WYBORY DO SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO 27 V 1990 ROKU

Z Encyklopedia Gdańska
Skocz do: nawigacji, wyszukiwania

< Poprzednie Następne >
Ulotka zapraszająca na spotkanie przedwyborcze
Ulotka wyborcza Gdańskiego Komitetu Obywatelskiego

WYBORY DO SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO 27 V 1990 ROKU. Reforma samorządu terytorialnego po 1989, wraz z reformą gospodarki, była podstawowym elementem przebudowy ustroju państwa. Ustawodawstwo w tej sprawie przyjęto 8 III i 10 V 1990. Wbrew dotychczasowej praktyce (jednolity system władzy państwowej) samorząd miał mieć charakter wyłącznie lokalny. Gminy otrzymały własny majątek i osobowość prawną, co oznaczało prawo do zawierania umów, sprzedaży i nabywania nieruchomości, zaciągania pożyczki bankowej, emitowania obligacji. Organa wykonawcze samorządu terytorialnego podporządkowano wyłącznie wybieralnym ciałom uchwałodawczym tego samorządu: radom gminny lub radom miejskim. Na straży samodzielności gmin stały sądy administracyjne.

Przez rok po wyborach, do tzw. sejmu kontraktowego z 4 VI 1989, na szczeblu lokalnym trwał przejściowy okres swoistej dwuwładzy. Nadal funkcjonowała Wojewódzka Rada Narodowa w Gdańsku, a na stanowisku wojewody gdańskiego jako reprezentant rządu w terenie zasiadał Jerzy Jędykiewicz, podległe mu wydziały sprawowały funkcję drugiej instancji w postępowaniu administracyjnym. Prezydentem Gdańska na mocy decyzji Miejskiej Rady Narodowej z 23 XI 1989 został Jerzy Pasiński.

Pierwsze po II wojnie światowej wolne wybory do samorządu terytorialnego odbyły się 27 V 1990. Wojewódzkie Biuro Wyborcze mieściło się w gmachu Urzędu Wojewódzkiego w Gdańsku przy ulicy Okopowej. Zarządzeniem z 6 IV 1990 wojewódzki komisarz wyborczy ustalił granice i numery jednomandatowych okręgów wyborczych, w Gdańsku było ich 10.

Okręgi wyborcze na terenie Gdańska utworzone przed wyborami samorządowymi w 1990 roku
Dzielnice i ulice wchodzące w okręg wyborczy Liczba radnych wybieranych w okręgu Liczba mieszkańców Liczba mieszkańców przypadająca na jeden mandat
Brzeźno, Nowy Port, Zielony Trójkąt 5 41.126 8.225
Przeróbka, Stogi, Sobieszewo, Olszynka-Rudniki 5 33.352 6.672
Stare Miasto, Główne Miasto, Stare Przedmieście, Dolne Miasto – ul. Łąkowa i Elbląska 6 42.649 7.108
Orunia, Lipce-Św. Wojciech, Chełm-Biskupia Górka, Chełm Spółdzielczy 6 45.827 7. 860
Siedlce-Południe, Siedlce-Północ, Siedlce-Zachodnie, Suchanino, Morena, Kokoszki 8 62.882 7.860
Al. Zwycięstwa, Matejki, Batorego, Niedźwiednik, al. Wojska Polskiego, Janka Krasickiego 7 55.224 7.889
Konopnickiej, Kochanowskiego, al. Legionów 5 39.786 7.957
Zaspa Młyniec, Zaspa Rozstaje 5 33.601 6.720
Przymorze Dąbrowszczaków, Bloki Leningradzkie, Kołobrzeska

Przymorze-Śląska, Przymorze-Jagiellońska, Przymorze-Piastowska, Mściwoja

7 55.793 7.970
Jelitkowo Tysiąclecia, Wejhera, Żabianka, Budowlani,

Oliwa, Osowa

6 47. 018 7.836
SB

Komisje wyborcze, które przystąpiły do pracy w pierwszej dekadzie kwietnia, były powoływane na wniosek kończących kadencję i odchodzących do historii rad narodowych. Przygotowanie wyborów w Gdańsku było ostatnim zadaniem działającej od 9 VII 1945 Miejskiej Rady Narodowej, jej przewodniczący, Janusz Lewiński, powołał do Gdańskiej Komisji Wyborczej następujące osoby: Andrzeja Powałowskiego (jako przewodniczącego), Andrzeja Kwiatkowskiego (jako wiceprzewodniczącego), Jacka Piskozuba (jako sekretarza), Marka Biernackiego, Andrzeja Cieślińskiego, Andrzeja Gajosa, Krystiana Gasta, Leszka Gębę, Zbigniewa Gryszkiewicza, Leszka Jankowskiego, Annę Kurską, Ryszarda Łukaszewskiego, Marię Piwnicką, Grzegorza Pliszkę, Ewę Wilczek, Henryka Wojciechowskiego, Andrzeja Wyszkowskiego.

