BROWAR W KUŹNICZKACH

< Poprzednie

Następne >

Spichlerz (w głębi) browaru w Kuźniczkach

Butelka po piwie produkowanym w browarze w Kuźniczkach w latach 70. i 80. XX wieku

Praca w browarze, lata 90. XX wieku

Browar w Kuźniczkach na druku reklamowym, lata 30. XX wieku

BROWAR W KUŹNICZKACH. Założony przez powstałą 11 X 1871 spółkę Danziger Aktien- -Bierbrauerei (DAB; Gd. Browar Akcyjny) w miejscu drewnianego browaru z 2. poł. XVIII w., zajął część dawnego parku dworskiego (q Kuźniczki), pocz. pod adresem Labesweg 6 (ul. Lele- wela), z planowaną zdolnością produkcyjną 30 tys. hektolitrów rocznie. Teren pod inwestycję zakupiono 16 XI 1871, pierwszy etap budowy zakończono 24 i 1873, piwo rozpoczęto sprzedawać 20 V 1873, korzystając m.in. z doprowadzonych torów kolejowych. W 1875 wybudowano słodownię i warzelnię. Siedziba dyrekcji mieściła się pocz. przy Heilige-Geist-Gasse (ul. św. Ducha), firma jako pierwsza w Gd. otrzymała swój nr telefoniczny (pierwsza rozmowa dyrekcja – browar odbyła się 2 i 1884). W 1900 utworzono tzw. spółkę powiększoną, z powiększonym kapitałem, o nazwie Danziger Aktien-Bierbrauerei Kleinhammer. Produkowano wówczas 60 tys. hektolitrów piwa rocznie (najwięcej piwa w dziejach b. wyprodukowano w 1913: 130 tys. hektolitrów). 23 XII 1918 w wyniku pożaru (od świątecznej choinki) spłonęła warzelnia, magazyn jęczmienia i słodownia. W 1919–20 przebudowany i unowocześniony, wykupywał (i zamykał) inne gd. q browary (1919–20), a także leżące w okolicy (w 1917 b. w Wejherowie, w 1918 b. w Sopocie). Po pożarze z 1918 współpracował ze słodownią w Nowym Stawie, z którą w 1934 utworzył spółkę Danziger Malzfabrik GmbH Neuteich; posiadał składy lodu (wykorzystywanego przy transporcie) na q Stogach. W latach 20. i 30. XX w. na rynku lokalnym przestawiał się z transportu konnego na samochodowy (1923 – 60 koni, 8 samochodów, 1939 – 23 konie, 29 samochodów dostawczych i 4 dla zarządu). Do obsługi rynków dalszych dysponował 6 wagonami-chłodniami. W posiadaniu b. były restauracje przy Marienstraße (ul. Wajdeloty) i Jäschkentaler Weg (ul. Jaśkowa Dolina), od 1928 hangar na q lotnisku we Wrzeszczu (służący za magazyn i warsztaty samochodowe), w 1937 powstał budynek administracyjno-dyrekcyjny i nowa brama wjazdowa od Kleinhammerweg (ul. Kilińskiego). W okresie II WMG produkował znacznie poniżej możliwości (w 1938 tylko 56 tys. hektolitrów), mimo wielu prób nie mogąc przebić się na pol. rynki. 7 V 1940 zmarł długoletni dyr. nacz. Albert Victor Ziehm (ur. 2 VIII 1868 Koszalin), pracujący tu przez 45 lat (od mistrza browarnictwa poczynając). Pod koniec II w. świat. b. zatrudniał przy produkcji jeńców wojennych (Włosi, Francuzi, Anglicy, Rosjanie). Ostatnie posiedzenie rady nadzorczej DAB odbyło się 12 XII 1944 w Berlinie. W 1945 niezniszczony (uszkodzeniu uległa tylko część dachów i 40-metrowy komin), upaństwowiony jako Zjednoczone Państwowe Browary – Państwowy Browar nr 1 w Gd.-Wrzeszczu, był pierwszym w Gd. zakładem przem. (w sierpniu 1945 zatrudniającym 207 pracowników fizycznych i 44 umysłowych), który rozpoczął produkcję: 30 IV 1945 produkował już wodę sodową, pierwsze piwo (Jasne), wyprodukowane jeszcze z niem. zapasów, rozlano do beczek 14 V 1945. Od 1950 pod nazwą Gd. Zakłady Piwo- warskie. W 1959–64 rozbudowany (nowa kotłownia, oddział fermentacji, modernizacja maszynowni, budowa linii do butelkowania i pasteryzatora tunelowego, wycofano transport konny), osiągnął zdolność produkowania rocznie 320 tys. hektolitrów piwa. Od 1962 część produkcji eksportowano do ZSRR, Bułgarii i Rumunii (1962 – 2700 hektolitrów, 1968 – 28 980 hektolitrów). W 1971 połączony z b. w Elblągu pod nazwą Gd. Zakłady Piwowarskie z siedzibą w Elblągu. W 1977 osiągnął najwyższą w swych dziejach produkcję 498 tys. hektolitrów. W 1981 browary w Gd. i Elblągu rozdzielono, tworząc Zakłady Piwowarskie w Gd., od 28 i 1988 (po nadaniu imienia q Jana Heweliusza w 301. rocznicę śmierci tego astronoma i piwowara) Zakłady Piwowarskie im. Jana Heweliusza. W 1989 zapadła decyzja o przekształceniu b. w spółkę Gd. Zakłady Piwowarskie (zatrudnionych 500 osób). W 1991–92 powołano pol.-austral. Hewelius Brewing Company, własność spółki austral.-hol. Brewpole B.V., która 24 II 1994 przejęła majątek i 51% udziałów, pozostałe 49% udziału gminy Gd. uzyskała 24 X 1995 od Zarządu Miasta. Po nabyciu browarów w Elblągu i Braniewie spółka przekształciła się w Elbrewery Company Ltd z siedzibą w Elblągu, którą 6 VII 1998 wykupiła kontrolowana przez hol. Heinekena Grupa Żywiec. Spadek produkcji do 240 tys. hektolitrów w 1999, zatrudnienia z 300 do 187 osób oraz dążenie ostatniego właściciela do koncentracji produkcji w innych zakładach spowodowały ogłoszenie 10 XI 2000 decyzji o zamk- nięciu b. Przestał istnieć 28 II 2001, maszyny wywieziono do Elbląga i Leżajska. 12 i 2006 tereny (5 ha, staw – 1,5 ha, budynki) nabył prywatny inwestor, Przedsiębiorstwo Budowlane Górski sp. z o.o., z planami budowy os. mieszkaniowego i hotelu. Zob. też q piwo. MrGl, BŚ