otwarto 18 I 1957 Klub Przyjaźni Polsko-Radzieckiej. 16 XII 1968, w pomieszczeniach byłego sklepu odzieżowego MHD, otwarto popularny Cocktail-bar. {{author: RED}} [[Category: Encyklopedia]] [[Category: Przestrzeń miasta]]
 
Wraz z odbudową otwierano kolejne sklepy, restauracje i miejsca publicznej użyteczności. Między innymi 4 I 1951 pod nr 16/17 otwarto sklep jubilerski, 2 I 1952 na skrzyżowaniu z ul. Tkacką otwarto pierwszy w Gdańsku Dom Dziecka „Jaś i Małgosia” (w lutym 1969 przeniesiony na ul. Grobla I, od 21 VII 1972 kawiarnia LOT-u), a pod nr 62/63 księgarnię Domu Książki, 6 II 1953 pod nr 73 otwarto sklep sportowy, a na rogu z ul. Pocztową restaurację "Wieloryb". 5 I 1957 pod nr 75, w miejscu tymczasowej stołówki dla pracujących przy odbudowie, otwarto restaurację "Gedania" (w pierwszym okresie codzienne koncerty od 20.00 do 23.00, w sobotę i niedziele dancingi od 20.00 do 2.00). Pod nr 35 otwarto 18 I 1957 Klub Przyjaźni Polsko-Radzieckiej. 16 XII 1968, w pomieszczeniach byłego sklepu odzieżowego MHD, otwarto popularny Cocktail-bar. {{author: RED}} [[Category: Encyklopedia]] [[Category: Przestrzeń miasta]]

Wersja z 19:29, 18 lis 2022

Ulica Długa od Ratusza Głównego Miasta (po prawej) do Bramy Długoulicznej (po lewej, u góry) według tzw. planu sztokholmskiego z około 1600
Ulica Długa ze Złotą Bramą
i Wieżą Więzienną
, Aegidius Dickmann, 1617
Matthaeus Deisch, Brama Długouliczna (Brama Złota) i ulica Długa, 1761–1765
Ulica Długa Daniel Chodowiecki, 1773
Ulica Długa z widokiem na Ratusz Głównego Miasta, akwarela Augusta Lobegotta Randta na podstawie jego rysunku z 1815
Ulica Długa z widokiem na Bramę Długouliczną (Bramę Złotą), akwarela Augusta Lobegotta Randta na podstawie jego rysunku z 1816
Ulica Długa z widokiem na wieżę ratusza, Albert Henry Payne, 1841
Najstarsze zdjęcie ulicy Długiej wykonane przez Friedricha Wilhelma Flottwella, 1853
Ulica Długa nr 22-30, fot. Friedrich Wilhelm Flottwell, 1860
Kamienica przy ul. Długiej 45, tzw. Dom Schumannów, około 1900
Ulica Długa, widok na Bramę Długouliczną (Bramę Złotą), początek XX wieku
Widok na ul. Długą od strony wschodniej, 1906
Ratusz Głównego Miasta, widok od ul. Długiej, 1907
Ulica Długa, lata 30. XX wieku
Ulica Długa, 1939
Ulica Długa udekorowana na przyjazd Adolfa Hitlera, 1939
Ulica Długa i Ratusz Głównego Miasta od strony południowo-zachodniej, 1945–1950
Ulica Długa, 1950
Ulica Długa, 1958
Przebudowa ul. Długiej, 1973
Przebudowa ul. Długiej w 1973, zmiana nawierzchni, układanie płyt granitowych
Widok na ul. Długą od strony wschodniej

DŁUGA (1331 longa platea, Langgasse), ulica. Początkowo trakt wiodący do przeprawy przez Motławę i dalej w kierunku Prus. Najdawniejsze ślady drewnianej zabudowy (pod Ratuszem Głównego Miasta) pochodzą z początku X wieku. Od czasów powstania Głównego Miasta w latach 20. XIV wieku najważniejsza jego ulica, do XVII wieku traktowana łącznie z Długim Targiem. Droga wjazdu do Gdańska królów polskich, stąd określana potocznie (wraz z Długim Targiem i z przedłużeniem na Długie Ogrody) Drogą Królewską.

Z ratuszem, zamieszkiwana przez najmożniejsze rodziny mieszczańskie, zajmowana przez ważne urzędy. Najbardziej znane są: Dom Uphagena (nr 12); tzw. dom Ferberów (nr 28, od płaskorzeźb na drzwiach wejściowych zwanych „Adam i Ewa”, z roku 1560, w stylu renesansowym, zwieńczony herbami Polski, Prus Królewskich i Gdańska, w latach 1789–1804 własność rodziny Frantziusów, następnie Steffensów); tzw. Lwi Zamek (nr 35, z roku 1569, między innymi w latach 1615–1780 własność rodziny Schwartzwaldów, miejsce zamieszkania króla polskiego Władysława IV podczas pobytu w Gdańsku w 1636 roku); tzw. dom Czirenbergów (nr 29, z około 1620 roku, z fasadą o manierystycznych formach niderlandzkich Abrahama van den Blocka, między innymi własność burmistrza Johanna Czirenberga; w początku XX wieku na I piętrze urządzona przez Lessera Giełdzińskiego w jego mieszkaniu ekspozycja rzemiosła artystycznego); tzw. dom Schumannów (nr 45, z roku 1560, w stylu renesansowym, od połowy XVII wieku do roku 1861 rodziny Schumannów; od 1912 w sieni funkcjonowała kawiarnia; od 1917 Disconto-Gesellschaft Danzig (Gdański Bank Dyskontowy), obecnie siedziba Gdańskiego Oddziału Polskiego Towarzystwa Turystyczno-Krajoznawczego i redakcji „Jantarowych Szlaków”).

