Tekst źródłowy strony ŁACHA BOSMAŃSKA

{{web}}
[[File:2_Kanał_Kaszubski.jpg|thumb|Początek prac przy budowie Kanału Kaszubskiego w miejscu Łachy Bosmańskiej, widok w stronę Nowego Portu, 1901]]
'''ŁACHA BOSMAŃSKA'''. Wzmiankowana w 1422 roku jako wschodnia granica pastwisk na [[OSTRÓW | Ostrowie]]. Jej nazwa (de Bosmann Lake lub Laake, później Bosmannslake) występuje po raz pierwszy w umowie z 1425 władz Głównego Miasta Gdańska z Hildebrandem, któremu przekazano dochody z małej wagi miejskiej, za co miał między innymi „Łachę Bosmańską czyścić i pogłębiać”. Na północy Łacha powtarzała przebieg ujściowego odcinka Wielkiego [[WARZYWÓD WIELKI I MAŁY | Warzywodu]], południowe połączenie z Wisłą przekopano, by skrócić jednostkom pływającym drogę do Wisłoujścia. Pokrywanie się obu cieków wodnych potwierdzają zapisy „Wielki Warzywód, który dziś nazywają Łachą Bosmańską” z 1573, „Łacha Bosmańska albo Warzywód” z 1647 i tym podobne.<br/><br/>

Na początku XVII wieku przy południowym ujściu Łachy Bosmańskiej do Wisły powstał Szaniec Łachy (Laak Schanze). W 1626 przy północnym ujściu zbudowano Szaniec Zimowy. W 1656 połączono rowami stare łachy w północnej części wyspy z Wisłą i Łachą Bosmańską.
Od 1692 Łachą Bosmańską kursowały szkuty do Wisłoujścia – stąd późniejsza (na planach od 1802) oboczna nazwa Schuten lub Schuiten Laake (Łacha Szkutnicza, Łacha Szkut). Po grobli wzdłuż wschodniego brzegu łachy pobiegła umocniona droga dla ciągnących szkutę koni, nazywana Groblą Szkut (Schutendamm). W 1797 prowadzący ją żeglarze (Schuten Schiffer) mieli siedzibę na wschód od jej południowego ujścia do Wisły, określaną także jako dom dzierżawcy (Pächter Haus) lub dom promowy (Fähr Haus).<br/><br/> 

Na wschodnim brzegu Łachy Bosmańskiej prosperowały dwa gospodarstwa z wiatrakami: w połowie łachy – Mały Holender (1646 aula vulgo Klein Holender), przy północnym ujściu – Wielki Holender (1650 Groβ Holländer), którego wiatrak przetrwał do początków XX wieku.<br/><br/>

W latach 1811–1813, podczas rozbudowy  [[FORTYFIKACJE | fortyfikacji miejskich]] przez Francuzów, nad Łachą Bosmańską powstał szaniec St. Hilaire (po 1815 Prinz von Hessen Homburg), a przy północnym ujściu, od strony [[PRZERÓBKA | Przeróbki]] – Fort Napoleona (Kronprinz).<br/><br/>

W 1895 długość łachy wynosiła 2250 m, szerokość – 15 m. W latach 1901–1904 na jej miejscu zbudowano otwarty w 1905 tzw. Port Cesarski, obecny [[KANAŁ KASZUBSKI | Kanał Kaszubski]]. {{author: AJ}} [[Category: Encyklopedia]] [[Category: Środowisko i przyroda]]