BURMISTRZOWIE MIAST GDAŃSKICH

< Poprzednie

Następne >

BURMISTRZOWIE MIAST GDAŃSKICH. Główne Miasto. W latach 1342–1457 Rada Miejska dzieliła się na zasiadającą i ogólną, a burmistrzów miała 4 (niekiedy mniej). Wybierano ich dożywotnio z grona rajców; 2 zasiadało w aktualnej radzie, pozostali w radzie ogólnej. Stosowano dwuletni cykl urzędowania: pierwszy burmistrz (Praeses) po roku ustępował z urzędu i przechodził po 2 latach z rady zasiadającej do radu ogólnej. Jego zastępca (Compan) przejmował funkcje pierwszego burmistrza, a na jego miejsce wchodził do rady zasiadającej burmistrz, który przed 2 laty pełnił funkcję pierwszego burmistrza i przez ostatnie 2 lata przynależał do rady ogólnej. W wyjątkowych okolicznościach model ten ulegał zmianom. Od roku 1458 (zlikwidowanie rady zasiadającej) do 1792 istniała tylko rada ogólna, złożona z 4 burmistrzów i 14 rajców (plus 5 ze Starego Miasta). W cyklu rocznym następowała zmiana: pierwszy burmistrz prowadził urząd prezydującego burmistrza, któremu podlegały m.in. sprawy zewnętrzne miasta, oraz pełnił funkcje administracyjno-sądowe. Drugi burmistrz pełnił urząd wiceprezydującego burmistrza, zastępując pierwszego w jego głównych funkcjach miejskich, oraz sprawował władzę cywilno-sądową na podległym sobie terenie. Trzeci burmistrz pełnił urząd prezydenta wojennego, sprawował nadzór nad wojskiem miejskim i przewodniczył Radzie Wojennej. Czwarty burmistrz pełnił urząd nadstrażnika (Oberwachherr) i z tej racji przewodniczył strażom miejskim. Strukturę administracyjną Głównego Miasta przedrozbiorowego zastosowano z pewnymi modyfikacjami w I Wolnym Mieście Gdańsku (WMG; 1807–1813/1814) wraz z 4 burmistrzami z nieco zmienionymi kompetencjami.

Stare Miasto. W latach 1377–1454 istniał podobny model jak w Głównym Mieście z podziałem na 2 rady (zasiadającą i ogólną) z 4 burmistrzami, z rocznym cyklem zmiany urzędów i wyborów. Po likwidacji samodzielności Rady Starego Miasta (1454) miasto reprezentował wybierany corocznie rajca ( prezydent Starego Miasta), używający w latach 1644–1792 tytułu rzecznika rady (Wortführender Herr). Kwestia kompetencji burmistrza Starego Miasta nie jest dokładnie znana.

Młode Miasto. W latach 1387–1454/1455 istniały najprawdopodobniej 2 rady (zasiadająca i ogólna) z 2 burmistrzami urzędującymi i podobną organizacją wewnętrzną rad o zmniejszonym składzie. Kwestie wyboru burmistrzów, ich kadencji i kompetencji nie są bliżej znane.

Do 1945. Po zajęciu Gdańska przez państwo pruskie w wyniku I rozbioru Polski w roku 1793 jako organ władzy wykonawczej Zarządu Miasta (Magistratu) w miejsce urzędu burmistrza powołano urząd prezydenta. Urząd burmistrza przywrócono w okresie I WMG, po powrocie Gdańska pod panowanie pruskie od roku 1814: władza wykonawcza przeszła w gestię Zarządu Miasta (Magistratu), kierowanego przez wybieranego przez Radę Miejską nadburmistrza, zatwierdzanego przez króla. W skład Zarządu Miasta wchodził m.in. burmistrz jako szef miejskiej administracji. System obowiązywał w Gdańsku do 30 IV 1921 (do powstania II WMG, z prezydentem na czele Senatu) i następnie w okresie II wojny światowej. Od 1 XI 1939 – 30 III 1945 nadburmistrzem Gdańska był Georg Lippke, burmistrzem Hermann Marzian. Po roku 1945 w Gdańsku nie było już urzędu burmistrza. JZ

Burmistrzowie Głównego, Starego i Młodego Miasta oraz I Wolnego Miasta Gdańska (1342–1813/1814)

