AMBER GOLD, spółka
„AMBER GOLD”, spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w Gdańsku przy ul. Długie Ogrody 8–14. Zarejestrowana 27 I 2009 pod nazwą „Grupa Inwestycyjna Ex” (działalność wspomagająca usługi finansowe, z wyłączeniem ubezpieczeń i funduszów emerytalnych). Nazwa została zmieniona 27 VI 2009. Emblemat firmy tworzył krzyż morowy, a wykorzystane do niego kolory: bordowy, biały oraz żółty były identyczne z zaczynającym wówczas działalność Alior Bankiem. Miało to na celu wzmocnienie zaufania u potencjalnych klientów. Firma przedstawiała się jako dom składowy mający lokować kapitał w złoto, srebro oraz platynę, przyciągała klientów obietnicą ponadprzeciętnego zysku wynoszącego od 6% do 16,5% w skali roku.
Właścicielami firmy byli Katarzyna Plichta (ur. 23 VIII 1984) i jako prezes jej mąż, Marcin Plichta (ur. 26 VII 1984) (do 2008 Stefański). Marcin Plichta (Stefański) już przed założeniem firmy miał konflikt z prawem w związku z prowadzonymi w latach 2003–2008 działalnościami gospodarczymi (m.in. punkty opłat „Multikasa”). W latach 2005–2010 zapadło w stosunku do niego dziewięć wyroków za wyłudzenia kredytów, fałszowanie dokumentacji bankowej, przywłaszczenie pieniędzy klientów. Był kilkakrotnie aresztowany, skazywany na wyroki w zawieszeniu i grzywny, których nigdy w całości nie zapłacił.
30 X 2009 „Amber Gold Sp. z o.o.” została wpisana na listę ostrzeżeń publicznych Komisji Nadzoru Finansowego (KNF) za brak zgody na wykonywanie czynności bankowych. Do Prokuratury Rejonowej w Gdańsku wpłynęło w tej sprawie zawiadomienie od KNF, odmówiono jednak wszczęcia śledztwa z uwagi na brak znamion przestępstwa. W sierpniu 2010, po odwołaniu się KNF, sąd uznał za zasadne zajęcie się sprawą i w lipcu 2012 została ona przekazana do Prokuratury Okręgowej w Gdańsku. Ta z kolei 2 VII 2012 przekazała sprawę do Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego (ABW) z uwagi na podejrzenie „prania brudnych pieniędzy”.
1 IV 2012 Marcin Plichta ze środków pochodzących z działalności „Amber Gold” uruchomił „OLT Express”, firmę związaną z przewozami lotniczymi. Powstała ona z przejęcia floty dwóch polskich przewoźników: OLT Jetair oraz Yes Airways. Pod nazwą „OLT Express” działały dwie spółki: „OLT Express Regional” z siedzibą w Gdańsku (przewozy krajowe) oraz „OLT Express Poland” z siedzibą w Warszawie (przewozy czarterowe, międzynarodowe). W „OLT Express” wykorzystywano samoloty pasażerskie: Airbus A319, Airbus A320, ATR 42 i ATR 72. Firma działała do złożenia wniosku o upadłość 1 VIII 2012 i zawieszenia koncesji przez Urząd Lotnictwa Cywilnego. 3 VIII 2012 Marcin Plichta informował o problemach z płynnością finansową, ale zapewniał, że zaległe wypłaty lokat zostaną zrealizowane, co jednak nigdy nie nastąpiło. W tym czasie był przesłuchiwany przez KNF i ABW.
10 VIII 2012 powołano w Prokuraturze Okręgowej w Gdańsku zespół ds. „Amber Gold”. 13 VIII 2012 na stronie internetowej firmy „Amber Gold” pojawił się oficjalny komunikat dotyczący likwidacji spółki. 29 VIII 2012 zatrzymano i umieszczono w areszcie Marcina Plichtę (jego żonę aresztowano 15 IV 2013, 13 X 2015 urodziła dziecko w Zakładzie Karnym w Grudziądzu, którego ojcem jest strażnik więzienny). 20 IX 2012 Sąd Rejonowy Gdańsk-Północ w Gdańsku wydał postanowienie dotyczące ogłoszenia upadłości „Amber Gold”.
17 X 2012 Syndyk Masy Upadłościowej zwrócił się do miasta Gdańska o zwrot darowizny wypłaconej z funduszy „Amber Gold” na rzecz Gdańskiego Ogrodu Zoologicznego. Była to kwota 1,5 mln zł z przeznaczeniem na modyfikację części zamieszkiwanej przez gibony oraz wybiegu dla lwów. Darowiznę musieli również zwrócić gdańscy dominikanie, którzy otrzymali od Marcina Plichty 0,5 mln zł na remont kościoła św. Mikołaja.
