CZYŻEWSKI JÓZEF, działacz gdańskiej Polonii, patron ulicy

Z Encyklopedia Gdańska
Skocz do: nawigacji, wyszukiwania

< Poprzednie Następne >
Józef Czyżewski
Józef Czyżewski z synem Mieczysławem i wnukiem Andrzejem, 1932
Tablica pamiątkowa przy ul. Kotwiczników 6
Tablica pamiątkowa przy ul. Świętojańskiej 36

JÓZEF CZYŻEWSKI (25 XII 1857 Widlice koło Tczewa – 21 X 1935 Gdańsk), działacz Polonii gdańskiej, patron gdańskiej ulicy. Ukończył szkołę elementarną w Opaleniu; ze względu na postawę rodziny władze pruskie uniemożliwiły mu kontynuowanie nauki w Pelplinie. W Gdańsku od roku 1878 jako właściciel zakładu wyrobów koszykowych i wikliniarskich. W 1891 współzałożyciel „Gazety Gdańskiej”. W 1894 (po sprzedaniu własnego warsztatu) nabył drukarnię ( drukarstwo) i wydawał prasę polską („Kurier Gdański”, „Tygodnik Gdański”).

Jeden z głównych animatorów polskiego życia w Gdańsku i na Pomorzu Wschodnim na przełomie XIX i XX wieku, inicjator powstania Towarzystwa Ludowego Jedność (mającego prowadzić działalność oświatową i patriotyczną wśród Polaków zamieszkujących w Gdańsku, od roku 1904 przekształconego w Związek Polskich Towarzystw Ludowych). W roku 1906 jeden z inicjatorów powstania w Gdańsku Zjednoczenia Zawodowego Polskiego. W grudniu 1918 zniszczono mu drukarnię, splądrowano dom i sklep, mimo to został członkiem Naczelnej Rady Ludowej w Poznaniu i polskiej Rady Ludowej w Gdańsku. Po utworzeniu II Wolnego Miasta Gdańska (WMG) współzałożyciel i prezes (od 1 IX 1928 honorowy) Gminy Polskiej. Jego pogrzeb na cmentarzu św. Mikołaja i Kaplicy Królewskiej przy Wielkiej Alei (al. Zwycięstwa) był manifestacją obecności Polaków w II WMG (w 1957 szczątki ekshumowano i złożono na cmentarzu Srebrzysko).

Był żonaty z Martą z domu Odrowską (25 III 1854 – 4 VII 1928 Gdańsk), dyplomowaną mistrzynią drukarską (pierwszą w Europie kobietą z tym tytułem), pozostawił synów Stanisława i Mieczysława oraz córki Wandę, Jadwigę, Bronisławę i Marię.

Pośmiertnie odznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu Polonia Restituta i Krzyżem Papieskim Pro Ecclesia Pontifice. Od roku 1945 patron ulicy w Oliwie (dawnej Ludolfiner Weg, Ludolfina); 4 VIII 1984 przy ul. Kotwiczników 6, w miejscu drukarni, odsłonięto pamiątkową tablicę. MA

⇦ WRÓĆ
Osobiste
Przestrzenie nazw

Warianty
Widok
Działania