TOLKIEN JOHANN BENJAMIN, zegarmistrz
JOHANN BENJAMIN TOLKIEN (Tollkien, Tollkühn, VI 1752 Zaroślak – 27 I 1819 Londyn), zegarmistrz, sprzedawca porcelany, według tradycji rodzinnej uzdolniony klawesynista. Prapradziadek słynnego angielskiego pisarza Johna Ronalda Reuela Tolkiena (1892 – 1973). Syn urodzonego w Krzyżborku (Kreuzburg, Prusy Wschodnie) Christiana Tolkiena (V 1706 Krzyżbork – 30 X 1791 Zaroślak), pirotechnika w korpusie artylerii Garnizonu Gdańskiego oraz Anny Euphrosiny (1719 – 3 VI 1792 Zaroślak), z domu Bergholtz, córki artylerzysty gdańskiego. Ochrzczony 11 VI 1752 w kościele Zbawiciela (St Salvator) na Zaroślaku (Petershagen). Jego chrzestnymi byli m.in. Johann George Rohn, mistrz kuśnierski (po nim dziecko otrzymało pierwsze imię), Martin Wilcke, przedstawiciel rodziny kuśnierskiej, znanej w Gdańsku już w XVII wieku oraz piekarz Benjamin Sonnenstrom (w dokumencie Sonstrom; po nim dziecko otrzymało drugie imię). Johann Benjamin Tolkien mieszkał z rodzicami, starszym bratem Danielem Gottliebem (1746 Biskupia Górka – 1813 Londyn) i dwiema siostrami, Anną Elisabeth (1749 – ok. 1787) i Eleonorą Renatą (1756 – 1829 Gdańsk) na Zaroślaku, w murowanym jednopiętrowym domu przy Pośledniej (Letzte Gasse) nr 28. Tolkienowie byli luterańskimi pietystami, a być może sympatyzowali z herrnhutami (których wspólnota istniała w Gdańsku od co najmniej 1779 roku). Rodzice Johanna Benjamina zostali pochowani na Nowym Cmentarzu kościoła Zbawiciela na Zaroślaku.
Notowany w Londynie od 1777 roku, dokąd wyemigrował w ślad za starszym bratem po 1770. W stolicy Wielkiej Brytanii podpisywał się jako John Benjamin Tolkien. Nigdy nie uzyskał statusu obywatela Wielkiej Brytanii (figurował w dokumentach jako obcokrajowiec). 27 IV 1777 w kościele St James's w Clerkenwell wziął ślub z Mary Warner (zm. 1780) i przystąpił z żoną do wspólnoty wczesnometodystycznej, znanej jako Countess of Huntingdon's Connection ('Koneksja Hrabiny Huntingdon'). Po śmierci pierwszej żony 22 IV 1781 ożenił się po raz drugi z Mary Wall (1746 – 1837) w kościele St Sepulchre w Holborn. Małżonkowie mieli troje dzieci: Benjamina Tolkiena (1782 - 1787, zmarł w dzieciństwie), George'a Tolkiena (1784 - 1840 – to pradziadek J.R.R. Tolkiena, nauczyciel muzyki i śpiewak teatralny) i Johna Benjamina Tolkiena (1788 - 1859, dżentelmen, agent ubezpieczeniowy). Rodzina mieszkała przy White Lion Street nr 77 w modnej londyńskiej dzielnicy georgiańskiej Pentonville. W 1792 w wieku 40 lat John Benjamin Tolkien został współwłaścicielem firmy zegarmistrzowskiej Gravell & Tolkien. Jego zakład znajdował się przy ulicy St John Street nr 49 w Londynie i kontynuował tradycje zegarmistrza londyńskiego, Eardleya Nortona (1728 – 1792). Jeden z pierwszych zegarów kominkowych Gravella i Tolkiena znajduje się w Pałacu Zimowym petersburskiego Ermitażu, a zegarek kieszonkowy tej firmy jest częścią kolekcji British Museum w Londynie. W 1799 roku syn Johna, George Tolkien został czeladnikiem w zakładzie kuśnierskim stryja Daniela „Furrier Trade” przy Cheapside w Londynie. W 1808 roku John Benjamin Tolkien zaczyna nowy biznes: „Tolkien & Dancer Watch-movement & Tool-manufacturer” przy St. John's Street nr 145 w Londynie. W maju 1813 umarł Daniel Tolkien, a w gazecie The News (z 9 V 1813) czytamy, że John Benjamin Tolkien, „sprzedawca porcelany i szkła z dziedzińca kościoła św. Pawła w Londynie” zbankrutował.
John Benjamin Tolkien zmarł 27 I 1819. Grób jego i jego żony Mary Tolkien znajduje się na nonkonformistycznym cmentarzu Bunhill Fields w Londynie w części związanej z członkami Bible Society.