19 VII 2017 powołano „Komisję Śledczą do zbadania prawidłowości i legalności działań organów i instytucji publicznych wobec podmiotów wchodzących w skład Grupy Amber Gold (SKAG)”. Opracowany przez nią raport wpłynął do sejmu 26 VII 2019 (komisja zakończyła swoją działalność 17 października tego roku). W raporcie omówiono wszystkie podmioty wchodzące w skład Grupy Amber Gold, najważniejszym wnioskiem było stwierdzenie: ,,powstanie i ekspansja Grupy Amber Gold były wynikiem słabości państwa, dysfunkcjonalnością organów stojących na straży praworządności i wymiaru sprawiedliwości, systemowych luk prawnych, bierności i pobłażliwości aparatu urzędniczego, a także braku stosowania przepisów prawa przez organy władzy publicznej’’.
16 X 2019 przed Sądem Okręgowym w Gdańsku zapadł wyrok skazujący Marcina Plichtę na 15 lat więzienia i grzywnę 159 000 zł, a jego żonę Katarzynę Plichtę na 12,5 roku i grzywnę 135 000 zł. Ponadto oboje otrzymali zakaz prowadzenia działalności gospodarczej na 10 lat oraz nakaz naprawy powstałych szkód i zadośćuczynienia klientom. Z ustaleń wynikało, że firma „Amber Gold” była parabankiem, a nie domem składowym, opierała swoją działalność na tzw. piramidzie finansowej, przy pomocy której w latach 2009–2012 oszukano ponad 18 000 klientów na łączną kwotę prawie 851 mln zł w drodze niekorzystnego rozporządzania powierzonym mieniem. Syndyk masy upadłościowej otrzymał od wierzycieli żądania zapłaty na łączną kwotę 665 mln zł, a ze sprzedanego majątku firmy i od organów państwa uzyskano razem ok. 10% wpłaconych środków. Odczytanie uzasadnienia wyroku trwało pięć miesięcy.
30 V 2022 Sąd Apelacyjny w Gdańsku skrócił wyrok Katarzynie Plichcie do 11,5 roku więzienia i podtrzymał 15 lat pozbawienia wolności dla Marcina Plichty. 30 X 2023 Europejski Trybunał Praw Człowieka w Strasburgu wydał decyzję w sprawie Katarzyny Plichty i przyznał jej odszkodowanie w wysokości 6500 € za zbyt długie zastosowanie aresztowania tymczasowego (6,5 roku).
„Amber Gold” – potocznie opinia publiczna określa takim mianem aferę związaną z działalnością firmy „Amber Gold”, będącą synonimem nieudolności organów ścigania, służb specjalnych i policji.
Bibliografia:
Góra Monika, Amber Gold. Układ, który oszukał tysiące ludzi, Warszawa 2022.
Co KNF wiedziała o Amber Gold? Spółka trafiła na listę ostrzeżeń po otrzymaniu sygnału z mediów, forsal.pl, 24 I 2017, https://forsal.pl/artykuly/1013367,afera-amber-gold-dajnowicz-informacje-o-amber-gold-knf-dostala-z-mediow.html.
Jabłoński M., Skarb Państwa ma wypłacić ponad 20 mln zł klientom Amber Gold, „Dziennik Gazeta Prawna” 1 VII 2022.
OLT Express. Historia upadku linii lotniczych, za którymi stało Amber Gold, „Business Insider” 13 I 2021, https://businessinsider.com.pl/firmy/strategie/olt-express-jak-upadly-linie-lotnicze-szefa-amber-gold/ymqs0l2.
Smiłowicz P, Kostrzewa K., Rudy M, Komisja ds. Amber Gold przyjęła raport końcowy, zdanie odrębne złożą połowie PO–KO, Nowoczesnej i PSL, Polska Agencja Prasowa, 13 VI 2016, https://www.pap.pl/aktualnosci.
Tej afery mogło nie być! Kalendarium błędnych decyzji i skandali związanych ze sprawą Amber Gold, 6 VII 2016, https://wpolityce.pl/polityka/299664-tej-afery-moglo-nie-byc-kalendarium-blednych-decyzji-i-skandali-zwiazanych-ze-sprawa-amber-gold?
Włodkowska Katarzyna, Katarzyna P., żona prezesa Amber Gold urodziła w więzieniu dziecko, „Gazeta Wyborcza. Trójmiasto” 13 X 2015.
