LIGA MORSKA I RZECZNA

< Poprzednie

Następne >

Przemarsz delegatów Ligi Morskiej i Kolonialnej ulicami Gdańska 1 VI 1935 (na zdjęciu: obecną ul. Podwale Grodzkie przy skrzyżowaniu z ul. Elżbietańską)

LIGA MORSKA I RZECZNA. 1 X 1918 roku w Warszawie utworzono Stowarzyszenie Pracowników na Polu Rozwoju Żeglugi „Bandera Polska”, którego głównym celem było przygotowanie dla przyszłej polskiej administracji planu działania w zakresie spraw związanych z gospodarką wodną morską i śródlądową. W maju 1919 roku stowarzyszenie przekształcono w Ligę Żeglugi Polskiej (LŻP), mające propagować w polskim społeczeństwie kwestie związane z morzem i żeglugą. 27 IV 1924 roku walne zgromadzenie LŻP uchwaliło zmiany w statucie organizacji i powołało do życia Ligę Morską i Rzeczną (LMiRz), w której znaleźli się zarówno działacze LŻP, jak i wcześniejszej Bandery Polskiej. W takiej postaci LMiRz funkcjonowała do roku 1930. Wówczas, na fali tendencji do posiadania terytoriów zamorskich, zmieniono nazwę organizacji na Ligę Morską i Kolonialną (LMiK). Mimo licznych przekształceń była to zawsze ta sama organizacja społeczna, skupiająca obok szerokiego grona młodzieży najwybitniejszych ludzi morza, wśród nich tak znanych i uznanych jak: wiceadmirał Kazimierz Porębski, gen. Mariusz Zaruski, Michał Aleksander Borowski czy gen. Gustaw Orlicz-Dreszer, jeden z najaktywniejszych jej prezesów, inżynier Eugeniusz Kwiatkowski.

W dniach 1–3 VI 1935 roku w Gdańsku odbył się V Walny Zjazd LMiK. Brało w nim udział 848 delegatów na czele z prezesem Zarządu gen. Gustawem Orliczem-Dreszerem. Zjazd rozpoczął się mszą w kościele Chrystusa Króla (przy obecnej ul. Rogaczewskiego), kazanie wygłosił biskup chełmiński (ze stolicą w Pelplinie) Stanisław Okoniewski, plenarne posiedzenie miało miejsce w hali widowisko-sportowej przy Fuchswall 6 (ul. Lisia Grobla), skąd pochód uczestników ulicami Gdańska przeszedł do siedziby Komisariatu Generalnego RP przy Neugarten 27 (ul. Nowe Ogrody). Odsłonięto tu tablicę poświęconą Józefowi Piłsudskiemu (zniszczoną w 1939 przez Niemców, odnowioną w 2010 roku), podjęto decyzję o zbiórce pieniędzy na nowy polski okręt podwodny mający nosić imię Marszałka. Po morskiej wycieczce statkiem pasażerskim SS „Kościuszko” na Bornholm, zjazd zakończono w Gdyni.

Wybuch II wojny światowej przerwał istnienie LMiK. Reaktywowana 20 X 1944 roku w Lublinie jako Liga Morska, funkcjonowała pod tą nazwą do 10 V 1953, kiedy to arbitralną decyzją ówczesnych władz została zlikwidowana. Jej aktywa i majątek (ośrodki szkoleniowe, sprzęt pływający itp.) przekazano Lidze Przyjaciół Żołnierza, przemianowanej 13 XI 1962 roku na Ligę Obrony Kraju.

Do sukcesów Ligii Morskiej w pierwszych powojennych latach należy zaliczyć przejęcie w styczniu 1946 roku jachtu typu kecz, zamówionego jeszcze przed wojną (1938) w Szwecji przez gen. M. Zaruskiego, szefa ówczesnej Ligi Morskiej i Kolonialnej. Jacht na jego cześć otrzymał nazwę „Generał Zaruski” i przez kilka lat był jednostką flagową Ligi Morskiej.

