SZPITAL DIAKONIS EWANGELICKICH
| < Poprzednie | Następne > |
SZPITAL DIAKONIS EWANGELICKICH (Diakonissenkrankenhaus, Zachodniopruski Macierzysty Dom i Szpital Diakonis - Westpreußisches Diakonissen- Mutter- und Krankenhaus). Działał od 10 VII 1857 z inicjatywy członków gminy kościoła Zbawiciela na Zaroślaku, początkowo jako szpital dziecięcy w wynajętym małym parterowym budynku przy Schwarzes Meer 10 (ul. Stawki ( Czarne Morze)). Jego prowadzenie powierzono diakonisom z Ludwigslust w Meklemburgii. W 1860 szpital przeniesiono do budynku przy Neugarten 23 (ul. Nowe Ogrody), poszerzając zakres świadczeń o leczenie chorób kobiecych. Pierwszych 30 pacjentek przyjęto 13 XI 1860, w 1864 szpital powiększono o dokupiony sąsiedni budynek przy Neugarten 24. Uporządkowano należący do posesji ogród, urządzając miejsce spacerów dla chorych.
12 I 1870 kupiono od spadkobierców Friedricha Adolfa Gottschalka teren przy Neugarten 3/5, a 31 VIII 1871 wmurowano tam kamień węgielny pod budynek nowego szpitala, zaprojektowany przez architekta i radcę gdańskiej rejencji Bruno Ehrhardta. Koszt zakupu działki oraz budowy nowego gmachu wyniósł 75 000 marek. Fundusze zbierano przez kilka lat w świątyniach protestanckich Gdańska, Pomorza i Prus Wschodnich; na ten cel przeznaczono też pieniądze ze sprzedaży władzom gdańskiej rejencji użytkowanych dotychczas budynków przy Neugarten 23/24 oraz otrzymane od osób prywatnych, gmin ewangelickich i instytucji.
17 III 1875 nastąpiło otwarcie i poświęcenie nowego szpitala, który dysponował 100 łóżkami i salą operacyjną; przeznaczony był dla kobiet, dzieci i mężczyzn – pacjentów internistycznych i chirurgicznych. W głównym budynku znajdowały się pomieszczenia dla diakonis, jadalnia, biura, sale: konferencyjna, operacyjna, opatrunkowa i pokój lekarski. Po stronie wschodniej głównego budynku znajdował się trzykondygnacyjny tzw. Klassenkrankenhaus z 20 salami chorych klasy I–III oraz apteka, po stronie zachodniej głównego budynku – laboratorium, pomieszczenia gospodarcze i sala lekcyjna. W podwórzu stał budynek oddziału dziecięcego (parter, jedna sala z 28 łóżkami, dwie izolatki) i kobiecego (piętro, sala z 23 łóżkami).
W 1884 w celu powiększenia obszaru szpitalu wykupiono ogrodnictwo Juliusa Gottlieba Radike przy Neugarten 6. W 1902 po zachodniej stronie głównego budynku wybudowano baraki dla chorych, w 1905 – stację pogotowia, w 1911 – nową salę operacyjną, w 1912 rozbudowano część szpitala przeznaczoną dla chorych I i II klasy. W okresie I wojny światowej pacjentami było kilka tysięcy rannych żołnierzy. W 1926 rozbudowano część przeznaczoną dla chorych III klasy i stację pogotowia, zbudowano kaplicę.
W 1930 przystąpiono do nadbudowania piętra nad oddziałem dziecięcym i kobiecym oraz wzniesienia nowej zabudowy według projektu Adolpha Bielefeldta w miejscu rozebranych obiektów na dziedzińcu. Prace zakończono w listopadzie 1933. Po przebudowie powstał czteropiętrowy gmach z mieszkaniami diakonis na ostatnim piętrze. Podczas II wojny światowej przebywali tu ranni żołnierze. 11 VII 1942, w czasie pierwszego angielskiego nalotu na Gdańsk ( naloty bombowe podczas II wojny światowej), bomba uderzyła w zachodnie skrzydło głównego budynku; zginęło jedenaście osób, w tym dwie diakonisy, 12–14 VII 1942 zmarło 38 osób rannych podczas nalotu, w tym pięć diakonis i dwie pielęgniarki, kilkanaście dalszych zmarło w następnych dniach. W obawie przed skutkami dalszych nalotów, w początkach 1943 oddział dziecięcy przeniesiony został do Leśnego (Krzaczastego) Młyna w Oliwie.
