SZALAWSKI ANDRZEJ, aktor, reżyser
| < Poprzednie | Następne > |
ANDRZEJ SZALAWSKI (pseudonim teatralny), właściwie Andrzej Wojciech Pluciński (4 XII 1911 Warszawa – 11 X 1986 Warszawa), aktor, reżyser. Myślał o karierze śpiewaka, kształcił głos u Ady Sari i Adama Didura. W 1929 roku – aktorski debiut w filmie (jako uczeń gimnazjum) rolą adiutanta naczelnika w Pierwszej miłości Kościuszki. W latach 1935–1937 studiował w Państwowym Instytucie Teatralnym w Warszawie; uczeń Aleksandra Zelwerowicza. Debiutował w Teatrze Wielkim we Lwowie, gdzie pracował w sezonie 1937/1938 i zagrał w 465 spektaklach. Sezon 1938/1939 spędził w Teatrze Polskim w Poznaniu. W 1939–1941 występował w Państwowym Teatrze Polskim (Białoruskiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej) w Białymstoku i Mińsku. Oddelegowany przez Armię Krajową (pseudonim Florian) pracował w okresie 1941–1944 w teatrach jawnych: Komedia, Maska, Jar, Miniatury w Warszawie i Krakowie. Po II wojnie światowej z tego powodu otrzymał zakaz pracy w tetrach stołecznych. W 1946–1948 pracował w Jeleniej Górze, 1952–1953 i 1955–1957 w Teatrze Nowym w Łodzi. W 1965–1974 – w Gdańsku, w Teatrze Wybrzeże, gdzie zagrał 26 znaczących ról, w większości pierwszoplanowych. Zadebiutował tu rolą kucharza w Matce Courage (1965). Był najlepszym odtwórcą Ferdynanda Kokla (Henryk VI na łowach) w Polsce, w Gdańsku dodatkowo go reżyserował. Sprawdzał się w każdym gatunku dramatycznym: od klasycznych tragedii, np. Agamemnon (Oresteja) po komedię: Kokl (Henryk VI na łowach), mąż (Pani Dally), Horodniczy (Rewizor), Telesfor (Dom otwarty). Większość ról zagranych w Teatrze Wybrzeże to role dramatyczne władców i królów i wybitne kreacje aktorskie. Zagrał tytułową rolę Jana Macieja Karola Wścieklicy, Johna Armstronga (Ostatnie dobranoc Armstronga), Bolesława Śmiałego z dramatu Wyspiańskiego. Szczytowe osiągnięcie okresu gdańskiego to kapitan (Śmiertelny taniec), Prospero (Burza), Fiodor (Bracia Karamazow). Ostatnia rolą w Gdańsku była postać Radosta (Śluby panieńskie). W latach 1975–1981 (do emerytury) pracował w Teatrze Powszechnym w Warszawie. Zagrał wiele ról filmowych i telewizyjnych, brał udział w słuchowiskach radiowych. W okresie pracy w Gdańsku zagrał w filmach m.in. role: mjr. Grubina (Wilcze echa), kmdr. Pawlikowskiego (Ostatni po Bogu), Bucholca (Ziemia obiecana), a z ról telewizyjnych: latarnika Karola (Zmyślony), porucznika (Niedźwiedź), Edgara (Śmiertelny taniec). Największą sławę przyniosła mu rola Juranda (Krzyżacy). Ostatnim filmem była Sprawa hrabiego Rottera.
