BRAMA SZEROKA

Z Encyklopedia Gdańska
(Różnice między wersjami)
Skocz do: nawigacji, wyszukiwania
Linia 3: Linia 3:
 
[[File:2_Brama_Szeroka456.jpg|thumb|Brama Szeroka od strony [[TARG DRZEWNY| Targu Drzewnego]], 1617 według [[DICKMANN AEGIDIUS| Aegidiusa Dickmanna]], w głębi [[BASZTA JACEK| Baszta Jacek]]]]
 
[[File:2_Brama_Szeroka456.jpg|thumb|Brama Szeroka od strony [[TARG DRZEWNY| Targu Drzewnego]], 1617 według [[DICKMANN AEGIDIUS| Aegidiusa Dickmanna]], w głębi [[BASZTA JACEK| Baszta Jacek]]]]
 
[[File: Baszty.jpg |thumb| Od lewej: baszta Na Podmurzu (ul. Podmurze), baszta Bramy Szerokiej (ul. Latarniana 1, przy skrzyżowaniu z ul. Szeroką), baszta Latarniana, lata 50. XX wieku]]
 
[[File: Baszty.jpg |thumb| Od lewej: baszta Na Podmurzu (ul. Podmurze), baszta Bramy Szerokiej (ul. Latarniana 1, przy skrzyżowaniu z ul. Szeroką), baszta Latarniana, lata 50. XX wieku]]
 
+
[[File: Baszta_Bramy_Szerokiej.JPG |thumb| Baszta Bramy Szerokiej, widok od strony zewnętrznej murów obronnych, 2021]]
 +
[[File: Baszta,_2021.JPG |thumb| Baszta Bramy Szerokiej, widok od strony wewnętrznej murów obronnych, 2021]]
 
'''BRAMA SZEROKA''' (Breites Tor) zamykała od zachodu [[SZEROKA, ulica| ul. Szeroką]]. Jedna z najstarszych bram lądowych Gdańsku, po raz pierwszy wzmiankowana w roku 1363 jako ''superior valva'', później – Bredes Doer, Breitentor. Pierwotnie była furtą w murze obronnym, chronioną przez znajdujący się na południe od niej niski prostokątny występ w murze, rozbudowany do rozmiarów baszty. Pod koniec XIV wieku wzniesiono ceglany, piętrowy budynek bramny z jednym przejazdem i z przyległym od strony północnej pomieszczeniem dla straży. Szerokość bramy nawiązywała do szerokości baszty, do której przylegała, a którą wówczas podwyższono. Być może w tym czasie rozpoczęto wznoszenie charakterystycznego dla bram lądowych Gdańska przedbramia w formie szyi, zakończonej od strony przedpola prostą ścianą z otworem bramnym.<br/><br/>
 
'''BRAMA SZEROKA''' (Breites Tor) zamykała od zachodu [[SZEROKA, ulica| ul. Szeroką]]. Jedna z najstarszych bram lądowych Gdańsku, po raz pierwszy wzmiankowana w roku 1363 jako ''superior valva'', później – Bredes Doer, Breitentor. Pierwotnie była furtą w murze obronnym, chronioną przez znajdujący się na południe od niej niski prostokątny występ w murze, rozbudowany do rozmiarów baszty. Pod koniec XIV wieku wzniesiono ceglany, piętrowy budynek bramny z jednym przejazdem i z przyległym od strony północnej pomieszczeniem dla straży. Szerokość bramy nawiązywała do szerokości baszty, do której przylegała, a którą wówczas podwyższono. Być może w tym czasie rozpoczęto wznoszenie charakterystycznego dla bram lądowych Gdańska przedbramia w formie szyi, zakończonej od strony przedpola prostą ścianą z otworem bramnym.<br/><br/>
 
W 4. ćwierci XIV wieku wybudowano przed bramą wsparty na ceglanych arkadach most. W związku z przedłużeniem w tym czasie drugiej fosy wzdłuż zachodniego ciągu [[MURY OBRONNE | murów obronnych]] Głównego Miasta, na powstałym w ten sposób wąskim pasie gruntu pomiędzy fosami wzniesiono 2 okrągłe baszty, pomiędzy którymi znalazła się nowa, z nadwieszoną u góry hurdycją i nakryta niewysokim stromym dachem. Baszta północna, większa, miała około 14 m średnicy, zakończona była szachulcową hurdycją nakrytą wysokim stożkowym dachem. Baszta południowa, mniejsza (średnica nie przekraczała 4 m), mieściła w sobie jedynie klatkę schodową prowadzącą na piętro bramy. Po zewnętrznej stronie nowej fosy znajdowała się niska brama. Wszystkie elementy przedbramia połączone były z właściwą bramą murami szyi.<br/><br/>
 
