OBÓZ KARNY SS I POLICJI GDAŃSK-MAĆKOWY
| < Poprzednie | Następne > |
OBÓZ KARNY SS i POLICJI GDAŃSK-MAĆKOWY (Strafvollzugslager der SS und Polizei Danzig-Matzkau), przy ob. ul. Starogardzkiej. Pierwotnie obóz o przeznaczeniu koszarowym (SS-Kaserne Danzig-Matzkau) dla q Heimwehr-Danzig. Zbudowany w lipcu–listopadzie 1939 (już w sierpniu częściowo funkcjonujący, z wykorzystaniem namiotów); od września 1939 przy pracach nad budową drewnianych koszar dla jednostki SS wykorzystywano zatrzymanych w Gd. i na Pomorzu Polaków (q obóz Stutthof, podobozy w Gd.), Koszary składały się z 45 baraków, z czego 25 przeznaczonych na funkcje koszarowe, pozostałe zajmowała: administracja, kantyna z kuchnią, lazaret, rozbudowany węzeł sanitarny, hala sport. z własnym basenem, magazyny, warsztaty i zbrojownia. Obóz miał rozbudowane zaplecze dla taboru samochodowego (miejsce dla 100 pojazdów oraz stacja benzynowa), ogrzewanie, strzelnicę. Funkcję koszar pełnił do października 1940, nast. obóz przejściowy dla tzw. Litauendeutsche (uchodźców niem. z Litwy), podlegał administracyjnie lokalnemu ośrodkowi dyspozycyjnemu dla osób pochodzenia niem. z zagranicy: Volksdeutsche Mittelstelle. Przejęty nast. przez gł. urząd sądowy SS (Hauptamt SS-Gericht). We wrześniu 1941 zadecydowano o przeniesieniu tu z KL Dachau części obozu karnego SS i policji (dla okręgów SS w środkowej i płd. Europy). Trafiali do niego skazani za kradzieże, dezercję, niedopełnienie obowiązku, sprzeciw wobec przełożonych, homoseksualizm itp. członkowie struktur SS i policji. W obozie wykonywano także wyroki śmierci.Przebudowany do marca 1942 (nowe pomieszczenia dla personelu obozowego i obiekty szpitalne, wieżyczki strażnicze, ogrodzenie pod napięciem), do końca 1942 było w nim 1858 więźniów. Liczba skazanych oscyluje wokół 2000 (maks. 2500) przy dużej rotacji, szczególnie 1943 i 1944. Średnio więźniowie przebywali tu 6–9 miesięcy, miesięcznie zwalniano do 500 skazanych, mających odbyć resztę kary w wojsk. jednostkach karnych (z obozu pochodzili m.in. członkowie specjalnej jednostki karnej SS Dirlewanger). Na terenie obozu działały warsztaty rzem., skazanych wykorzystywano do prac w gd. zakładach pracy oraz fabrykach w innych miastach. Ciężkie warunki (także znęcanie się załogi nad osadzonymi) wywołały 1943 interwencję najwyższych władz SS. Załogę (pocz. ok. 240 osób, nast. blisko połowa mniej) stanowiły jednostki Waffen-SS (Niemcy, Estończycy, Łotysze, Belgowie i Holendrzy) oraz policji. W lutym 1945 więźniów ewakuowano pod Norymbergę oraz do Mosbach. W 1945 obóz zbiorczy dla zatrzymanych i sprawdzanych przez NKWD, nast. m.in. magazyny wojsk Korpusu Bezpieczeństwa Wewnętrznego i jednostek milicji,hotel pracowniczy Miejskiego Przedsiębiorstwa Komunikacji. Na terenie dawnego obozu kilka budynków użytkuje Gd. Zarząd Nieruchomości Komunalnych, prawdopodobnie zostaną rozebrane w związku z budową Obwodnicy Płd. (q obwodnice).
