KNAACK PAUL FRIEDRICH, zegarmistrz, radny
| < Poprzednie | Następne > |
PAUL FRIEDRICH KNAACK (20 III 1792 Gdańsk – 14 I 1861 Gdańsk), zegarmistrz, radny miasta Gdańska. W zegarmistrzostwie kształcił się u Wilhelma Ferdinanda Stiebelmachera (około 1776 – 7 V 1820 Gdańsk). W latach 1827–1829 i 1836–1843 radny Gdańska. Jako zegarmistrz naprawiał chronometry: angielskie, francuskie, szwedzkie, kieszonkowe, stołowe, ścienne, pokojowe, ośmiodniowe, 24-godzinne, zegary wyposażone w mechanizm grający (Taschen-Uhr Glocken). Konserwował i naprawiał zegary w kościołach, między innymi Najświętszej Marii Panny (NMP), św. Bartłomieja i św. Trójcy, w Szpitalu Miejskim (Lazarecie przy Bramie Oliwskiej) oraz zegar carillonowy Ratusza Głównego Miasta. W 1850 był głównym wykonawcą prac remontowych tego czasomierza. Spisał wykonane czynności, podał nazwiska pomocników, zleceniodawcy, a kartkę z informacjami umieścił w kuli Księżyca, przymocowanej na tarczy zegara. W 1855 nadzorował prace nad dzwonem godzinowym Ratusza Głównego Miasta. Zachowała się tylko jedna jego praca zegarmistrzowska, mechanizm szafowo-podłogowy z około 1825.
W 1811 prowadził dziennik (Tagebuch vom Jahre 1811). Zapisywał w nim, co robił każdego dnia; po spacerach odnotowywał, w jaki sposób mieszkańcy Gdańska przygotowywali się do wojny, jakiego rodzaju formacje wojskowe przybywały do miasta, jak przebiegały żołnierskie ćwiczenia i manewry. Opisał też uroczyści odbywające się w Gdańsku, zorganizowane z okazji urodzin cesarza Napoleona, narodzin jego syna, urodzin francuskiego gubernatora wojskowego Gdańska Jeana Rappa, które uświetniały okazałe pokazy fajerwerków.
Najpewniej w 1813, po śmierci Johanna Gottlieba Borowskiego, został ustawiaczem dzwonów automatycznego carillonu Ratusza Głównego Miasta. Przygotowując się do programowania bębna carillonu, skopiował w latach 1808–1812 z tabulatury Theodora Friedricha Gülicha 120 melodii przeznaczonych do ustawienia na kolejne niedziele roku liturgicznego. Na stanowisku ustawiacza pracował do 1847, kiedy zastąpił go Carl Anton Kaschlinsky.
Od 1831 do końca życia mieszkał w dawnym mieszkaniu swojego nauczyciela przy Matzkauschegasse 412 (Ławnicza). 27 V 1833 w kościele NMP ożenił się z 30-letnią Charlottą Caroliną, najmłodszą córką nieżyjącego już mistrza siodlarskiego Johanna Adolpha Hinzen z St. Petri Kirchhof (ul. Świętego Piotra) przy kościele św. Piotra i Pawła na Starym Przedmieściu. Ojciec Carla Friedricha (ur. 2 VI 1834), Ottona Friedricha (ur. 8 VII 1837), Emilii Mathildy Henrietty (ur. 19 V 1840) i Hermanna Eduarda (ur. 2 IV 1842).
Zmarł na porażenie mózgowe, pochowany został 14 I 1861.
Bibliografia:
Archiwum Państwowe Gdańsk, sygn. 300,R/Uu,q9.
Danziger Stadt- und Adreβ-Almanach für das Jahr 1831, hrsg. v. Wilhelm Schumacher, Danzig 1831.
Januszajtis Andrzej, Gdańskie zegary, dzwony i karyliony, Pelplin 2003.
Knaack Paul Friedrich, Tagebuch. vom Jahre 1811. Paul. Friedrich. Knaack. in Danzig (własność prywatna).
Popinigis Danuta, Dziennik Paula Friedricha Knaacka z 1811 roku – przyczynek do historii pierwszego Wolnego Miasta Gdańska, „Libri Gedanensis” 2021, t. 38.
Popinigis Danuta, Carillony i muzyka carillonowa dawnego Gdańska, Gdańsk 2014.
Prószyńska Zofia, Słownik gdańskich zegarmistrzów i gnomoników, w: Zegary gdańskie, red. Zofia Prószyńska, Ewa Barylewska-Szymańska, Dariusz Kaczor, Wojciech Szymański, Gdańsk 2005.
Woźniak Jolanta, Długońska Barbara, Popinigis Danuta, Szlagowska Danuta, Thematic Catalogue of Music in Manuscript in the State Archive in Gdańsk, vol. 3, Kraków–Gdańsk 2008.