Działacze Ligi Morskiej, którzy brali udział w pracach Komisji Morskiej Wojewódzkiej Rady Gospodarczej Polskiej Partii Socjalistycznej w Gdańsku, starali się rozwijać program powszechnego wychowania morskiego. To dzięki ich postulatom minister żeglugi i handlu zagranicznego Stefan Jędrzykowski 28 II 1946 roku powołał Państwowe Centrum Wychowania Morskiego w Gdyni. Liga Morska prowadziła także kursy szkolące pierwszych przewodników po Gdańsku i Wybrzeżu. Wykładowcami byli tam m.in. Marian Pelczar i Jan Kilarski. Również w 1946 roku Franciszek Mamuszka, członek zarządu okręgu Ligi Morskiej w Gdańsku, zorganizował jeden z pierwszych powojennych kursów modelarstwa okrętowego. W roku 1948 gdański okręg Ligi wypożyczył od Głównego Urzędu Morskiego statek, urządzając wycieczki na Hel i po Martwej Wiśle.

Od października 1948 do lutego 1952 roku redaktorem naczelnym miesięcznika „Morze”, organu Ligi Morskiej, był kpt. Franciszek Walicki. W kwietniu 1950 roku do składu krajowego prezydium Ligi Morskiej powołano m.in. Stanisława Sołdka.

W grudniu 1980 roku starania o reaktywowanie Ligi Morskiej podjęli dyrektor Centralnego Muzeum Morskiego w Gdańsku (zob. Narodowe Muzeum Morskie) doc. dr hab. Przemysław Smolarek, a wspierali go w tym Jerzy Miciński (nieżyjący już redaktor naczelny miesięcznika „Morze”), gdańszczanie Tadeusz Białas, Maciej Szymański, Zbigniew Hobgarski, a także kilka osób z głębi kraju, wywodzących się z szeregów zlikwidowanej Ligi Morskiej. W kwietniu 1981 roku dokonano rejestracji ogólnopolskiej organizacji społecznej o nazwie Liga Morska, a jej władze – początkowo Tymczasowy Zarząd Główny, a następnie statutowy Zarząd Główny, wybrany na I Walnym Krajowym Zjeździe Ligi Morskiej w Gdyni w Wyższej Szkole Morskiej (dzisiaj Akademia Morska) w dniach 24–25 X 1981 – po raz pierwszy znalazły siedzibę w Gdańsku. Na prezesa Ligi wybrano przez aklamację doc. dr hab. P. Smolarka, zastępcą prezesa został kadm. Henryk Pietraszkiewicz, jeden z zastępców dowódcy Marynarki Wojennej w stanie spoczynku, sekretarzem generalnym dr T. Białas, skarbnikiem M. Szymański, Z. Hobgarski został członkiem Zarządu Głównego i jednocześnie jako dyrektor prowadził Biuro Zarządu Głównego. Po wprowadzeniu stanu wojennego P. Smolarek został zmuszony do zrzeczenia się funkcji prezesa, a Ligę Morską spacyfikowano. Jej kontynuatorką jest obecnie Liga Morska i Rzeczna. ZH

Prezesi organizacji (od Bandery Polskiej do obecnej Ligi Morskiej i Rzecznej)

1918–1928	wiceadmirał Kazimierz Porębski (dowódca Marynarki Wojennej)
1928–1930	Kazimierz Głuchowski (dziennikarz, historyk i dyplomata)
1930–1936	gen. dyw. Gustaw Orlicz-Dreszer (inspektor Sił Zbrojnych)
1936–1939	gen. bryg. Stanisław Kwaśniewski (wojewoda nowogródzki)
1947–1948	kadm. Adam Mohuczy (p.o. dowódcy Marynarki Wojennej)
1948	Józef Salcewicz (wicewojewoda śląski)
1950–1953	gen. bryg. Mieczysław Wągrowski (szef Głównego Zarządu Wojska Polskiego)
1981–1982	Przemysław Smolarek (dyrektor Centralnego Muzeum Morskiego)
1982–1986	kadm. Henryk Pietraszkiewicz (zastępca dowódcy Marynarki Wojennej)
1986–1990	Adam Nowotnik (kierownik Urzędu Gospodarki Morskiej – minister)
1990–2007	Bronisław Komorowski (marszałek Sejmu III RP)
2007–	kpt. ż. w. Andrzej Królikowski (kierownik Głównego Urzędu Morskiego)
ZH