Lata sprawowania urzędu	Imię i nazwisko	Miasto
1342–1350	Detlaf von der Osten	Główne Miasto
1342–1355	Heinrich Burmeister	Główne Miasto
1351–1373	Hildebrand Münzer	Główne Miasto
1356–1359	Johann von Stein	Główne Miasto
1359–1371	Johann Walrabe	Główne Miasto
1361–1363	Casper Bock	Główne Miasto
1363–1390	Gottschalk Nase	Główne Miasto
1368–1381	Paul Zahn	Główne Miasto
1372–1386	Johann Walrabe	Główne Miasto
1374–1386	Nicolaus Gottesknecht	Główne Miasto
1377	Walter Olsleger	Stare Miasto
1377–1380	Claus Lange	Stare Miasto
1382–1383	Peter von Oppeln	Główne Miasto
1384–1397	Herman Kolberg	Główne Miasto
1391–1405	Reinhold Hittfeld	Główne Miasto
1395–1398	Lubert Sack	Główne Miasto
1397–1404	Peter Fürstenau	Główne Miasto
1399–1404, 1406–1407	Matthias Stubbe	Stare Miasto
1399–1405	Matthias Lange	Stare Miasto
1400–1407, 1409, 1411	Siegfrid Koch	Młode Miasto
1402–1418	Tiedemann Huxer	Główne Miasto
1405	Peter Schifhower	Stare Miasto
1405–1407, 1411–1414	Johann Zedeler	Młode Miasto
1405–1411	Conrad Letzkau	Główne Miasto
1406	Johann Gödeke	Główne Miasto
1406, 1408	Herman Schröder	Młode Miasto
1407–1411	Arnold Hecht	Główne Miasto
1407–1411	Peter Vorrath	Główne Miasto
1408, 1410	Johann Lepil	Młode Miasto
1409	Friedrich Böttcher	Młode Miasto
1410	Hans Monch	Młode Miasto
1411–1413	Albrecht Dodorf	Główne Miasto
1411–1416	Herman Hittfeld	Główne Miasto
1412	Johann Wittenburg	Młode Miasto
1413, 1415–1430	Gerard Beke	Główne Miasto
1413–1414	Friedrich Wittenburg	Młode Miasto
1414–1432	Johann Hamer	Główne Miasto
1415	Arnold Metzner	Młode Miasto
1415, 1417, 1418, 1420–1422	Peter Clettendorf	Młode Miasto
1415–1416	Stephan Plotzker	Główne Miasto
1416, 1417, 1419, 1420	Klaus Kiel	Młode Miasto
1416, 1418, 1419	Michael Kosker	Młode Miasto
1416–1435	Nicolus Rogge	Główne Miasto
1418–1420	Johann Bloding	Stare Miasto
1419–1429	Johann Baisener	Główne Miasto
1419–1437	Peter Becker	Stare Miasto
1420–1436	Jordan Lovenstein	Stare Miasto
1421–1434, 1436, 1438–1440, 1443, 1444, 1446, 1447, 1450	Walter Schönau	Młode Miasto
1430–1433	Nicolaus Wilde	Stare Miasto
1430–1434	Klaus Witte	Stare Miasto
1430–1441	Peter Holste(n)	Główne Miasto
1431–1432, 1445–1454	Albrecht Huxer	Główne Miasto
1433–1443	Heinrich Vorrath	Główne Miasto
1433–1446	Lukas Mekelfeld	Główne Miasto
1434, 1437–1439, 1441, 1442, 1444, 1445, 1447, 1448	Paul Bener	Młode Miasto
1435, 1440, 1441	Peter Stoltzefuß	Stare Miasto
1435–1437	Heinrich Ewerd	Młode Miasto
1436–1449	Meinhard Cölner	Główne Miasto
1437–1448	Johann Jodeke	Stare Miasto
1438–1454	Nicolaus Friedland	Stare Miasto
1439–1448	Nicolaus Fischer	Stare Miasto
1442, 1443, 1445, 1446, 1448, 1449, 1451–1454	Augustin Glibitz	Młode Miasto
1442–1454	Baltazar Gute	Stare Miasto
1442–1456	Martin Cremon	Główne Miasto
1447–1480	Reinhold Niederhof	Główne Miasto
1449–1452	Johann Wagemann	Młode Miasto
1451–1454	Nicolaus Zankenczin	Stare Miasto
1452–1461	Herman Stargard	Główne Miasto
1453	Nicolaus Stoltzefuss	Młode Miasto
1454	Nicoalus Heiland	Młode Miasto
1454	Martin Kandeler	Stare Miasto
1454–1461	Wilhelm Jordan	Główne Miasto
1457–1461	Jacob Falcke	Główne Miasto
1461–1475	Johann von Schouwen	Główne Miasto
1461–1478	Johann Fere	Główne Miasto
1461–1468	Johann von dem Walde	Główne Miasto
1470–1483	Philip Bischof	Główne Miasto
1476–1482	Johann Angermünde	Główne Miasto
1479–1501	Johann Ferber	Główne Miasto
1483–1484	Martin Bock	Główne Miasto
1484–1490	Johann Schewecke	Główne Miasto
1484–1503	Georg Bock	Główne Miasto
1489–1505	Heinrich Falcke	Główne Miasto
1492–1501	Heinrich Suchten	Główne Miasto
1502–1513	Georg Mandt	Główne Miasto
1503–1512	Johann Schewecke	Główne Miasto
1504–1513	Matthias Zimmermann	Główne Miasto
1506–1507	Anton Bokelmann	Główne Miasto
1510–1522	Eberhard Ferber	Główne Miasto
1514–1524	Georg Brandt	Główne Miasto
1514–1524	Heinrich Wise	Główne Miasto