W 4. ćwierci XIV wieku wybudowano przed bramą wsparty na ceglanych arkadach most. W związku z przedłużeniem w tym czasie drugiej fosy wzdłuż zachodniego ciągu [[MURY OBRONNE | murów obronnych]] Głównego Miasta, na powstałym w ten sposób wąskim pasie gruntu pomiędzy fosami wzniesiono 2 okrągłe baszty, pomiędzy którymi znalazła się nowa, z nadwieszoną u góry hurdycją i nakryta niewysokim stromym dachem. Baszta północna, większa, miała około 14 m średnicy, zakończona była szachulcową hurdycją nakrytą wysokim stożkowym dachem. Baszta południowa, mniejsza (średnica nie przekraczała 4 m), mieściła w sobie jedynie klatkę schodową prowadzącą na piętro bramy. Po zewnętrznej stronie nowej fosy znajdowała się niska brama. Wszystkie elementy przedbramia połączone były z właściwą bramą murami szyi.<br/><br/>
 
W 1. połowie XVII wieku, w związku z budową nowożytnych [[FORTYFIKACJE | fortyfikacji]], brama straciła znaczenie militarne. Rozebrano mury szyi przedbramia, a główny budynek bramny adaptowano na cele mieszkaniowe i handlowe. {{author: GS}} [[Category: Encyklopedia]] [[Category: Przestrzeń miasta]] <br/><br/>
 
W 1. połowie XVII wieku, w związku z budową nowożytnych [[FORTYFIKACJE | fortyfikacji]], brama straciła znaczenie militarne. Rozebrano mury szyi przedbramia, a główny budynek bramny adaptowano na cele mieszkaniowe i handlowe. {{author: GS}} [[Category: Encyklopedia]] [[Category: Przestrzeń miasta]] <br/><br/>
 
W latach 1747–1849 działała w budynku bramnym firma [[FEYERABENDT, firma| Feyerabendtów]], po 1814 także wytwórnia mydła i świec [[GAMM JOHANN CARL BENIAMIN| Johanna Carla Beniamina Gamma]]. W 1826 rozebrano bramę łączącą obie wieże przedbramia, bramę główną rozebrano w 1831 (posesje po niej otrzymały numery: po prawe stronie Breitgasse 1936/1937 (po 1854 nr 1), po lewej Breitgasse 1932 (po 1854 nr 132)). Pozostawiono jednak, zachowaną i obecnie, przylegającą do bramy głównej basztę na rogu obecnych ul. Szerokiej i ul. Latarnianej (z adresem Latarnia 1). Do 1851 w baszcie tej mieściła się siedziba  [[BRACTWA STRZELECKIE | Bractwa Strzeleckiego św. Erazma, następnie Bractwa Strzeleckiego Fryderyka Wilhelma]]. W 2. połowie XIX wieku rozebrano obie wieże przedbramia. Teren po bramie do 1945 roku pozostawał w posiadaniu firmy Gammów (stanowiąc cześć należącej do niej posesji Breitgasse nr 130-132). {{author: MrGl}} [[Category: Encyklopedia]] [[Category: Przestrzeń miasta]]
 
W latach 1747–1849 działała w budynku bramnym firma [[FEYERABENDT, firma| Feyerabendtów]], po 1814 także wytwórnia mydła i świec [[GAMM JOHANN CARL BENIAMIN| Johanna Carla Beniamina Gamma]]. W 1826 rozebrano bramę łączącą obie wieże przedbramia, bramę główną rozebrano w 1831 (posesje po niej otrzymały numery: po prawe stronie Breitgasse 1936/1937 (po 1854 nr 1), po lewej Breitgasse 1932 (po 1854 nr 132)). Pozostawiono jednak, zachowaną i obecnie, przylegającą do bramy głównej basztę na rogu obecnych ul. Szerokiej i ul. Latarnianej (z adresem Latarnia 1). Do 1851 w baszcie tej mieściła się siedziba  [[BRACTWA STRZELECKIE | Bractwa Strzeleckiego św. Erazma, następnie Bractwa Strzeleckiego Fryderyka Wilhelma]]. W 2. połowie XIX wieku rozebrano obie wieże przedbramia. Teren po bramie do 1945 roku pozostawał w posiadaniu firmy Gammów (stanowiąc cześć należącej do niej posesji Breitgasse nr 130-132). {{author: MrGl}} [[Category: Encyklopedia]] [[Category: Przestrzeń miasta]]

