CONRADI ISRAEL, lekarz
| < Poprzednie | Następne > |
ISRAEL CONRADI (19 X 1634 Gdańsk – 28 VI 1715 Gdańsk), przyrodnik, fizyk (lekarz) miejski w Gdańsku, filozof, poeta. Syn Winholda Conradiego (1608 Kraków – 30 V 1679 Gdańsk), w 1617 ucznia gdańskiego Gimnazjum Akademickiego, w 1628 studiującego w Lejdzie, od 1664 ławnika Starego Miasta i Anny (1607 – 15 VII 1642), córki Israela Köhne-Jaskiego.
Od 1649 uczeń Gimnazjum Akademickiego, studiował medycynę na uniwersytecie w Lejdzie,
od 13 III 1659 doktor po obronie tamże pracy De sanguine, prezentującej jatrochemiczne (szkoła myślenia w XVI i XVII wieku, traktująca medycynę i fizjologię w kategoriach chemicznych) właściwości krwi i soków pokarmowych. Po powrocie do Gdańska praktykował w zawodzie lekarza, od 1684 tytularny lekarz królów polskich. Od 1691 pełnił urząd fizyka (lekarza) miejskiego. W 1709 z powodu wieku, coraz częstych chorób i grasującej w mieście jednej z największych w jego dziejach epidemii dżumy (zob. epidemie nowożytne), wystarał się u władz miasta o powołanie na stanowisko równoległego (trzeciego) medyka miejskiego Johanna Ernsta Steinhardta. Wraz z nim, drugim lekarzem miejskim Gottfriedem Stüve i dwoma starszymi cechu gdańskich chirurgów, 16 IV 1710 swoim autorytetem oficjalni zaświadczał o wygaśnięciu w Gdańsku tej epidemii.
Stworzył nowoczesny model krążenia krwi w organizmie, rozwijając badania między innymi Lorenza Eichstädta. Badał istotę zimna; odkrywca zjawiska przechłodzenia cieczy, uważany za jednego z prekursorów badań nad hibernacją. Efekty badań ogłosił w cyklu wykładów w 1670, następnie opublikował drukiem w dziele Dissertatio medico-physica de frigoris natura et effectibus (Oliva Monasterium 1677). W 1670 bezskutecznie próbował zorganizować w Gdańsku towarzystwo naukowe, wzorowane na włoskich akademiach, mając nadzieję na zgromadzenie kilku uczonych wokół swoich badań nad zimnem. Nie przyniosły rezultatu próby zaangażowania w to przedsięwzięcie między innymi Jana Heweliusza. Na zlecenie Królewskiego Towarzystwa w Londynie (The Royal Society of London for Promoting Natural Knowledge) prowadził doświadczenia fizyczne nad krzepnięciem i zamrażaniem roztworów, korespondował w tej sprawie z Robertem Boylem (fizykiem i chemikiem, jednym z założycieli Towarzystwa). Interesował się także astronomią i dyskutował o niej z Janem Heweliuszem w czasie spotkań naukowców w jego domu.
Autor między innymi dzieła o naturze duszy ludzkiej Cognitio sui ipsius problematica philosophico-medica (1707). Autor okolicznościowych wierszy (między innymi z okazji zaślubin w 1654 profesora Gimnazjum Akademickiego Georga Neufelda z Elisabethą corka Johanna Bolnera Nuptiis Georgii Neufeldii et virginis Elisabethae Bolnerianae (Gedani 1654); czy uzyskania doktoratu przez Georga Remusa, późniejszego fizyka (lekarza) miejskiego w Gdańsku: Gratulatio ad Georgium Remus ob lauream et titulum Doctoris (Dantisci 1711). Autor epigramatów (między innymi wyrazów szacunku dla
Joachima Pastoriusa: Perpetuae observantiae symbolum Joachimo Pastorio epigrammaticum (Dantisci 1655), a także wierszy żałobnych (między innymi po śmierci Petera Oelhafa: Trauer-Gedicht: Petrus Oelhafius (Danzig 1655) czy burmistrza Reinolda Wiedera: Trauer-Gedicht: Reinholdus Wider (Danzig 1707)) i epitafiów, między innymi Adriana Pauli (13 XII 1633 Gdańsk – 15 IX 1684 Gdańsk), w latach 1674– 1684 kalwińskiego pastora kościoła św. Piotra i Pawła w Gdańsku: Epitaphium Adriáni Pauli (Danzig 1684). Współautor (z Michałem Długoszem) panegiryku na cześć króla Jana III Sobieskiego po wiktorii wiedeńskiej (Magni Johannis Tertii,... Augustum Viennense, Veni, Vidi, Vici, Numine vindice, victricibus armis, Immortali fama felicissime assertum …, Oliva Monasterium 1684). Autor drukowanego w 1684 panegiryku na cześć Jana Heweliusza.
Był dwukrotnie żonaty. Po raz pierwszy ożenił się 9 X 1661 w kościele Najświętszej Marii Panny (NMP) z Anną (ochrzczona 7 VIII 1642 – pochowana 17 IV 1662 w kościele NMP pod płytą nagrobną nr 184), córką Joachima Friedrichsa. Po raz drugi ożenił się 25 V 1664, również w kościele NMP, z Constantią (1639 – pochowaną 15 V 1693 w kościele NMP pod płytą nagrobną nr 200), córką Georga Braunschweiga. Z drugiego małżeństwa ojciec trójki dzieci, ochrzczonych w kościele św. Piotra i Pawła: syna Gottfrieda (1667–1733), majora w garnizonie gdańskim, ojca między innymi Eduarda Friedricha, burmistrza Gdańska; córki Constantii Lavinii (7 IV 1665 – 19 X 1714), poślubionej 12 IV 1686 w kościele św. Piotra i Pawła wdowcowi Gerhardowi Wildermanowi (zm. 1725), pastorowi kościołów św. Elżbiety (1682–1704) i św. Piotra i Pawła (1704–1725), oraz syna Israela, ochrzczonego 13 XI 1671.
