DUSZEŃKO FRANCISZEK (6 IV 1925 Gródek Jagielloński k. Lwowa – 11 IV 2006 Gdańsk). W 1942–44 studiował w Państwowym Inst. Sztuk Plastycznych we Lw. u q Mariana Wnuka; więzień obozów koncentracyjnych Gross-Rosen i Sachsenhausen. Od 1946 kontynuował naukę w PWSSP (q ASP). W 1954–2000 prowadził pracownię rzeźby, najpierw w studium roku ogólnego, od 1958 na Wydz. Rzeźby, 1960–64 dziekan tego wydziału, 1981–87 rektor uczelni. Debiutował w okresie socrealizmu, gdy obowiązywała zaangażowana treść i tradycyjna forma (Waryński, 1950; Portret lekarki, 1952; projekty konkursowe na pomniki Wyzwolenia w Bydgoszczy i Sosnowcu). W 1953–54 należał do zespołu plastyków pracujących nad renowacją q Drogi Królewskiej (m.in. przy Długim Targu: sfinksy q przedproża kamienicy nr 8, figury portalu nr 40, portal przy ul. Ogarnej 99). W monumentalnych realizacjach pomnikowych wspólne jest połączenie abstrakcyjnych bloków kamienia z rzeźbą figuratywną. Pomnik Pamięci Ofiar Obozu Zagłady w Treblince (1964, z architektem q Adamem Hauptem) stanowił nowatorską wówczas aranżację przestrzeni z setkami nieobrobionych głazów bazaltu (symbole miejsca pochodzenia ofiar), wśród których stoi symboliczny grobowiec ze szczeliną na osi i rodzajem kapitela z reliefem przedstawiającym ludzkie szczątki z jednej strony i żyd. menorę z drugiej. Kolejną realizacją był q pomnik Obrońców Westerplatte (1966, z Adamem Hauptem i Henrykiem Kitowskim) w formie ustawionego na ziemnym kopcu pionowego obelisku z granitowych bloków pokrytych reliefem figuralnym i napisami. Pomnik Artylerzysty Polskiego (1980) w Toruniu składa się z nierównej, poziomej bryły z romboidalnych chropawych głazów z zarysami dział armatnich, zwieńczonej ekspresyjną zbitką realistycznych, portretowych głów w hełmach i popiersia żołnierza z uniesioną ręką. Z innych realizacji wymienić można pomnik Marii Konopnickiej (1977) i wystrój kośc. św. Józefa w Gdyni-Leszczynkach, z ogromną figurą unoszącego się nad ołtarzem Chrystusa (1983–87). Pochowany na q cment. Srebrzysko. W 2008 pośmiertnie przyznano mu q Medal Księcia Mściwoja II. Żonaty był z Urszulą Ruhnke-Duszeńko (ur. 1922 Poznań), malarką, 1954 absolwentką gd. PWSSP (dyplom u q Juliusza Studnickiego); 1952–71 w Pracowni Malarstwa (J. Studnickiego), nast. prowadziła Pracownię Malarstwa na Wydz. Architektury Wnętrz.
EKA
