CENTROMOR

< Poprzednie

Następne >

Budynek biurowy Centromoru przy ul. Okopowej, lata 70. XX wieku

CENTROMOR, powołany 1950 przez Ministerstwo Handlu Zagranicznego jako Centrala Morska Importowo-Eksportowa – Przedsiębiorstwo Państwowe. Wyodrębniona do obsługi eksportu produkcji rozwijanego przemysłu stoczniowego. Początkowo z siedzibą w Warszawie. Oprócz eksportu statków miała importować jednostki pływające, dokonywać obrotu urządzeniami stoczniowymi i okrętowymi, sprzętem do badań z zakresu okrętownictwa i urządzeniami hydrograficzno-nawigacyjnymi. W roku 1953 utworzono w Gdańsku delegaturę do nadzoru nad statkami budowanymi na eksport, współdziałania przy ich przekazywaniu i prowadzenia spraw gwarancyjnych. W roku 1954, decyzją Ministra Handlu Zagranicznego, przemianowana na Centralę Morską Importowo-Eksportową „Centromor”. Do czasu utworzenia filii w Szczecinie w 1955 delegatura w Gdańsku reprezentowała warszawską centralę wobec q Stoczni Gdańskiej, Stoczni Gdyńskiej, Stoczni Szczecińskiej, przedstawicielstwa handlowego ZSRR w Gdańsku i przedstawicieli armatorów polskich. Następnie zakres kompetencji oddziału gdańskiego został zawężony do stoczni Gdańska i Gdyni.

Eksport statków produkowanych w polskich stoczniach od roku 1955 do krajów kapitalistycznych zapewniał dopływ dewiz, a Polska stała się jednym z ważniejszych eksporterów statków na świecie. W całej produkcji okrętowej blisko 80% udziału miały stocznie Wybrzeża Gdańska. W 1966 Centromor przeniesiono z Warszawy do Gdańska, w stolicy pozostawiono filię centrali. W następstwie tego Gdańsk stał się siedzibą przedsiębiorstw handlowych o dużej wysokości obrotów. Reorganizacją w roku 1970 podporządkowano Centromor Zjednoczeniu Przemysłu Okrętowego. Obszerny zakres działań handlowych, prowadzonych również dla Ministerstwa Żeglugi, spowodował w 1970 wyodrębnienie z Centromoru Przedsiębiorstwa Handlu Zagranicznego „Navimor”, które decyzją Ministra Żeglugi podporządkowano Zjednoczeniu Morskich Stoczni Remontowych. Nowa centrala handlowa przejęła eksport i import usług remontowych i modernizacji statków; obrotu statkami do 40 m długości oraz jednostkami sportowymi. W roku 1982, wobec trudności gospodarczych i prób reform gospodarczych, Centromor przekształcono w spółkę akcyjną, z 51-procentowym udziałem Skarbu Państwa. Pozostałymi udziałowcami było 35 przedsiębiorstw (stocznie produkcyjne i zakłady z nimi kooperujące).

Od roku 1981 zmniejszała się liczba eksportowanych statków, a zachodzące przemiany gospodarcze powodowały trudności w funkcjonowaniu stoczni. Pogłębiło je rozwiązanie RWPG i przyjęcie rozliczeń z odbiorcami rosyjskimi na zasadach wolnodewizowych. Stocznie, szukając wyjścia z rysującego się kryzysu, dążyły do poprawy sytuacji przez bezpośrednie zawieranie umów z armatorami. Spowodowało to zmniejszenie udziału Centromoru w sprzedaży statków. W 1991 firma wyeksportowała 11 statków, w 1994 już tylko 4 (podczas gdy stocznie dostarczyły kontrahentom 24 statki). W 1996 Centromor rozpoczął reorganizację i prywatyzację, tworząc Biuro Statków, Biuro Urządzeń Przemysłowych, Biuro Usług, Biuro Spedycji i Transportu Międzynarodowego oraz – w celu rozszerzania profilu działalności – Biuro Centrum Handlowe – Euromarket w Gdyni. Od schyłku roku 1997 Centromor bezskutecznie dążył do nabycia większego pakietu akcji q Stoczni Północnej. Kolejnym etapem przekształceń było otwarcie w 2000 nowego budynku siedziby firmy, Centrum Biznesu. Centromor współpracował nadal z odbiorcami zagranicznymi, dostarczając m.in. w pełni wyposażone nadbudówki do statków, produkowane w funkcjonującej na terenie Stoczni Gdańskiej spółce Cenal, w której miał większość akcji, kadłuby, statki typu q ro-ro oraz zbiornikowce. W 2001 spółkę CENAL postawiono w stan upadłości. Pod koniec 1. dekady XXI wieku Centromor SA, jako firma holdingowa, miał udziały w stoczni Centromost sp. z o.o. w Płocku i oprócz tradycyjnego eksportu statków, wyposażenia okrętowego, kadłubów, konstrukcji stalowych i importu urządzeń przemysłowych prowadził wynajem powierzchni we własnych obiektach oraz przewozy towarów posiadanym transportem samochodowym. JL