Organizacje, które zamierzały wysunąć kandydatów na radnych, mogły starać się o bezpłatny czas antenowy w okresie od 17 do 30 kwietnia. Wnioski w tej sprawie należało złożyć do 13 IV 1990 w Biurze Wojewódzkiego Komisarza Wyborczego. Trzynastu ugrupowaniom przyznano w Telewizji Polskiej po dwie minuty czasu antenowego w programie przedwyborczym, w Polskim Radiu mogły one prezentować swoich kandydatów dwukrotnie po trzy minuty. Natomiast Rada Porozumienia Komitetów Obywatelskich „Solidarność” – grupująca ponad 40 komitetów – dysponowała czasem w większym wymiarze: w telewizji 19, a w radiu 90 minut.

27 IV 1990 oficjalnie rozpoczęto kampanię wyborczą kandydatów Gdańskiego Komitetu Obywatelskiego „Solidarność”, utworzonego 17 II 1990. Zrzeszał on komitety dzielnicowe i osiedlowe, korzystał z zaplecza lokalowego Biura Poselsko-Senatorskiego Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego w Gdańsku (z Jackiem Starościakiem jako dyrektorem) przy ul. Dyrekcyjnej.

W Gdańsku o mandat radnego konkurowało 276 kandydatów z 21 komitetów wyborczych, frekwencja wyniosła blisko 46%, co było wynikiem wyróżniającym się na tle kraju (w wyborach wzięło udział nieco ponad 42% uprawnionych do głosowania). Spośród 377.112 uprawnionych do głosowania mieszkańców Gdańska głos oddało 155.137. Tego samego dnia odbyło się referendum w sprawie budowy elektrowni jądrowej w Żarnowcu. W Gdańsku ponad 88% biorących udział w referendum wypowiedziało się przeciw budowie elektrowni. Dekadę później dzień ten ogłoszono świętem samorządu terytorialnego.

Mandat w nowej Radzie Miasta Gdańska otrzymało 60 radnych, 59 było członkami Gdańskiego Komitetu Obywatelskiego, który łącznie wystawił 67 kandydatów. Jedno miejsce przypadło reprezentantowi „Sojuszu na rzecz Gdańska”, Andrzejowi Szydłowskiemu, reprezentującemu Cech Rzemiosł.

Radni Miasta Gdańska I kadencji w latach 1990–1994
Imię i nazwisko Zawód Wiek
Paweł Adamowicz prawnik 24
Ryszard Bartel pracownik naukowy 56
Andrzej Bądkowski inżynier chemik 44
Tomasz Bedyński nauczyciel 37
Marek Berndt nauczyciel akademicki 54
Włodzimierz Byczkowski technik budowalny 34
Jerzy Fryzowski mistrz wodnokanalizacyjny 40
Tadeusz Gleinert nauczyciel 45
Mieczysław Gnich spawacz 51
Bogusław Gołąb technolog 44
Zofia Gosz ekonomistka 49
Maciej Gromadzki biolog 50
Grzegorz Grzelak geograf 37
Roman Grzenia inżynier środowiska 53
Eugeniusz Grzymała ślusarz 54
Zdzisław Halcewicz-Pleskaczewski inżynier elektryk, emeryt 68
Irena Jabłońska-Kaszewska profesor medycyny 62
Andrzeja Januszajtisa fizyk 61
Franciszek Jamroż inżynier elektryk 47
Stefan Jaśkiewicz nauczyciel akademicki 37
Michał Kaczorowski inżynier łączności 55
Maria-Marek Kalicki inżynier leśnik 48
Janusz Kawka magister inżynier, technik 55
Krzysztof Kosik rzemieślnik 38
Jerzy Krzyżanowski pracownik naukowy 61
Antoni Kunikowski doktor chemii 41
Maria Lackorzyńska chemik 55
Andrzej Malinowski zaopatrzeniowiec 49
Józef Masternak ekonomista 44
Tadeusz Mękal inżynier środowiska 33
Bernard Mikołowski inżynier techniki kolejowej 41
Maria Małkowska magister ekonomii 42
Stanisława Małgorzata Niewczas pielęgniarka 39
Waldemar Nocny nauczyciel historii 38
Juliusz Ogórkowski specjalista ds. informatyki 42
Zbigniew Okoński magister ekonomii 41
Ryszard Olszewski technik automatyk 39
Ryszard Piasecki inżynier budowy okrętów 46
Marek Piskorski architekt urbanista 41
Henryk Rowiński technik elektronik 41
Zofia Ruszkowska lekarz medycyny przemysłowej 36
Zbigniew Sadowski ekonomista 40
Henryk Sampławski nauczyciel akademicki 58
Krystyna Sanowska–Jackowska historyk sztuki 48
Andrzej Skrzypek filolog 42
Andrzej Słomiński inżynier elektronik 40
Przemysław Smolarek historyk 65
Anna Sosińska-Parchowska nauczycielka 43
Jacek Starościak inżynier 43
Grzegorz Sulikowski architekt 35
Jerzy Szerszeński inżynier technologii żywności 52
Leszek Szumichora projektant instalacji sanitarnych 40
Andrzej Szydłowski piekarz 45
Bogdan Szymczuk ekonomista 37
Dariusz Śmiałkowski inżynier budownictwa lądowego 31
Jerzy Toruński kosztorysant 53
Krzysztof Włodarczyk inżynier rybołówstwa morskiego 43
Tadeusz Wyganowski technik budowlany 53
Lucyna Zabiełło pracownik umysłowy 40
Andrzej Zagozdon technik elektroenergetyk 45
SB

