DOM POPRAWY
| < Poprzednie | Następne > |
DOM POPRAWY (Zuchthaus), na Zamczysku, w miejscu Poczty Polskiej ( poczta) przy obecnym pl. Obrońców Poczty Polskiej. Powstał w roku 1629 na wzór podobnych instytucji w Niderlandach Północnych i miastach hanzeatyckich. Statut uchwalono w roku 1639, wzorując się na regulaminach instytucji w Amsterdamie (1595) i Hamburgu (1622). Powstanie domu wynikało m.in. z ewangelickiej etyki pracy: żebraków i włóczęgów należało zmusić do pracy bądź relegować. Przyczyną jego powołania w Gdańsku był napływ żebraków i włóczęgów związany z toczącymi się w pobliżu miasta wojnami (polsko-szwedzkimi w latach 1626–1629). Dom Poprawy zorganizowany był na zasadzie warsztatów tkackich; przymusowo kierowano tu zdolnych do pracy żebraków. Wkrótce osadzano w nim krnąbrną młodzież oraz sprawiających problemy uczniów i czeladników (na wniosek rodziców bądź mistrzów cechowych). Instytucja realizowała cele, jakimi były praca i nauka rzemiosła oraz wychowanie religijne (nauka podstaw luteranizmu). Posiadała system kar: od czasowego pozbawienia racji żywnościowych po chłostę. Rokujących nadzieję na poprawę ubierano na zielono, krnąbrnych i nierokujących poprawy – w stroje koloru szarego. Kobiety i mężczyźni zajmowali osobne pomieszczenia. Finansowanie miała zapewnić manufaktura tekstylna (szyto mundury dla gdańskiego garnizonu), jednak ze względu na niską wydajność pracy i nierentowność pozostawał deficytowy. W roku 1772 planowano wydzierżawić go prywatnemu przedsiębiorcy. Od 1790 zamieniony na więzienie, w którym osadzano skazanych za lżejsze przestępstwa. W 2. połowie XVIII wieku przebywało tam 86% wszystkich skazanych w Gdańsku za przestępstwa kryminalne. Średni czas kary wynosił 6 lat; większość osadzonych po odbyciu kary relegowano z miasta. Po włączeniu Gdańska do monarchii pruskiej w 1793 roku pełnił funkcję więzienia garnizonu pruskiego, od 1830 funkcję szpitala, lazaretu wojskowego. Rozebrany w roku 1839 ze względu na zły stan. Zachował się północny fragment muru ogrodzenia, obecnie z epitafiami ku czci zamordowanych w roku 1939 gdańskich pocztowców ( Zakład Pracy i Ubogich).
