ZBIGNIEW FILARSKI (21 IV 1917 Gdańsk – 21 XII 2006 Warszawa), poeta, historyk sztuki. Syn q Bernarda Filarskiego. Po ukończeniu szkoły powszechnej w Gd., uczeń q Gimnazjum Polskiego (matura 1936 w Prywatnym Męskim Gimnazjum Towarzystwa Szkoły Średniej w Gdyni); rozpoczął studia na Wydz. Architektury q THD, należał do ZHP, Ligi Morskiej i Kolonialnej, q Gminy Polskiej Związku Polaków, q Bratniej Pomocy Zrzeszenia Studentów Polaków w THD, Polskiego Związku Zachodniego. Kilka dni przed wybuchem II w. świat., na zlecenie Polskiego Związku Zachodniego, przeprowadził transport uchodźców gd. z Tczewa do Inowrocławia, gdzie kierował obozem dla uchodźców do momentu aresztowania przez Niemców. Przekazany do Bydgoszczy, po zwolnieniu powrócił do Gd. Ponownie aresztowany 13 IX 1939 pod zarzutem prowadzenia działalności antyniemieckiej i partyzanckiej. Pod koniec 1939 osadzony w q obozie dla Polaków w Nowym Porcie, 30 XII 1939 w q obozie Stutthof. 9 IV 1940 wysłany do KL Sachsenhausen, w maju 1940 do KL Mauthausen-Gusen, gdzie pracował m.in. przy budowie obozu, w kamieniołomach, w biurze budowlanym, w stolarni. Za odmowę podpisania Volkslisty zesłany do kamieniołomów, m.in. do komanda archeol. na zamku Spielberg. Członek grupy Międzynarodowego Ruchu Oporu, jeden z twórców poezji obozowej, rysunków z życia więźniów w KL Gusen, portretów, red. czasopisma b. więźniów polit. „Wolne Gusen” (pierwszy nr 5 V 1945). Od 11 VIII 1945 pracował w Salzburgu jako asystent i zast. Bohdana Urbanowicza, delegata pol. Ministerstwa Kultury i Sztuki ds. rewindykacyjnych na Austrię zrabowanego przez Niemców pol. mienia, dzieł sztuki i zbiorów bibliotecznych, zgromadzonych na zamku Fischhorn w Zell am See. 21 VI 1946 powrócił do Polski, konwojując 12 wagonów odzyskanych zbiorów bibliotecznych i dzieł sztuki. W 1947–52 studiował historię sztuki na UW, uzyskał tytuł mgr. Pracownik Muzeum Narodowego w Warszawie (kustosz i kier. Działu Sztuki Środkowego i Dalekiego Wschodu), 1971–77 pracownik Państwowego Muzeum Etnograficznego w Warszawie.
EG
