BILOVIUS STEPHAN, pastor kościołów szpitalnych
| < Poprzednie | Następne > |
STEPHAN BILOVIUS (Bilau, Bilov, Bülau, Bülovius; około 1520 Oschatz koło Lipska (Leipzig)– 1569), kaznodzieja, doktor teologii luterańskiej. W 1532 rozpoczął studia na uniwersytecie w Wittenberdze. W 1541 przeniósł się do Lipska, w następnym roku immatrykulował się na tamtejszym uniwersytecie.
W Gdańsku działał jako kaznodzieja w latach 1549–1553. Był pastorem kościołów szpitalnego Wszystkich Bożych Aniołów i Lazaretu przy Bramie Oliwskiej. W 1549 roku udzielił chorym komunii św. pod dwiema postaciami, w efekcie czego musiał opuścić miasto.
Powrócił do Gdańska w 1550 z królewską nominacją na kaznodzieję w kościołach św. Jana i św. Trójcy. Funkcję objął w początkach 1552 roku, ale już 2 maja z powodu „swawolnego zachowania” wtrącony do lochu. 17 maja Rady Miejska cofnęła mu królewski przywilej kaznodziei w obu kościołach i nakazała opuścić miasto wraz z żoną i dzieckiem.
W roku 1554 pozostawał na służbie biskupa kamieńskiego (Kamień Pomorski (Kammin)). 18 III 1557 został powołany na kaznodzieję w kościele farnym św. Jana w Toruniu, gdzie już 25 marca odprawił uroczystą, pierwszą w tym mieście ewangelicką liturgię Wieczerzy Pańskiej. Był to początek na tym tle sporu z seniorami kościoła toruńskiego, a ponieważ mimo zyskania pewnej grupy zwolenników temperatura sporu wzrastała – został zwolniony dekretem Rady Miejskiej z 24 VIII 1558 (aczkolwiek podkreślono w nim, iż jest „uczonym mężem i szczerym luteraninem”). W 1567 immatrykulował się na uniwersytecie we Frankfurcie nad Menem, następnie przebywał między innymi we Wrocławiu, Kołobrzegu, Borętach (Barendt; Wielkie Żuławy Malborskie) oraz Królewcu (Königsberg), gdzie w 1566 był pierwszym w historii superintendentem kościołów luterańskich w Kurlandii, następnie w Poznaniu i Wittenberdze pracował jako teolog i lekarz, jednak – jak się wydaje – bez konkretnych posad. Ostatecznie osiadł we Frankfurcie nad Odrą.
W Królewcu kontaktował się z Andreasem Osianderem, czołowym działaczem reformacyjnym, znawcą języka hebrajskiego i autorem nowego przekładu Biblii (1522). Nie przeszkodziło mu w 1552 napisać polemikę z poglądami Osiandera (Ein Bekentnis vnd kurtzer bericht widder die irrige lehr Andree Osiandri ... durch M. Steffanum Bilaw von Osthatz, einfeltig geschriben. ..., Francofurti ad Oderam 1552), która jest jego jedynym zachowany dziełem.
Bibliografia:
Źródła:
Prätorius Ephraim, Dantziger-Lehrer Gedächtniβ, bestehend in einem richtigen Verzeichniβ der Evangelischen Prediger in der Stadt und auf dem Lande vom Anfange der Evangelischen Reformation bis iβo.Nebst einem Anhange der Professoren am Gymnasio und vermehrtem Verzeichniβ der seit Anno 1709 hieselbst von E.E.Ministerio U.A.C. tentierten Studiosorum Teologiae, Danzig und Leipzig, 1760.
Zernecke Jacob Heinrich, Thornische Chronica: in welcher die Geschichte dieser Stadt von 1721 bis 1726 aus bewehrten Scribenten und glaubwürdigen Documentis zusammen getragen worden, Berlin 1727.
Literatura:
Freytag Hermann, Die Preussen auf der Universität Wittenberg und die nichtpreussischen Schüler Wittenbergs in Preussen von 1502 bis 1602. Eine Festgabe zur vierhundertjährigen Gedächtnisfeier der Gründung der Universität Wittenberg, Leipzig 1903.
Freytag Hermann, Antonius Bodenstein. Ein Theologenleben aus dem Jahrhundert der Reformation, Zeitschrift des Westpreüssiscien Geschichtsvereins, H. 65, 1925.
Hirsch Theodor, Die Ober-Pfarrkirche von St. Marien in Danzig in ihren Denkmälern und in ihren Beziehungen zum kirchlichen Leben Danzigs überhaupt, Danzig 1843.
