SZYBKA KOLEJ MIEJSKA
| < Poprzednie | Następne > |
SZYBKA KOLEJ MIEJSKA (nazwa od lat 70. XX w.), ob. (od 1 VII 2001) PKP SKM w Trójmieście Sp. z o.o. Spełnia funkcję metra w gd. metropolii. Pierwsze plany budowy oddzielnej pary torów dla pociągów podmiejskich na trasie Gd. Główny–Sopot opracowano 1912. Wstępne prace (porządkowanie terenu, wyburzanie domów) przerwała i w. świat. Do projektu wrócono 1947, kiedy w ramach reparacji wojennych PKP otrzymały wagony berlińskiej kolei miejskiej (S-Bahn), wywiezione przez Niemców na Dolny Śląsk. Były to zespoły trakcyjne EW 91 i EW 92, dwuwagonowe, z miejscami siedzącymi (ok. 175) i stojącymi (ok. 195), zasilane prądem stałym o napięciu 800V. Prace elektryfikacyjne w Gd. nadzorowało Biuro Elektryfikacji Kolei (wydzielone z Ministerstwa Komunikacji). Wstępny proj., opracowany przez Romana Podoskiego, prof. uniw. w Warszawie, zakładał elektryfikację istniejących torów wspólnych z linią dalekobieżną. Do realizacji zatwierdzono jednak projekt oprac. pod kierunkiem inż. Zbigniewa Modlińskiego (1903–1982), dyr. q Dyrekcji Kolei (DOKP Gd.) 1945–49 (nast. 1949–52 dyr. generalnego w Ministerstwie Kolei, 1952–65 wiceministra komunikacji), zakładający budowę wyodrębnionego torowiska na odcinku Gd. Główny – Gdyna Główna. Próbną eksploatację rozpoczęto 2 i 1951 na jednotorowej linii do Nowego Portu (wcześniej obsługującej pociągi z Pruszcza Gd.; dł. 7,2 km), rozkładowe pociągi na tej trasie (po ukończeniu prac montażowych w podstacji trakcyjnej Gd. Zaspa-Towarowa i przeszkoleniu odpowiedniej liczby maszynistów) uruchomiono 4 III 1951. Zainstalowana sieć trakcyjna przygotowana była do przejścia na standardowe napięcie 3000 V, pocz. wykorzystywano prostowniki z niewykończonych w stoczniach gd. U-Bootów. Tymczasowa podstacja zasilania trakcji elektrycznej i elektrowozownia (barak i 1 tor) znajdowały się na stacji Gd. Zaspa-Towarowa.
Udane próby na linii Gd. Główny – Nowy Port spowodowały zatwierdzenie przez Ministerstwo Komunikacji w paźdz. 1950 decyzji budowy osobnej miejskiej linii kolejowej do Gdyni Gł. (nasypów, torowisk, sieci trakcyjnej i 14 peronów – nazwy ob.: 1950 Sopot Wyścigi i Sopot-Kamienny Potok; 24 i 1952 Wrzeszcz, 1 IV 1952 Gd. Stocznia, Gd. Politechnika, Gd. Przymorze Uniwersytet, Gdynia Redłowo i Gdynia Wzgórze św. Maksymiliana). 2 I 1952 oddano do użytku odcinek Gd. Główny – Sopot (dwutorowy do Wrzeszcza i jednotorowy do Sopotu, drugi tor – po którym ob. jeżdżą pociągi do Gdyni – oddano 22 VI 1952). Kolejne odcinki uruchamiano sukcesywnie: Sopot – Gdynia Gł. 22 VII 1952 (do Orłowa ruch dwutorowy, do Gdyni Gł. jednotorowy, drugi tor uruchomiono 1 V 1954, odtąd składy na trasie Gd.–Gdynia kursowały co 10 min.), z Gdyni do Chyloni 12 i 1956 (od 14 i 1956 z Gd. do Chyloni), z Gdyni do Wejherowa 30 XII 1957 (z Gd. do Wejherowa 31 XII 1957). Na odcinku od Gdyni Gł. korzystano z torowiska linii dalekobieżnej. Od 1953 bieżące utrzymanie pociągów przejęła nowo wybudowana Elektrowozownia Gdynia Chylonia (obecna wagonownia w Gdyni Leszczynkach). W 1959 liczba pasażerów SKM przekroczyła 50 mln. W związku z elektryfikacją sieci kolejowej w Polsce i ujednoliceniem zasilania prądem stałym o napięciu 3000V, a także w związku z wyeksploatowaniem starego taboru, nastąpiła wymiana na jednostki trakcyjne wyprodukowane przez Pafawag. Przejście z zasilania 800V na zasilanie 3000V nastąpiło 20 XII 1976 i na trasę wyruszyło 69 jednostek EN 57 (trzywagonowe, 212 siedzących i 468 miejsc stojących). Zmiana napięcia wymogła przyspieszenie budowy elektrowozowni i stacji postojowej w Gdyni Cisowej. W latach 70. XX w. przewieziono koleją ponad 200 mln pasażerów rocznie, 30% ogółu pasażerów przewiezionych przez transport zbiorowy w aglomeracji gd. W 1975 otwarto nowy przystanek Gd. Żabianka (planowana nazwa: Gd. Bitwy Oliwskiej), 1978 oddano do użytku przystanek Gd. Nowe Szkoty na trasie do Nowego Portu (budowę nowego przystanku kilkaset m od poprzedniego wymusiła budowa Węzła Kliniczna). 1 III 1989 zamiast pieniężnych wrzutowych automatów, wprowadzono kasowniki biletowe.
Po 1990 udział SKM w obsłudze podróży aglomeracyjnych transportem zbiorowym spadł poniżej 20%. Z powodu niskiej frekwencji 1 X 1999 ograniczono liczbę kursów do Nowego Portu z 34 do 8 na dobę, 15 XII 2002 zamknięto dla ruchu pasażerskiego odcinek Gd. Brzeźno–Gd. Nowy Port, a 25 VI 2005 – odcinek Gd. Główny– Gd. Brzeźno. Obecnie dł. tras wynosi 35 km, liczba jednostek taborowych – 129. 28 XII 2000 SKM wyłączona została z ogólnej sieci PKP i przekształcona od 1 VII 2001 w spółkę PKP Szybka Kolej Miejska w Trójmieście Sp. z o.o. (udziały: Skarb Państwa 73,9%, woj. pomor. 20,9%, Miasto Gd. 5,2%, PKP S.A. 0,001%), zatrudniającą ok. 800 pracowników. W 2007 na stacjach i przystankach uruchomiono elektroniczne automaty do wydawania biletów, częstotliwość kursowania pociągów w szczycie przewozowym wynosi 7–8 min., poza szczytem – 15 min. W 2007 SKM przewiozła w Trójmieście 40,5 mln pasażerów (ok. 16% całego ruchu wewnątrz aglomeracji).
Tabela: Stacje i przystanki SKM
Tabela: Linia Gdańsk Główny – Nowy Port
Tabela: Linia Gdańsk Główny – Rumia