1517–1535	Philip Bischof	Główne Miasto
1522–1524, 1526–1529	Matthias Lange	Główne Miasto
1525	Kurt Suchten	Główne Miasto
1525	Johann Wentland	Główne Miasto
1525	Georg Zimmermann	Główne Miasto
1526–1533	Eduard Niederhof	Główne Miasto
1526–1554	Johann von Werden	Główne Miasto
1531–1547	Georg Schewecke	Główne Miasto
1536–1538	Peter Behme	Główne Miasto
1538–1548	Bartholomäus Brandt	Główne Miasto
1540–1556	Tiedemann Giese	Główne Miasto
1548–1577	Johann Brandes	Główne Miasto
1550–1554	Johann Stutte	Główne Miasto
1555–1588	Constantin Ferber	Główne Miasto
1557–1578	Johann Proite	Główne Miasto
1558–1576	Georg Kleefeld	Główne Miasto
1577–1585	Reinhold Mölner	Główne Miasto
1578–1591	Georg Rosenberg	Główne Miasto
1581–1618	Johann van der Linde	Główne Miasto
1586–1602	Daniel Czirenberg (Zierenberg)	Główne Miasto
1589–1604	Constantin Giese	Główne Miasto
1592–1611	Gerhard Brandes	Główne Miasto
1603–1611	Johann von der Beke	Główne Miasto
1605–1614	Bartholomäus Schachmann	Główne Miasto
1612–1616	Andreas Borckmann	Główne Miasto
1612–1625	Johann Speimann	Główne Miasto
1615–1617	Bartholomäus Brandt	Główne Miasto
1617–1629	Arnold von Holten	Główne Miasto
1618–1636	Eggert von Kempen	Główne Miasto
1619–1635	Valentin von Bodeck	Główne Miasto
1626–1629	Ernst Kerl	Główne Miasto
1630–1631	Adrian von der Linde	Główne Miasto
1630–1642	Johann Czirenberg	Główne Miasto
1632–1654	Constantin Ferber	Główne Miasto
1636–1644	Johann Rogge	Główne Miasto
1637–1639	Johann Ernest Schrö(e)r	Główne Miasto
1640–1649	Nicolaus Pahl	Główne Miasto
1643–1644	Elert von Bobart	Główne Miasto
1645–1646	Daniel Falcke	Główne Miasto
1645–1682	Adrian von der Linde	Główne Miasto
1647–1654	Heinrich Freder	Główne Miasto
1650–1665	Friedrich Ehler	Główne Miasto
1655–1663	Nathanael Schmieden	Główne Miasto
1655–1676	Goerg von Bömeln	Główne Miasto
1664–1676	Nicolaus von Bodeck	Główne Miasto
1666–1685	Gabriel Krumhausen	Główne Miasto
1677–1686	Daniel Proite	Główne Miasto
1677–1701	Christian Schröder	Główne Miasto
1683–1699	Gabriel Schumann	Główne Miasto
1686–1704	Constantin Ferber	Główne Miasto
1687–1691	Constantin Pahl	Główne Miasto
1692–1706	Johann Ernst Schmieden	Główne Miasto
1702–1707	Reinhold Wieder	Główne Miasto
1704–1722	Andreas Borckmann	Główne Miasto
1707–1715	Friedrich Gottlieb Engelcke	Główne Miasto
1708–1711	Joachim Hoppe	Główne Miasto
1708–1740	Gabriel Bömeln	Główne Miasto
1712–1721	Johann Ernst von der Linde	Główne Miasto
1716–1719	Karl Ernst Bauer	Główne Miasto
1720–1745	Johann Gottfried von Diesseldorf	Główne Miasto
1722–1729	Salomon Gabriel Schumann	Główne Miasto
1723–1734	Gottfried Bentzmann	Główne Miasto
1730–1739	Abraham Groddeck	Główne Miasto
1735–1757	Johann Wahl	Główne Miasto
1740–1753	Carl Gottlieb Ehler	Główne Miasto
1741–1745	Joachim Jacob Schrader	Główne Miasto
1746–1748	Johann Karl Schwartzwald	Główne Miasto
1746–1755	Nathanael Gottfried Ferber	Główne Miasto
1750–1753	Friedrich Reyger	Główne Miasto
1754–1760	Michael Schmidt	Główne Miasto
1754–1762	Christian Gabriel Schröder	Główne Miasto
1756–1761	Johann Renner	Główne Miasto
1758–1774	Karl Groddeck	Główne Miasto
1761–1792	Eduard Friedrich Conradi	Główne Miasto
1762–1776	Gottlieb Gabriel von Weickhmann	Główne Miasto
1763–1767	Daniel Gralath I	Główne Miasto
1768–1775	Heinrich Zernecke	Główne Miasto
1775–1779	Samuel Wolff	Główne Miasto
1776–1777	Gottfried Schwartz	Główne Miasto
1777–1792	Johann Gottlieb Pegelau	Główne Miasto
1778–1792	Johann Bentzmann	Główne Miasto
1780–1792	Johann Gottfried Reyger	Główne Miasto
1807–1808	Karl Friedrich von Gralath	I Wolne Miasto Gdańsk
1807–1813/1814	Karl Renner	I Wolne Miasto Gdańsk
1807–1813/1814	Jacob Ernst Schumann	I Wolne Miasto Gdańsk
1807–1813/1814	Daniel Andreas Zernecke	I Wolne Miasto Gdańsk
1808–1812	Gottlieb Hufeland	I Wolne Miasto Gdańsk
1812–1813/1814	Johann Wilhelm Wernsdorf	I Wolne Miasto Gdańsk
JZ