Od 1834 roku miejsce głównej siedziby poczty (od roku 1834, nr 22/23, budynek poczty), banków (oprócz nr. 45 także nr. 32–34 Danziger Privat-Aktien-Bank; nr 37 – od 1920 na piętrze oddział Polskiego Banku Komisowego; nr 47 – kamieniczka od 1611 roku włączona w kompleks Ratusza Głównego Miasta, siedziba biur miejskich, w latach 1922–1945 parter przebudowano na biura i kasy Danziger Sparkasse; nr 50–51 – od 1924 roku Warszawski Bank Stołeczny; nr 57 – w latach 1921–1926 Bank Przemysłowców z Poznania; nr 60–61 w przyziemiu – w okresie 1920–1924 siedziba polskiego Banku Pomorskiego), kin (nr 57 od 1939 roku kino Tobis-Palast, następnie z nr. 58 do 1993 Leningrad, następnie kino Neptun; nr. 60–61 w przyziemiu – kino Rathaus), słynnych w Gdańsku cukierni (nr 50, od roku 1793 własność rodziny Grentzenbergów, założycieli jednej z najstarszych gdańskich cukierni, słynnej z wyrobów marcepanowych), ekskluzywnych sklepów różnych branż (na przykład domy towarowe: nr 69 od 1900 roku, nr 72 od 1904, nr 75–78 stopniowo rozbudowywany, w latach 1908–1925 firmy Nathaniela Sternfelda), aptek (na przykład nr 73 Apteka Pod Lwem).

Od 2. połowy XVII wieku rzadko zadrzewiona, do roku 1873 zlikwidowano przedproża, bruk zastąpiono kostką ze szwedzkiego granitu. W latach 1853–1854 dotarł tu gaz z gazowni miejskiej ( gazownie), w latach 1871–1873 doprowadzono nowe instalacje wodociągowo-kanalizacyjne, zastępując działający od początku XVI wieku wodociąg z wodą z Potoku Siedleckiego i Kanału Raduni. W latach 1834–1880 jeździły nią dyliżanse pocztowe, mające stację na Postgasse (ul. Pocztowa), od 1846 roku kursowały omnibusy, od 1885 tramwaj konny, od 1896 elektryczny, zlikwidowany w 1959 ( tramwaje). W XIX wieku pojawiło się przy niej więcej sklepów, domów towarowych i siedzib instytucji, traciła mieszkańców: w roku 1880 było ich 1080, w 1914 tylko 491.

W 1945 zniszczona, odbudowana w latach 1950–1953 według zachowanych dawnych planów i rycin; elewacje frontowe nawiązywały do wyglądu sprzed przebudowy w XIX wieku. Nowy wystrój malarsko-rzeźbiarski jest dziełem gdańskich artystów plastyków. Zachowano ciągłą numerację domów: po stronie południowej rosnącą w kierunku Długiego Targu, po stronie północnej rosnącą ku zachodowi ( ulice). W 1963 po raz pierwszy zamknięta dla ruchu kołowego w okresie wakacyjno-turystycznym. W latach 1971–1973 usunięto z ulicy tory tramwajowe, a w miejsce bruku ułożono granitowe płyty chodnikowe.

Wraz z odbudową otwierano kolejne sklepy, restauracje i miejsca publicznej użyteczności. Między innymi 4 I 1951 pod nr 16/17 otwarto sklep jubilerski, 2 I 1952 na skrzyżowaniu z ul. Tkacką otwarto pierwszy w Gdańsku Dom Dziecka „Jaś i Małgosia” (w lutym 1969 przeniesiony na ul. Grobla I, od 21 VII 1972 kawiarnia LOT-u), a pod nr 62/63 księgarnię Domu Książki, 6 II 1953 pod nr 73 otwarto sklep sportowy, a na rogu z ul. Pocztową restaurację "Wieloryb". 5 I 1957 pod nr 75, w miejscu tymczasowej stołówki dla pracujących przy odbudowie, otwarto restaurację "Gedania" (w pierwszym okresie codzienne koncerty od 20.00 do 23.00, w sobotę i niedziele dancingi od 20.00 do 2.00). Pod nr 35 otwarto 18 I 1957 Klub Przyjaźni Polsko-Radzieckiej. 16 XII 1968, w pomieszczeniach byłego sklepu odzieżowego MHD, otwarto popularny Cocktail-bar. RED

⇦ WRÓĆ
Osobiste
Przestrzenie nazw

Warianty
Widok
Działania