BIERNAT CZESŁAW, historyk, dyrektor Archiwum Państwowego w Gdańsku
| < Poprzednie | Następne > |
CZESŁAW BIERNAT (18 I 1925 Sulęczyno – 20 I 2015 Gdynia), historyk, dyrektor Archiwum Państwowego w Gdańsku. Syn pracownika pocztowego (listonosza) Józefa (16 III 1896 – 24 III 1962 Gdynia) i Elżbiety z domu Pałasz (6 III 1898 – 2 VI 1977 Gdynia). Od 1932 uczeń szkoły powszechnej w Sulęczynie, po przeprowadzce rodziny od 1935 w Gdyni. W czasie II wojny światowej, od listopada 1940 do 1945 robotnik gdyńskiego warsztatu szklarskiego Zimmermana „Baltische Glaserei”, z przerwą w latach 1943–1944, kiedy przebywał na przymusowych robotach we Fryburgu, Berlinie, Kolonii i Bonn. Po zakończeniu wojny do 1946 kontynuował naukę w Państwowym Gimnazjum i Liceum Męskim w Gdyni, w 1947 zdał maturę według programu humanistycznego w Państwowym Liceum Żeńskim w Gdyni. Od 1947 do 1950 studiował historię w Wyższej Szkole Pedagogicznej w Gdańsku, w latach 1950–1952 na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu (UMK).
Od 1 IV 1950 pracownik Archiwum Państwowego w Gdańsku, początkowo asystent kontraktowy, następnie pracownik naukowo-badawczy. Od 1961 doktor na podstawie rozprawy Studia nad handlem gdańskim w XVI do XVIII wieku (obrona na UMK, promotor prof. Stanisław Hoszowski). 1964-1965 adiunkt, w 1966-1973 jako samodzielny pracownik naukowo-badawczy był kierownikiem Oddziału IV (akta przedsiębiorstw i instytucji gospodarczych). Jednocześnie w latach 1958-1961 pracował na pół etatu jako adiunkt w Pracowni Gdańskiej Zakładu Historii Pomorza Instytutu Historii PAN. Od 1 XII 1969 do emerytury 31 IX 1991 dyrektor gdańskiego archiwum. Od 1977 doktor habilitowany (przewód na UMK), od 1980 profesor nadzwyczajny (tytularny).
Publikował prace naukowe z dziedziny archiwistyki i poświęcone dziejom Gdańska, m.in. Spór archiwalny polsko-gdańsko-niemiecki w okresie międzywojennym 1919–1939 (1969), Recesy gdańskich ordynków 1545–1814 (1958), Statystyka obrotu towarowego Gdańska w latach 1651–1814 (1962). Spopularyzował dzieje miasta (współautorstwo z Edmundem Cieślakiem) w monografii Dzieje Gdańska (1969), wznawianej (także w językach obcych). Członek m.in. Rady Archiwalnej przy Naczelnej Dyrekcji Archiwów Państwowych (1969–1994), przewodniczący Rady Redakcyjnej czasopisma „Archeion” (1982–1994), współtwórca koncepcji kształcenia archiwistów na Uniwersytecie Gdańskim, w latach 1972–1991 prowadził tam wykłady na specjalizacji archiwistycznej w Instytucie Historii. Autor pierwszego przewodnika po zbiorach gdańskiego archiwum: Archiwum Państwowe w Gdańsku. Przewodnik po zasobie do 1945 (1992).
Od 1950 członek oddziału gdańskiego Polskiego Towarzystwa Historycznego, od 1953 Gdańskiego Towarzystwa Naukowego, w 1979-1981 przewodniczący Komitetu Redakcyjnego „Acta Poloniae Maritima”. Członek rad naukowych Biblioteki Gdańskiej Polskiej Akademii Nauk (1972–1992), Muzeum Historycznego Miasta Gdańska (w kadencjach 1972–1976 i 1977–1984), Instytutu Bałtyckiego. Od 1978 członek Sekcji Nauk Humanistycznych Komitetu Badań Morza PAN. Od 4 XI 1980 członek Solidarności.
Odznaczony m.in. Krzyżem Kawalerskim (1975) i Oficerskim (1989) Orderu Odrodzenia Polski, Medalem Komisji Edukacji Narodowej (2002), Medalem 40-lecia Polski Ludowej (1984), Medalem Uniwersytetu Gdańskiego (1992), odznaką honorową „Za zasługi dla Archiwistyki” (1978), odznaką „Zasłużony Działacz Kultury” (1979), odznaką „Zasłużonym Ziemi Gdańskiej” (1984). Od 2002 Honorowy Członek Stowarzyszenia Archiwistów Polskich. W 1985 za badania nad dziejami Gdańska otrzymał Nagrodę Prezydenta Miasta Gdańska, a w 2000 Nagrodę Prezydenta Miasta Gdańska w Dziedzinie Kultury.
W styczniu 2015 Naczelna Dyrekcja Archiwów Państwowych oraz Wojewódzkie Archiwum Państwowe w Gdańsku wydały księgę pamiątkową pt. Historia – Archiwa – Gdańsk. Studia dedykowane Profesorowi Czesławowi Biernatowi w 90. rocznicę urodzin, a 21 I 2015 w Sali BHP w Gdańsku odbyła się sesja podsumowująca jego dorobek naukowy i zawodowy na niwie archiwistyki.
Od 24 X 1959 żonaty z Teresą Węsierską (27 XII 1927 Rąbin, obecnie Rąbiń, powiat Kościan – 1 XII 2014 Gdynia), historykiem, w latach 1953–1992 pracownikiem Archiwum Państwowego w Gdańsku, 1967–1992 kierownikiem jego gdyńskiego oddziału. Pozostawił córki Elżbietę (ur. 1963), Annę (ur. 1964) oraz syna Szymona (ur. 1967), jałmużnika poznańskiego klasztoru oo. dominikanów. Pochowany 24 I 2015 obok rodziców i żony na cmentarzu w Gdyni-Leszczynkach.
