Brama Stągiewna od strony południowo-wschodniej, koniec XIX wieku
kończy ul. Stągiewną. Ceglana, zbudowana w latach 1517–1519, ostatnia brama gdańska z elementami architektury gotyckiej. Wyglądem przypomina stągwie używane do przenoszenia mleka. Wschodni wylot drogi będącej przedłużeniem ciągu q Długa – q Długi Targ planowano wzmocnić już w 2. połowie XV wieku (być może tuż po wykopaniu w latach 1454–1456 fosy wzdłuż wschodniej granicy dzielnicy spichrzowej), przewidując budowę bramy o 2 wieżach, z przejazdem w osi między basztami. Koncepcję zmieniono na początku XVI wieku ze względu na rozwój broni artyleryjskiej. Zaprojektowano wówczas zespół 3 baszt flankujących 2 przejazdy. Środkowa, wysoka baszta miała być usytuowana pomiędzy 2 mniejszymi. Nie zrealizowano również i tego projektu. Ostatecznie powstała brama z 2 wieżami połączonymi przesklepionym przejazdem. Większa baszta, zwana potocznie Stągwią, jest potężną, ceglaną budowlą: wysokość do górnej krawędzi murów wynosi 20 m, średnica około 12,6 m. Grubość muru w poziomie przyziemia 2,5 m od strony miasta (zachodniej) i około 4 m od strony q Długich Ogrodów (wschodniej). Ma 7 kondygnacji o bardzo ciekawym układzie budowlanym 3 najwyższych. Ostatnia, siódma, jest obszerną platformą przystosowaną do umieszczenia na niej armat. Wspartą na parabolicznym sklepieniu kondygnacji piątej, kondygnacją szóstą jest chodnik z otworami strzelniczymi biegnący wewnątrz sklepienia. Niższe kondygnacje miały stropy drewniane. Całość nakrywa stożkowy dach, którego wierzchołek sięga 27 m nad poziom ulicy. Mniejsza baszta, zwana Stągiewką lub Konwią Śmietanową, jest zdecydowanie niższa i od strony zachodniej ma prostą ścianę. Nakryta niegdyś dachem stożkowym, obecnie posiada dach pulpitowy, opadający w kierunku zachodnim. Wysokość najwyższej partii muru sięga 12 m, średnica około 9 m. Ceglane mury baszt pozbawione były jakichkolwiek ozdób, z wyjątkiem umieszczonych we wnęce od strony wschodniej 3 wykutych w kamieniu herbów: Polski, Prus Królewskich i Gdańska. W początku XVII wieku bramę przebudowano. Nad przejazdem dodano dużą nadbudówkę, zwieńczoną od wschodu barokowym szczytem, a od zachodu attyką. W czasie oblężenia w 1813 zniszczeniu uległa nadbudówka i górna część mniejszej baszty. Elementów tych nigdy nie odtworzono. W początku XX wieku, przy pracach nad usprawnieniem komunikacji, noszono się z planem rozebrania baszty, poprzestano jednak na wykuciu dodatkowego przejścia dla pieszych w małej baszcie. W roku 1894 odkupiona przez władze miasta za symboliczną kwotę od władz wojskowych. W 1945 spaliły się wnętrza i zawaliły dachy. Po zabezpieczeniu (1947–1948) całkowitą odbudowę wnętrz przeprowadzono w 2. połowie lat 70. XX wieku. Jest siedzibą Spółdzielni Artystów Plastyków ARPO.
GS
