NOWY RATUSZ, ul. Wały Jagiellońskie 1 (Elisabethwall 2, nast. jej fragment zw. Am Generalkommando – Przy Naczelnym Dowództwie). Zespół budynków z 1898–1901, przeznaczonych dla naczelnego dowództwa (Generalkommando) q Siedemnastego (17.) Korpusu Armijnego. Do chwili jego wybudowania siedziba dowództwa oraz mieszkanie służbowe dowódcy mieści- ły się przejściowo w jednym z gd. hoteli, nast. w rezydencji (Lincksches Palais) przy Breit- gasse (ul. Szeroka), najpóźniej od 1895 na q Długich Ogrodach. Do nowego kompleksu zabudowań nacz. dowództwa należał gmach gł. (biuro i mieszkanie służbowe dowódcy), budynek stajenny oraz (ob. nieistniejąca) oficyna. Była to ostatnia przed 1914 wojsk. inwestycja budowlana w obrębie ścisłego centrum Gd. Zespół nacz. dowództwa (z ogrodem) wzniesiono w stylu neorenesansowym za 620 tys. marek. W 1919– 39 mieściła się tam oficjalna siedziba q wysokiego komisarza Ligi Narodów. W 1939 zespół budynków ponownie przejęty przez wojsko (biuro i mieszkanie służbowe gł. dowódcy XX Wehrkreis – XX Okręgu Wojskowego, a także Wehrmeldeamt Danzig 2 – Wojsk. Urząd Meldunkowy Gd. 2). Po 1945 siedziba miejskich władz PPR, następnie PZPR, 1957–2000 siedziba q klubu studenckiego Żak (1978–88 długotrwały remont). Od 17 IV 1974 wpisany do rejestru zabytków. Decyzją Rady Miasta z 30 XII 1995 budynek gł. przeznaczono na jej siedzibę jako N.R., a dawną stajnię – na siedzibę Biura Prezydenta ds. Promocji Miasta Gd. 20 X 2000 na froncie gmachu gł. byli działacze klubu Żak odsłonili ufundowaną przez siebie pamiątkową tablicę z piaskowca (projekt i wyk. Józef Fukś) z napisem: „W latach 1957–2000 siedziba Klubu Studentów Wybrzeża Żak. Stowarzyszenie Czerwonej Róży; Gdańsk 2000”. Pierwsze posiedzenie Rady Miasta w N.R. odbyło się 30 XI 2000. Tablicę upamiętniającą wydarzenia q marca 1968 odsłonięto 4 IV 2008.
JDan