Wersja z 19:45, 20 paź 2021

Brama Szeroka w systemie zachodnio-północnych obwarowań Głównego Miasta na tzw. „Planie sztokholmskim” (rysunku aksjonometrycznym wykonanym piórkiem) przypisywanym Antonowi Möllerowi, około 1600: od lewej Brama Szeroka wychodząca na Trag Drzewny, Baszta Jacek, Baszta Dominikańska, Baszta Klasztorna, Baszta Katowska, Brama Zamkowa nad fosą (obecnie ul. Podwale Staromiejskie), przed basztami kościół św. Mikołaja i klasztor dominikanów, u góry kościół św. Katarzyny, po prawej kościół św. Ducha i fragment kościoła św. Jana (po prawej)
Brama Szeroka od strony Targu Drzewnego, 1617 według Aegidiusa Dickmanna, w głębi Baszta Jacek
Od lewej: baszta Na Podmurzu (ul. Podmurze), baszta Bramy Szerokiej (ul. Latarniana 1, przy skrzyżowaniu z ul. Szeroką), baszta Latarniana, lata 50. XX wieku
Baszta Bramy Szerokiej, widok od strony zewnętrznej murów obronnych, 2021
Baszta Bramy Szerokiej, widok od strony wewnętrznej murów obronnych, 2021

BRAMA SZEROKA (Breites Tor) zamykała od zachodu ul. Szeroką. Jedna z najstarszych bram lądowych Gdańsku, po raz pierwszy wzmiankowana w roku 1363 jako superior valva, później – Bredes Doer, Breitentor. Pierwotnie była furtą w murze obronnym, chronioną przez znajdujący się na południe od niej niski prostokątny występ w murze, rozbudowany do rozmiarów baszty. Pod koniec XIV wieku wzniesiono ceglany, piętrowy budynek bramny z jednym przejazdem i z przyległym od strony północnej pomieszczeniem dla straży. Szerokość bramy nawiązywała do szerokości baszty, do której przylegała, a którą wówczas podwyższono. Być może w tym czasie rozpoczęto wznoszenie charakterystycznego dla bram lądowych Gdańska przedbramia w formie szyi, zakończonej od strony przedpola prostą ścianą z otworem bramnym.

W 4. ćwierci XIV wieku wybudowano przed bramą wsparty na ceglanych arkadach most. W związku z przedłużeniem w tym czasie drugiej fosy wzdłuż zachodniego ciągu murów obronnych Głównego Miasta, na powstałym w ten sposób wąskim pasie gruntu pomiędzy fosami wzniesiono 2 okrągłe baszty, pomiędzy którymi znalazła się nowa, z nadwieszoną u góry hurdycją i nakryta niewysokim stromym dachem. Baszta północna, większa, miała około 14 m średnicy, zakończona była szachulcową hurdycją nakrytą wysokim stożkowym dachem. Baszta południowa, mniejsza (średnica nie przekraczała 4 m), mieściła w sobie jedynie klatkę schodową prowadzącą na piętro bramy. Po zewnętrznej stronie nowej fosy znajdowała się niska brama. Wszystkie elementy przedbramia połączone były z właściwą bramą murami szyi.

W 1. połowie XVII wieku, w związku z budową nowożytnych fortyfikacji, brama straciła znaczenie militarne. Rozebrano mury szyi przedbramia, a główny budynek bramny adaptowano na cele mieszkaniowe i handlowe. GS

W latach 1747–1849 działała w budynku bramnym firma Feyerabendtów, po 1814 także wytwórnia mydła i świec Johanna Carla Beniamina Gamma. W 1826 rozebrano bramę łączącą obie wieże przedbramia, bramę główną rozebrano w 1831 (posesje po niej otrzymały numery: po prawe stronie Breitgasse 1936/1937 (po 1854 nr 1), po lewej Breitgasse 1932 (po 1854 nr 132)). Pozostawiono jednak, zachowaną i obecnie, przylegającą do bramy głównej basztę na rogu obecnych ul. Szerokiej i ul. Latarnianej (z adresem Latarnia 1). Do 1851 w baszcie tej mieściła się siedziba Bractwa Strzeleckiego św. Erazma, następnie Bractwa Strzeleckiego Fryderyka Wilhelma. W 2. połowie XIX wieku rozebrano obie wieże przedbramia. Teren po bramie do 1945 roku pozostawał w posiadaniu firmy Gammów (stanowiąc cześć należącej do niej posesji Breitgasse nr 130-132). MrGl

⇦ WRÓĆ
Osobiste
Przestrzenie nazw

Warianty
Widok
Działania