Tekst źródłowy strony BUDYNEK KOMISARIATU GENERALNEGO RP, KOMENDY MIEJSKIEJ POLICJI, ul. Nowe Ogrody 27

{{web}}
[[File: Elewacja_frontowa_budynku__1915.png |thumb| Elewacja frontowa budynku, 1915]]
[[File: Elewacja_od_strony_dziedzińca.png |thumb| Elewacja od strony dziedzińca, 1915]]
[[File: Budynek_KMMO_w_Gdańsku.jpg |thumb| Budynek Komendy Miejskiej Milicji Obywatelskiej w Gdańsku, lata 70. XX wieku]]
[[File: Komenda_Miejska_Policji_w_Gdańsku_Nowe_Ogrody_27.jpg |thumb| Komenda Miejska Policji w Gdańsku, 2022]]
[[File: 2_Liga_Morska_i_Rzeczna.JPG|thumb|Tablica poświęcona Józefowi Piłsudskiemu na gmachu Komisariatu Generalnego RP, odnowiona w 2010]]
[[File:Ostatnie_Komisariat_Generalny_Rzeczypospolitej_Polskiej_w_II_WMG.jpg|thumb|Tablica pamiątkowa odsłonięta 1 VI 2010]]
'''BUDYNEK [[KOMISARIAT GENERALNY RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ W II WMG | KOMISARIATU GENERALNEGO RZECZPOSPOLITEJ Polskiej]] W [[WOLNE MIASTO GDAŃSK, 1920–1939 | II WOLNYM MIEŚCIE GDAŃSKU]], KOMENDY MIEJSKIEJ POLICJI''', ul. Nowe Ogrody 27. Budowę neobarokowego budynku przy ówczesnej ul. Neugarten rozpoczęto w 1911 w miejscu byłej siedziby Izby Karnej Królewskiego Sądu Ziemskiego i Sądu Ławniczego. Zgodnie z projektem wykonanym przez budowlanego radcę rządowego Hermanna Sieberta, fasada frontowa gmachu  komponowała się z linią istniejącej już w tym miejscu zabudowy. W projekcie uwzględniono możliwość korzystania z budynku przez dwa urzędy, wspólne miały być jedynie schody, korytarze i sala konferencyjna. Do budowy murów oraz kondygnacji wykorzystano cegły, żelbeton oraz beton. Konstrukcja dachu wykonana została z drewnianej więźby dachowej, którą zabezpieczono podwójną izolacją. Całość dachu pokryto holenderską dachówką i karpiówką. Za sprawą białych sufitów, zielononiebieskich ścian oraz zielonych i brązowych drzwi wewnątrz budynku panowała harmonia kolorów. Podkreślały ją także matowoczerwone schody główne. Podłogi korytarzy pokryte zostały ciemnym linoleum, a pokoje urzędników parkietem. Efektowna sala konferencyjna wykończona została szarą i ciemnoczerwoną boazerią. Elewację frontową przyozdobiono szarymi ozdobami kamiennymi, natomiast tylną sgraffitowymi. Budowę zakończono w 1913. <br/><br/>
Pierwszymi użytkownikami budynku były Królewski Zarząd Budownictwa Wiślanego (Weichselstrombauverwaltung) oraz Królewskie Kolegium Szkolne Prowincji (Königliche Provinzial Schulkollegium). Pierwszy z urzędów zajmował drugie i trzecie piętro oraz poddasze, natomiast drugi piętro pierwsze. W budynku swoją siedzibę miała także kasa (obsługującego urzędy Banku Wodnego; Wasserbankkasse). W 1921 decyzją Konferencji Ambasadorów budynek przekazano władzom polskim, które przeniosły tu z Delbrückallee 3A (u zbiegu obecnych ulic Marii Skłodowskiej-Curie i Hoene-Wrońskiego) siedzibę Komisariatu Generalnego RP. Jedne źródła podają, że przenosiny miały miejsce w 1921, według innych nastąpiło to dopiero w 1923. Wiadomo natomiast, że w 1921 w budynku swoją siedzibę miały Biuro Paszportowe Komisariatu Generalnego RP oraz placówka korespondencka Polskiej Agencji Telegraficznej. Wkrótce do budynku wprowadził się także Naczelny Inspektorat Ceł, w 1936 przeniesiony do gmachu po byłej [[DYREKCJA KOLEI | Okręgowej Dyrekcji PKP]] w Gdańsku. <br/><br/>
