GRABARCZYK ANTONI, działacz opozycji demokratycznej, patron ulicy
| < Poprzednie | Następne > |
ANTONI GRABARCZYK (ur. 12 III 1949 Kuczki koło Uniejowa – 7 XI 2007 Gdańsk), działacz opozycji demokratycznej, patron ulicy. W 1966 ukończył dwie klasy Zasadniczej Szkoły Zawodowej w Dąbiu nad Nerem. W latach 1967–1968 zatrudniony w zakładach cynkowych w Szopienicach, od kwietnia 1969 do września 1969 sztauer w Zarządzie Portu Gdańsk. W latach 1970–1972 odbył zasadniczą służbę wojskową. Od maja 1972 do grudnia 1972 był kierowcą w Zarządzie Portu Gdańsk, od grudnia 1972 do listopada 1973 pracował w Gdańskim Przedsiębiorstwie Transportu Budownictwa, od sierpnia 1974 do lipca 1975 w Przedsiębiorstwie Transportowo-Sprzętowym Budownictwa Transbud w Gdańsku, od lipca 1975 do stycznia 1976 w PPUR Reklama w Gdańsku. Od stycznia 1976 do lutego 1977 zatrudniony był w Domu Wczasowym Ministerstwa Sprawiedliwości w Lisim Jarze, od marca 1977 do 31 XII 1981 był operatorem sprzętu zmechanizowanego w Zarządzie Portu Gdańsk.
W Sierpniu ’80, 15 tego miesiąca, w godzinach rannych nakłonił dokerów z Rejonu II Portu tzw. Wiślanego do niepodejmowania pracy, następnie z Antonim Mańkowskim zredagował spis żądań zgłaszanych na zwołanym wiecu. Wszedł w skład pierwszego portowego komitetu strajkowego. W ciągu dwóch pierwszych dni protestu, jako wysłannik dokerów, był obecny w Sali BHP Stoczni Gdańskiej. Po upadku pierwszego Zakładowego Komitetu Strajkowego i dymisji dotychczasowego przewodniczącego wszedł w skład Ogólnoportowego Komitetu Protestacyjnego. Od września 1980 był członkiem Komitetu Założycielskiego NSZZ w porcie, od 29 XI 1980 Rady Związkowej NSZZ „Solidarność” Zarządu Portu Gdańsk. Jako członek NSZZ „Solidarność” był przewodniczącym Komisji Wydziałowej w Bazie Transportu i delegatem na I Walne Zebranie Delegatów Regionu Gdańskiego NSZZ „Solidarność” (2–5 VII i 13–17 VII 1981) w Teatrze Muzycznym w Gdyni.
Po ogłoszeniu stanu wojennego 14–19 XII 1981 współorganizator z Andrzejem Michałowskim i Marianem Świtkiem strajku protestacyjnego w porcie gdańskim. Po zakończeniu protestu pozostawał w ukryciu, od 26 I 1982 poszukiwany był listem gończym. 21 V 1982 zatrzymany, 23 tego miesiąca aresztowany, osadzony został w areszcie śledczym w Gdańsku. Tam w lipcu 1982 był jednym z przywódców buntu głodowego więźniów politycznych, za co został ciężko pobity przez służbę więzienną. 13 IX 1982 skazany został w drugim procesie portowców (razem z Andrzejem Michałowskim) przez Sąd Marynarki Wojennej w Gdyni na karę siedmiu lat i sześciu miesięcy pozbawienia wolności, pozbawienia praw publicznych na okres pięciu lat, pokrycie kosztów postępowania oraz uiszczenie 6000 złotych tytułem opłaty sądowej. Od 28 IX 1982 przebywał w zakładzie karnym w Potulicach. 3 VIII 1983 Sąd Marynarki Wojennej w Gdyni, na podstawie ustawy o amnestii, złagodził wyrok do trzech lat i dziewięciu miesięcy. 8 IX 1983 przewieziony został do zakładu karnego w Braniewie. 9 VIII 1984 Sąd Marynarki Wojennej w Gdyni darował mu karę pozbawienia wolności, zwolniony 15 sierpnia.
Po wyjściu na wolność zaangażował się w prowadzenie niezależnej działalności wydawniczej pod auspicjami Regionalnej Komisji Koordynacyjnej NSZZ „Solidarność” Region Gdański. Brał udział w drukowaniu i kolportażu pism, m.in. „Portowca” i „Solidarności Regionu Gdańskiego”, ulotek nawołujących do bojkotu wyborów. 7 X 1985 zatrzymany, 9 tego miesiąca aresztowany i osadzony w gdańskim Areszcie Śledczym. Wyszedł na wolność 12 IX 1986, po umorzeniu postępowania.
Od stycznia 1987 do stycznia 1988 pracował jako mechanik i kierowca w Zakładzie Budowlanym Andrzej Morkowski, następnie do 1990 w Spółdzielni Usług Wysokościowych „Świetlik”. W sierpniu 1988 współorganizator strajku w gdańskim porcie, był delegatem do MKS w Stoczni Gdańskiej. Po 1989 krytycznie oceniał aktywność części swych byłych kolegów z „Solidarności”, którzy zaczęli brać udział w sprawowaniu władzy. Zarzucał im zaprzepaszczenie ideałów związku, z tego m.in. powodu nie potrafił się odnaleźć w nowej rzeczywistości (choroba alkoholowa). Był członkiem gdańskiego Stowarzyszenia Osób Represjonowanych „Godność”. Mieszkał przy ul. Wyzwolenia 48.
Odznaczony Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski (2006). Pochowany na Cmentarzu Komunalnym nr 5, Łostowickim. Od 9 II 2023 patron ulicy w Gdańsku- Stogach.
Bibliografia:
Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej w Gdańsku, akta Prokuratury i Sądu Marynarki Wojennej w Gdyni.
Archiwum Państwowe Gdańsk, akta delegatów na I WZD Regionu Gdańskiego.
Archiwum Portu Gdańskiego, akta osobowe.
Kazański Arkadiusz, Grabarczyk Antoni, https://encysol.pl/es/encyklopedia/biogramy/16045,Grabarczyk-Antoni.html?search=26932.
„Kontynuowali działalność związkową…”. Sądzeni z powodów politycznych w województwie gdańskim (1981–1983), wstęp i opracowanie Arkadiusz Kazański, Gdańsk 2012.
Portowców gdańskich drogi do wolności, red. Jan Jakubowski, Gdańsk 2000.
