POMNIK-CZOŁG
| < Poprzednie | Następne > |
POMNIK-CZOŁG, przy al. Zwycięstwa, ustawiony na kamiennym cokole pancerz rosyjskiego czołgu T-34 (odmiana T-34/76 z 1941 roku), z armatą czołgową 76,2 mm (i zachowanym silnikiem). Czołg wchodził w skład polskiej I Brygady Pancernej im. Obrońców Westerplatte (nr taktyczny 121) i był dowodzony przez por. Juliana Miazgę (pozostali członkowie załogi: kierowca kpr. Procek, ładowniczy Piotr Subocz, strzelec radiotelegrafista Morawski); 27 III 1945 roku jako pierwszy wjechał do Gdyni. W trakcie walk na wysokości Wzgórza św. Maksymiliana został trafiony pociskiem przeciwpancernym w gąsienice. Wyremontowany w Legionowie (w zasadzie tzw. składak, z dodatkiem części z innych typów), honorowo przyprowadzony do Gdańska przez załogę walczącą o Gdynię, po zespawaniu gąsienic został ustawiony na cokole i odsłonięty 8 IV 1946 roku jako pomnik Czołgistów im. Bohaterów Westerplatte (podczas uroczystości przemówienia wygłosili: z ramienia stronnictw politycznych Władysław Dworakowski, w imieniu Armii Czerwonej pułkownik Wojnarow, w imieniu brygady czołgów starszy sierżant Konecko). Zastąpił postawiony w pobliżu w kwietniu 1945 roku inny czołg, rosyjski Shermann, uszkodzony w czasie walk w marcu 1945 w obecnej al. Zwycięstwa. Zamiana czołgów stała się powodem funkcjonowania przez długie lata opinii, że obecnie stojący był pierwszym polskim czołgiem, który w marcu 1945 wjechał do Gdańska.
W lutym 1972 roku – w związku z poszerzaniem al. Zwycięstwa i koniecznością przesunięcia pomnika – pojawiła się propozycja, wysunięta między innymi przez gdyńskich harcerzy i redakcję dziennika „Żołnierz Wolności”, by przekazać go do Gdyni i ustawić na ul. Czołgistów. 11 VII 1972 roku za pomocą dźwigu Zarządu Portu Gdańsk został zdjęty z dotychczasowego postumentu (pod którym odkryto piwnicę), przesunięty i osadzony na nowym cokole kilkanaście metrów na wchód. W latach 80. i 90. XX wieku kojarzony z symbolem władzy komunistycznej, wielokrotnie dewastowany (na przykład przemalowywany na różowo, znaczony nr. 102 w nawiązaniu do serialu Czterej pancerni i pies). Jesienią 2003 roku dokonano wymiany osłon gąsienic oraz odtworzono znaki identyfikacyjne, na przedniej płaszczyźnie umocowano tablicę: „POMNIK CZOŁG T.34/79/ Z I BRYGADY PANCERNEJ IM. BOHATERÓW WESTERPLATTE, KTÓRY W MARCU 1945 R. WALCZYŁ O POWRÓT GDAŃSKA DO MACIERZY”.