Po wybuchu II wojny światowej i aresztowaniu 1 IX 1939 członków Komisariatu Generalnego RP budynek przeznaczono na siedzibę gdańskiego Gestapo (Geheime Staatspolizei, Tajna Policja Państwowa). 7 XI 1939 utworzono tu jego kierowniczą placówkę (Staatspolizei-Leitstelle Danzig) dla [[OKRĘG RZESZY GDAŃSK-PRUSY ZACHODNIE | Okręgu Rzeszy Gdańsk–Prusy Zachodnie]]. Szefowie gdańskiego Gestapo urzędowali na pierwszym piętrze, w dawnym gabinecie Komisarza Generalnego RP. Obok ich gabinetu znajdowały się pokoje inspektora policji bezpieczeństwa i służby bezpieczeństwa oraz zastępcy szefa placówki. Na tej samej kondygnacji znajdowała się także kancelaria działu administracyjno-finansowego, w bocznym skrzydle salka konferencyjna i kartoteka. Wyższe piętra zajmowała służba bezpieczeństwa SD (Sicherheitsdienst) oraz pracownicy wydziału III, zajmującego się zwalczaniem ruchu oporu i sabotażu. W budynku oprócz połączonej z wartownią portierni, kancelarii, laboratorium fotograficznego i dalekopisów znajdował się także magazyn mundurowy i warsztat krawiecki. Aby zapobiec ewentualnym ucieczkom i samobójstwom aresztowanych, okna zostały zabezpieczone kratami, a klatka schodowa metalową siatką. W piwnicy znajdował się areszt z dwunastoma celami. Była tam także kotłownia oraz pomieszczenia grupy roboczej. Na dziedzińcu urządzono dla więźniów spacerniak. <br/><br/> 
W 1945, po zajęciu miasta przez Armię Czerwoną budynek byłej siedziby Gestapo decyzją ówczesnych władz miejskich został przekazany na  potrzeby organizowanej w Gdańsku  [[MILICJA OBYWATELSKA | Milicji Obywatelskiej]]. W kwietniu 1945 ulokowano w nim Komendę Wojewódzką MO, która pod adresem Nowy Świat 27 funkcjonowała najprawdopodobniej do 1952. Kolejnym gospodarzem budynku, którego adres 18 III 1948 zmieniono na ul. Świerczewskiego 27, była Komenda Miejska MO, od 1983 Miejski Urząd Spraw Wewnętrznych.  W gmachu swoją siedzibę miała także Graniczna Placówka Kontroli Rybołówstwa w Gdańsku. Po przemianach ustrojowych, w wyniku których Milicja Obywatelska została zastąpiona przez Policję, budynek MUSW stał się w kwietniu 1990 siedzibą Komendy Rejonowej Policji Gdańsk–Południe, od 1 I 1994 Komendy Rejonowej Policji, od 1 I 1999 Komendy Miejskiej Policji. Jednocześnie 25 IX 1990 przemianowano ul. Świerczewskiego na ul. Nowe Ogrody. {{author: MSL}}   <br/><br/> 
We wrześniu 1939 z budynku usunięto tablicę umieszczoną z inicjatywy Ligi Morskiej i Kolonialnej (w trakcie odbywanego w Gdańsku części VI zjazdu tej organizacji, [[LIGA MORSKA I RZECZNA| Liga Morska i Rzeczna]]) na frontonie budynku 1 VI 1935, poświęconą pamięci Józefa Piłsudskiego i odzyskania przez Polskę dostępu do morza, której kopię (wykonaną pod kierunkiem Sławoja Ostrowskiego z gdańskiej [[AKADEMIA SZTUK PIĘKNYCH W GDAŃSKU | Akademii Sztuk Pięknych]]) z inicjatywy [[STOWARZYSZENIE „NASZ GDAŃSK” | Stowarzyszenia „Nasz Gdańsk”]] ponownie zawieszono 1 VI 2010.  1 VI 2010 odsłonięto także tablicę pamiątkową informującą o działalności w tym miejscu w latach 1921–1939 Komisariatu Generalnego RP. {{author: BŚ}}  [[Category: Encyklopedia]] [[Category: Przestrzeń miasta]] <br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/>



'''Bibliografia''': <br/>  
„Zentralblatt der Bauverwaltung” z 18 IX 1915.<br/> 
Janusztajs Andrzej, ''Wokół Komisariatu Generalnego RP na Nowych Ogrodach'', „Nasz Gdańsk” 2009, nr 4. <br/> 
Męclewski Alojzy, ''Neugarten 27  – z dziejów gdańskiego gestapo'', Warszawa 1974.<br/> 
Sywula Michał, ''Niezwykła Historia Zwykłych Obiektów. Gdańsk, ul. Nowe Ogrody 27'', Gdańsk 2022. <br/> 
Szulc Waldemar, ''Nowe Ogrody 27 – wczoraj i dzisiaj, zmienne losy i przeznaczenie budynku'', w: ''Policja gdańska na przestrzeni wieków. Wybrane zagadnienia'', red. A. Gąsiorowski, Gdańsk 2012.