DANZIGER PRIVAT-AKTIEN-BANK
| < Poprzednie | Następne > |
DANZIGER PRIVAT-ACTIEN-BANK (Gd. Prywatny Bank Akcyjny), pocz. z siedzibą przyLanggasse 33 (ul. Długa), w 1867 powiększoną o sąsiednią kamienicę pod nr. 34 (z całkowitą przebudową wnętrz na biura), od 1910 o kamienicę pod nr. 32 (przebudowaną 1919–22). Jeden z7 banków regionalnych (obok Berlina, Dortmundu, Kolonii, Królewca, Magdeburga i Poznania) powstałych za zgodą władz prus. 1855–58. Za powołaniem banku w Gd. optowała q Korporacja Kupców, wyrażając opinię gd. kręgów gosp. o braku łatwo dostępnych i tanich kredytów. Wśród założycieli i członków tymczasowej rady zarządzającej byli m.in. q Maximilian Behrend, q Laser Goldschmidt. Kapitał zakładowy wynosił 1 mln talarów, 1240 akcji sprzedano w Gd., 842 w Berlinie. Pierwsze posiedzenie rady nadzorczej miało miejsce 21 V 1856; bank oficjalnie powołano 16 III 1857, otwarto 17 VI 1857. Jego zadaniem było wspieranie handlu, przemysłu, udzielanie kredytów, pocz. z prawem emisji pieniędzy papierowych o nominałach 10, 20, 50, 100 i 200 talarów do łącznej kwoty 1 mln talarów, przy ściśle określonej wartości, np. banknotów 100- i 200-talarowych w pierwszym roku działalności do wartości 100 tys. talarów. Banknoty drukowano w Lipsku w Inst. Typograficznym Giesecke & Devrient. Emitowane q pieniądze na rewersie wyobrażały alegoryczną grupę osób: 3 postaci kobiece – Gedanię siedzącą na paczkach z towarami, z trójzębem, mającą u stóp podające sobie dłonie Wisłę i Bałtyk (die Ostsee – r.ż.) – oraz męską postać Merkurego (boga kupców), trzymającego q herb Gd. z czasów I WMG (m.in. z 2 tańczącymi parami, wg aktualnego wówczas przeświadczenia, że nazwa Gdańsk pochodzi od tańca i pierwszego zasiedlonego miejsca, karczmy Tanzkruge przy q kośc. św. Mikołaja (q Gdańsk. Nazwa)). W tle, po lewej stronie, umieszczono zarys q Ratusza Głównego Miasta i kamieniczkę (dom Schumannów, ob. ul. Długa 45, siedziba Gd. Oddziału PTTK i redakcji q „Jantarowych Szlaków”), po prawej stronie 2 żaglowce, łódź wiosłową i parowiec. W 1857–72 bank emitował banknoty specjalne, a po zjednoczeniu Niemiec (1871) i przyjęciu za walutę marki 1874–90 banknoty o nominale 100 marek; 1 I 1891 utracił prawo emisji.
Wypłacał niskie dywidendy, inwestował nie w przemysł, ale gł. w działalność handl. kupców gd., w tym zwł. w budowę linii i infrastruktury kolejowej (m.in. dworca towarowego), mającej połączyć Gd. z Warszawą (do czego doszło 1877 i co oceniano jako jego największy wkład w rozwój Gd.), udzielał pożyczek rolnictwu (z nastawieniem na cukrownictwo, m.in. współfinansował rafinerię cukru Westpreußische Zuckerraffinerie w q Nowym Porcie), także m.in. na budowę q Wielkiej Synagogi. W latach 70. i 80. XIX w. w radzie nadzorczej zasiadali m.in. q Richard Damme, q Wilhelm Theodor Rodenacker, q Francis Stoddart. Od końca XIX w. bank rozpoczął udzielanie kredytów zakładom przemysłu metalowego i maszynowego. Posiadał ekspozytury we q Wrzeszczu (Haupstraße (al. Grunwaldzka 113)), Nowym Porcie (Olivaerstraße (ul. Oliwska 8)) i przy q dworcu gł. (Stadtgraben (ul. Podwale Grodzkie 12)); 1900–11 utworzono oddziały w Elblągu, Grudziądzu, Koszalinie, Kwidzynie, Lęborku, Malborku, Poznaniu, Słupsku, Sopocie, Starogardzie Gd., Wałczu, Wejherowie i Złocieńcu oraz ekspozytury w Brodnicy, Nidzicy, Chełmnie, Tczewie, Świeciu, Gniewie, Suszu, Kościerzynie, Kartuzach, Miastku, Bobolicach, Białogardzie, Darłowie i Trzebiatowie. W okresie II WMG popadał w trudności; ratował się, sprzedając akcje Berlińskiemu Towarzystwu Handlowemu (Berliner Handels-Gesellschaft), w 1931 zmniejszając kapitał podstawowy (z 4 do 1 mln guldenów gd.) i poddając się sanacji przeprowadzonej przez władze II WMG, skutkiem czego w 3/4 stał się własnością państwową (II WMG). W 1939 zmienił nazwę na Ostdeutsche Privatbank AG (Wschodnioniemiecki Prywatny Bank Akcyjny), otworzył przedstawicielstwa w Bydgoszczy, Gdyni i Toruniu. W 1940 połączony z berlińskim Bank der Deutschen Arbeit, funkcjonował jako jego filia w Gd. do 1945. Zob. też q bankowość.
