CYGALSKI MAKSYMILIAN, obrońca Poczty Polskiej, honorowy obywatel Gdańska
| < Poprzednie | Następne > |
MAKSYMILIAN CYGALSKI (17 IX 1900 Zawory, powiat Śrem – 5 X 1939 Gdańsk), obrońca ► Poczty Polskiej, ► honorowy obywatel miasta Gdańska. Syn Tomasza i Antoniny z domu Guenther. Po ukończeniu szkoły powszechnej uczył się w szkole ogrodniczej w Berlinie. 1 X 1918 powołany do armii niemieckiej, wcielony do pułku we Frankfurcie, z którego w grudniu uciekł i przyłączył się do oddziałów powstańczych w Wielkopolsce.
W 1919 otrzymał przydział do wojsk łączności w cytadeli poznańskiej. Po kursie alfabetu Morse’a zgłosił się ochotniczo do walk obronnych, w których brał udział w latach 1919–1920 jako telegrafista 2. Batalionu Telegrafistów Wielkopolskich przy 14. Wielkopolskiej Dywizji Piechoty. W sierpniu 1920 (z powodu dyzenterii) wycofany z frontu. W grudniu 1920 otrzymał skierowanie na kurs juzistów (obsługa dalekopisów) w Poznaniu, po którego ukończeniu w czerwcu 1921 zgłosił się ochotniczo do Naczelnej Komendy Wojsk Powstańczych Górnego Śląska. Brał udział w powstaniu górnośląskim od 6 VI do 7 VII 1921. Następnie przez dwa miesiące pracował w Sztabie Głównym w Warszawie jako juzista. Po uzupełnieniu wykształcenia wstąpił 1 X 1921 do służby pocztowo-telegraficznej w Poznaniu.
W 1927 służbowo przeniesiony do Gdańska, do Urzędu Pocztowo-Telegraficznego Gdańsk nr 1, gdzie był początkowo starszym asystentem, następnie do 31 VIII 1939 kierownikiem oddziału. Zamieszkał z rodziną przy Schwarzes Meer (ul. Stawki, budynek nie istnieje), w latach 1932–1935 mieszkał przy Opitzstrasse 8 (ul. Orzeszkowej, budynek również nie istnieje). 1 IX 1939 ewakuowana wcześniej do krewnej w Toruniu żona z dziećmi znalazła się w Chrzanowie (obecnie część Bemowa w Warszawie), skąd pod koniec października tego roku wróciła do Torunia, następnie do rodziców żony do Kartuz, gdzie przebywała do końca wojny.
1 IX 1939 brał udział w obronie Poczty Polskiej, skazany na śmierć wyrokiem sądu polowego grupy gen. Friedricha Georga Eberhardta, rozstrzelany 5 X 1939 na Zaspie. Po ekshumacji 28 VIII 1991 prochy pochowano 4 IV 1992 we wspólnej mogile 38 obrońców Poczty Polskiej na ► cmentarzu na Zaspie. Wyrokami Wielkiej Izby Karnej Sądu Krajowego w Lubece, zapadłymi 26 XII 1996 oraz 7 I 1997, został prawnie zrehabilitowany oraz uznany za żołnierza broniącego wolności Ojczyzny.
W 1971 pośmiertnie odznaczony przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej na wychodźstwie Augusta Zalewskiego Orderem Wojennym Virtuti Militari V klasy, w 1999 nadano mu honorowe obywatelstwo miasta Gdańska. Z inicjatywy Towarzystwa Miłośników Ziemi Śremskiej 5 V 2005 w rodzinnych Zaworach odsłonięto pamiątkowy kamień z poświęconą mu tablicą, którym opiekuje się Szkoła Podstawowa im. Emilii Sczanieckiej w Konarzycach. To samo Towarzystwo od 1998 organizuje corocznie w dniu jego urodzin Rajd Rowerowy Szlakiem im. Maksymiliana Cygalskiego (głównie dla młodzieży szkolnej), jest także inicjatorem wydawania przez Pocztę Polską akcesoriów filatelistycznych z jego wizerunkiem (okolicznościowe kartki pocztowe, stemple i datowniki).
Od lipca 1930 był żonaty z Gertrudą Ewą z domu Kruczyńską (25 I 1912 Kartuzy – 20 III 1979, pochowana na cmentarzu komunalnym w Sopocie), poznaną dzięki ► Alfonsowi Flisykowskiemu w Kartuzach, która powróciła do Gdańska na stałe z synem w 1946 i której władze Gdańska w 1962 przyznały mieszkanie na osiedlu im. Obrońców Poczty Polskiej na ► Rudnie. Ojciec Stefanii (ur. 1931 Gdańsk), zamężnej Koziarowskiej, uczennicy Szkoły Powszechnej im. Józefa Piłsudskiego ► Gdańskiej Macierzy Szkolnej przy Wallgasse 21 (ul. Wałowa) w Gdańsku, absolwentki gimnazjum w Kartuzach (matura 1949) i Wyższej Szkoły Handlu Morskiego w Sopocie (1953), mieszkanki tego miasta, i Janusza (18 VI 1935 Gdańsk – 13 XI 2011 Mogilno), absolwenta ► I Liceum Ogólnokształcącego w Gdańsku (1953).
W 2023, razem z ► Janem Jazy, upamiętniony przez Pocztę Polską okolicznościową kartką pocztową, a 4 X 2024, z inicjatywy Rady Dzielnicy Aniołki, odsłonięto poświęconą im tablicę na budynku przy ul. Orzeszkowej 8.