Uroczysta sesja inauguracyjna odbyła się 5 VI 1990 w Wielkiej Sali Wety (Sali Białej) Ratusza Głównego Miasta. Obrady otworzył przewodniczący Gdańskiej Komisji Wyborczej, Andrzej Powałowski, z uwagi na chorobę najstarszego wiekiem radnego, Zdzisława Halcewicza-Pleskaczewskiego, sesję zgodnie z tradycją, do momentu wyboru przewodniczącego, poprowadził vicesenior, prof. Jerzy Krzyżanowski. Prezydent Gdańska przedstawił Radzie Miasta Gdańska stan miasta i budżetu, a także sprawozdanie z działalności Urzędu Miejskiego oraz bieżące problemy i plany rozwoju. Następnie najmłodszy spośród członków Rady, Paweł Adamowicz, odczytał rotę, na którą radni złożyli ślubowanie: „Ślubuję uroczyście jako radny pracować dla dobra i pomyślności gminy, działać zgodnie z prawem oraz interesem gminy i jej mieszkańców, troszczyć się o ich sprawy oraz nie szczędzić sił dla wykonania zadań gminy”.

Uroczysta część sesji zakończyła się odśpiewaniem hymnu państwowego. Podczas sesji roboczej dokonano wyboru Franciszka Jamroża na przewodniczącego Rady Miasta Gdańska. Pierwszym po 1945 wybranym w demokratycznym trybie prezydentem Gdańska podczas sesji 10 VII 1990 został Jacek Starościak.

Zakończenie I kadencji RMG miało miejsce 27 V 1994. Po mszy w kościele Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny, koncelebrowanej przez ks. Stanisława Bogdanowicza, odbyła się uroczysta sesja w Wielkiej Sali Wety Ratusza Głównego Miasta, podczas której radni między innymi wysłuchali pożegnalnego przemówienia przewodniczącego Rady Miasta Gdańska Andrzeja Januszajtisa, który pełnił tę funkcję od 11 XII 1990. Na uroczystościach nie pojawiło się 11 radnych, wśród nich Franciszek Jamroż, od 14 VI 1991 zasiadający na stanowisku prezydenta Gdańska. Do momentu ukonstytuowania się nowej Rady Miasta władzę w mieście sprawował prezydent wraz z Zarządem Miasta.

W latach 1990–1994 spośród 60 radnych Gdańska odeszło trzech: Andrzej Zagozdon, Zbigniew Okoński, zmarło dwóch: Przemysław Smolarek i Zdzisław Halcewicz-Pleskaczewski. Jako że zgodnie z przepisami dwukrotnie w momencie wygaśnięcia mandatu nie było możliwości uzupełnienia składu Rady (wszyscy kandydaci z okręgu otrzymali mandaty radnych) od 1993 liczyła ona 58 członków.

Gdański samorząd pierwszej kadencji łączyła jedność ideowa i nade wszystko chęć odsunięcia od władzy nomenklatury minionego reżimu. Niewielką natomiast rolę odegrały w wyborach do samorządu programy kandydatów, które były bardzo ogólnikowe. Od 1991 postępował proces formowania się odrębnych ugrupowań w postaci klubów radnych, przy czym kryterium afiliacji wynikało zazwyczaj z układów personalnych. Partie polityczne dopiero z czasem zaczęły organizować gdańską scenę polityczną. SB

⇦ WRÓĆ
Osobiste
Przestrzenie nazw

Warianty
Widok
Działania