Nadburmistrzowie Gdańska w latach 1814–1920

19 II 1814 – 28 III 1850	Joachim Heinrich Weickhmann
styczeń 1851 – 29 XII 1862	Karl August Groddeck
6 I 1863 – 30 VI 1890	Leopold von Winter
8 I 1891 – 21 I 1896	Karl Adolf Baumbach
14 VIII 1896 – 30 XI 1902	Clemens Gottlieb Delbrück
20 IV 1903 – 8 II 1910	Heinrich Ehlers
12 VIII 1910 – 8 X 1918	Heinrich Scholtz
19 II 1919 – 6 XII 1920	Heinrich Friedrich Wilhelm Sahm
MrGl

Burmistrzowie Gdańska w latach 1814–1921

1814–1820	Johann Wilhelm Wernsdorff
1820–1827	Carl Gottlieb Döring
1827–1836	Georg Alexander Lankau
1836–1842	Friedrich Gotthold Siewert
1842–1846	Carl Georg Adolph Jacobi
1847–1862	Samuel Friedrich Schumann
1863–1875	Johann Heinrich Lintz
1876–1877	Carl Ernst Heinrich Meckbach
1878–1894	Albrecht Bruno Hagemann
1895–1910	Otto Trampe
1910–1921	Hugo Bail
MrGl