TOLKIEN CHRISTIAN, artylerzysta
| < Poprzednie | Następne > |
CHRISTIAN TOLKIEN (Tolkien, Tolckien, Tollkien, Tolkühn) (ochrzczony 8 V 1706 Kreuzburg, obecnie Sławskoje, obwód kaliningradzki – zm. październik 1791 Gdańsk– Zaroślak), artylerzysta gdańskiego garnizonu. Rodzina Tolkienów, wywodząca się być może od żyjącego w XVI wieku Prusa Rigau, była dziedzicznymi sołtysami wsi Globuhnen pod Kreuzburgiem. Christian to syn piekarza Christiana Tolkiena (1663 Kreuzburg – 1746 Kreuzburg) oraz Reginy (ur. 1684 Kreuzburg) z domu Witt. Brat Michaela (1708 Kreuzburg – 1795 Gdańsk), od 1724 do 1727 terminującego w Gdańsku u mistrza kuśnierskiego, następnie mistrza i starszego cechu kuśnierzy gdańskich.
Do Gdańska przybył wraz lub w ślad za bratem Michaelem (w 1744 był ojcem chrzestnym jego najstarszej córki, Anny Elisabeth, w 1784 jej nieślubnego syna Friedricha Benjamina). Od 1740 kanonier, w 1745 bombardier, następnie ogniomistrz w korpusie artylerii garnizonu gdańskiego. Po raz ostatni jako członek gdańskiego garnizonu notowany był 12 IX 1763, zajął wówczas pierwsze miejsce w dorocznym konkursie strzeleckim. Po zakończeniu służby wojskowej pracował w Gdańsku prawdopodobnie jako specjalista od fajerwerków (fajerwerkarz, pirotechnik).
Po raz pierwszy żonaty był z Heleną Pokrowską (zm. 1745), siostrą Euphrosiny Frobgühn. Po raz drugi ożenił się 15 II 1745 w kościele Zbawiciela na Zaroślaku z córką bombardiera Garnizonu Gdańskiego, Ephraima Bergholtza (zm. 1757), Anną Euphrosiną (1719–1792).
Mieszkał początkowo z rodziną na Biskupiej Górce, następnie w wybudowanym w 1725 domu Bergholtzów przy Letzte Gasse 12 (ul. Poślednia 28, obecnie nie istnieje, w tym miejscu ul. Kaznodziejska 3), na gruntach byłego szpitala św. Gertrudy, przy wale miejskim i bramie Oruńskiej. Od 1762 był właścicielem tego domu, przebudował go z konstrukcji szkieletowej na murowany. Zapewne położenie domu, przylegającego zarówno do wału miejskiego jak i do stromego zbocza Biskupiej Górki, pozwalało na bezpieczne przygotowywanie fajerwerków. W 1770, wraz z bratem Michaelem, notowany był przez władze Gdańska jako poddany pruski z Kreuzburg od co najmniej trzydziestu lat mieszkający stale w mieście. Udało się im uniknąć ekstradycji do Prus, czego w stosunku do swoich poddanych żądał od Gdańska król pruski Fryderyk II Wielki (tzw. „plagi pruskie”).
Ojciec Daniela Gottlieba (lipiec 1746, Biskupia Górka – 26 V 1813 Shoreditch, Londyn), mistrza kuśnierskiego i metodysty londyńskiego, Anny Elisabethy (kwiecień 1748 Biskupia Górka – przed 1788 Zaroślak), po mężu Stobbe, Johanna Benjamina (1752 Zaroślak – 1819 Pentonville, Londyn), zegarmistrza, oraz Eleonory Renaty (czerwiec 1756 Zaroślak – 14 IX 1829), żony artylerzysty w garnizonie gdańskim Johanna Carla Bergmanna (1743–1813), któremu w 1788 przekazał dom przy Letzte Gasse (i w którym mieszkali do śmierci rodziców i teściów, przenosząc się Schüsseldamm 1110 (ul. Lagiewniki 19). W latach 1766–1772, z uwagi na zagrożenie „plagami pruskimi” synowie opuścili Gdańsk, podobnie jak najstarszy syn Eleonory Renaty i Johanna Carla, Daniel Gottlieb Bergmann, który był stolarzem w Anglii.
Pochowany na nowym cmentarzu Zbawiciela.
