BREZA EDWARD, profesor Uniwersytetu Gdańskiego
| < Poprzednie | Następne > |
EDWARD BREZA (24 IX 1932 Kalisz koło Kościerzyny – 12 X 2017), naukowiec, językoznawca. Syn Józefa i Marii z domu Gruchały. Naukę w szkole podstawowej rozpoczął w Kaliszu, ukończył w Lipuszu. W latach 1948–1951 był uczniem Liceum Ogólnokształcącego w Kościerzynie, w 1951 wstąpił do Zgromadzenia Zmartwychwstańców, maturę zdał w 1953 eksternistycznie w Poznaniu. W 1958 ukończył studia filozoficzno-teologiczne w Metropolitalnym Seminarium Duchownym w Krakowie, w 1961 eksternistycznie Liceum Pedagogiczne w Gdyni i kurs bibliotekarski. Od roku szkolnego 1958/1959 pracował w Szkole Podstawowej nr 1 w Kościerzynie, następnie w szkołach w Dziemianach i Kaliskach.
Po zaocznych studiach polonistycznych w Wyższej Szkole Pedagogicznej (WSP) w 1964 został kierownikiem Powiatowego Ośrodka Metodycznego w Kościerzynie, od 1966 roku był pracownikiem WSP, od 1970 Uniwersytetu Gdańskiego (UG): w 1972 doktor, w 1978 doktor habilitowany, w 1988 profesor (tytularny), od 1993 profesor zwyczajny. Na UG pełnił między innymi funkcje prodziekana Wydziału Humanistycznego (1978–1981), dyrektora Instytutu Filologii Polskiej (1981–1991) i kierownika Zakładu Historii Języka Polskiego, Dialektologii i Onomastyki (1988–2002). Pracował również w WSP w Bydgoszczy (1978–1994). Od 2002 roku przebywał na emeryturze, nadal wykładając: w Bałtyckiej Wyższej Szkole Humanistycznej w Koszalinie (2003–2004), Gdańskiej Wyższej Szkole Humanistycznej (2003–2007) oraz w Wyższej Szkole Zawodowej w Mławie (2004–2010), na pół etatu w Zespole Kolegiów Nauczycielskich w Koszalinie (2003–2006).
Był między innymi członkiem Gdańskiego Towarzystwa Naukowego (od 1975, w latach 1981–1985 przewodniczący I Wydziału), Komisji Onomastycznej Komitetu Językoznawstwa Polskiej Akademii Nauk, Międzynarodowego Komitetu Onomastycznego w Lowanium, Rady Naukowej Muzeum Piśmiennictwa i Muzyki Kaszubsko-Pomorskiej w Wejherowie (1989–1998). Redagował „Prace Językoznawcze UG”. W latach 1991–2007 był redaktorem „Rocznika Gdańskiego”. Badania naukowe prowadził głównie w dziedzinie onomastyki; napisał między innymi prace Toponimia powiatu kościerskiego (1974), Pochodzenie przydomków szlachty pomorskiej (1978, 1986), Nazwiska Pomorzan. Pochodzenie i zmiany (2000–2004); zajmował się także historią języka i dialektologią. Jako znawca kaszubszczyzny był współautorem Gramatyki kaszubskiej (1981) oraz Zasad pisowni kaszubskiej (1976, 1984).
Został odznaczony Złotym Krzyżem Zasługi, Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski, Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski, Medalem Komisji Edukacji Narodowej, odznakami „Zasłużony Działacz Kultury”, „Zasłużonym Ziemi Gdańskiej”, Medalem Uniwersytetu Gdańskiego, Medalem Stolema (1983), w 2003 Medalem Księcia Mściwoja II. 25 IV 2006 uhonorowany doktoratem honoris causa Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy (pierwszy tej uczelni). 6 VI 2006 otrzymał tytuł honorowego obywatela gminy Dziemiany, 12 X 2013 tytuł honorowego obywatela Kościerzyny.
Pochowany na cmentarzu komunalnym w Sopocie. Od 2022 patron ulicy w rodzinnym Kaliszu.