W 1876 chorym posługiwało, poza przełożoną, 16 diakonis, 24 nowicjuszki i 19 sióstr w okresie próbnym; zatrudniano trzech lekarzy. W 1900 chorymi opiekowały się 73 diakonisy. Poza opieką stacjonarną diakonisy pracowały w domach obłożnie chorych. Ich służba odznaczała się – jak na ówczesne warunki – dużym profesjonalizmem. Struktura wzorowana była na zgromadzeniu w Kaiserswerth, podobnie jak strój diakonis (duży, czarny kapelusz, biały czepek, błękitna suknia z muślinu w dni robocze, wełniana – w dni świąteczne). W latach 1857–1859 przebywało w szpitalu 62 pacjentów, w roku 1879 – 283, w 1906 – 1633, w 1932 – 2356. Od 1901 szpital był związany z fundacją Augusty Victorii. W 1945 obiekty szpitalne znacznie ucierpiały w działaniach wojennych, 1 XII 1946 diakonisy przekazały go Zarządowi Miejskiemu w Gdańsk na Szpital Wojewódzki.
| Rok | Imię i nazwisko | Zawód, urząd |
|---|---|---|
| 1857–1877 | Karl Adolph Blech | pastor, superintendent |
| 1877–1879 | Bernhard Theodor Haussmann | kupiec, armator, radca miejski |
| 1879–1882 | Wilhelm August Wienskowski von Saltzwedell | prezydent rejencji gdańskiej |
| 1882–1884 | Hermann Theodor Brinckmann (1820–1905) | kupiec, konsul Holandii w Gdańsku |
| 1884–1887 | Konrad Anton Rothe | prezydent rejencji gdańskiej |
| 1887–1892 | Grundschöttel | prezydent konsystorza ewangelickiego w Królewcu |
| 1892–1902 | Gustav Heinrich Gossler | nadprezydent prowincji Prusy Zachodnie |
| 1902–1905 | Clemens Gottlieb Delbrück | nadprezydent prowincji Prusy Zachodnie |
| 1905–1919 | Ernst Ludwig Jagow | nadprezydent prowincji Prusy Zachodnie |
| 1919–1921 | Wilhelm Reinhard | generalny superintendent |
| 1921–1928 | Friedrich Waldemar Sieg | kupiec, przedsiębiorca |
| 1928–1931 | Heinrich Friedrich Wilhelm Sahm | prawnik, prezydent Senatu II Wolnego Miasta Gdańska |
| 1931–1937 | Wilhelm Riepe | emerytowany radca budowlany |
| 1939 | Ernst Büttner | radca |
| 1857–1863 | dr Eduard Viktor Glaser |
| 1864–1866 | dr Georg Friedrich Heinrich Abegg |
| 1866–1867 | dr Robert Carl August von Bockelmann (1819–1884) |
| 1867–1879 | dr Karl Richard Günther |
| 1879–1882 | dr Karl Richard Günther |
| 1882–1898 | dr Karl Wilhelm Scheele |
| 1899–1929 | dr Gustav Emil Valentini |
| 1930–1945 | prof. Paul Schenk |
| 1879–1882 | dr Georg Wilhelm Baum |
| 1879–1895 | dr Karl Georg Starck |
| 1896–1905 | dr Franz Friedrich Fischer (1860–1909) |
| 1906–1925 | dr Johannes Storp |
| 1925–1931 | prof. dr Martin Jastram |
| 1931–1945 | dr Georg Büttner (1891 – po 1945) |
| Rok | Liczba łóżek |
Liczba pacjentów |
Pacjenci operowani |
|---|---|---|---|
| 1877 | 269 | ||
| 1885 | 759 | ||
| 1893 | 130 | 1302 | |
| 1894 | 190 | 1374 | |
| 1900 | 1602 | ||
| 1906 | 204 | 1633 | |
| 1923 | 1133 | 498 | |
| 1925 | 1549 | 537 | |
| 1928 | 200 | 2280 | 832 |
| Rok | Stan na 1 stycznia |
Przyjęci w ciągu roku |
Wypisani w ciągu roku |
Zmarli | Stan na 31 grudnia |
|---|---|---|---|---|---|
| 1929 | 147 | 2035 | 1916 | 143 | 123 |
| 1930 | 123 | 2187 | 1999 | 149 | 162 |
| 1931 | 162 | 2100 | 1979 | 155 | 128 |
| 1932 | 128 | 2679 | 2468 | 175 | 164 |
| 1933 | 164 | 2743 | 2553 | 210 | 144 |
| 1934 | 144 | 2626 | 2426 | 200 | 144 |
| 1935 | 144 | 2719 | 2505 | 234 | 124 |
