FRANCKENBERGER ANDREAS, rektor Gimnazjum Gdańskiego
| < Poprzednie | Następne > |
ANDREAS FRANCKENBERGER (1536 Meiningen, Frankonia – 17 I 1590 Wittenberga), rektor Gimnazjum Gdańskiego ( Gimnazjum Akademickie). Od 1555 studiował w Wittenberdze, był uczniem Filipa Melanchtona, uzyskał tytuł magistra sztuk wyzwolonych. Od 1568 rektor Gimnazjum Gdańskiego, objęcie urzędu uświetnił burmistrz Constantin Ferber mową De dignitate studiorum humanitatis (zaginiona), on sam wygłosił orację De gymnasiorum origine, w której nawiązał do powodów utworzenia Gimnazjum, nakreślił ogólną tematykę planowanych zajęć i koncepcje wychowawcze. 16 III 1569 otrzymał obywatelstwo Gdańska. Opracował dla Gimnazjum pierwszy wydany drukiem program nauczania (Constitutio nova Gymnasii Dantiscani). Kładł nacisk na wychowanie religijne w duchu reformacji, zwolennik nauczania encyklopedycznego, głównie prawa, medycyny, filozofii (zalecał poznanie poglądów uczonych starożytnych i współczesnych), etyki i dialektyki, historii z geografią, elementów astronomii, muzyki. Dążył do uporządkowania i ujednolicenia programów nauczania, zróżnicowania zajęć (m.in. przez wprowadzanie także ćwiczeń i publicznych dysput).
Był profesorem retoryki i historii, prowadził jednak także zajęcia z medycyny (opierając się głównie na pracy Phillipa Melanchtona (1497–1560) Liber de anima). Prowadził m.in. wykłady z anatomii ( Katedra Anatomii Gimnazjum Akademickiego), był autorem wierszy okolicznościowych. W wyniku ciężkiej sytuacji miasta podczas wojny Gdańska z królem polskim Stefanem Batorym w 1576 powrócił do Wittenbergi, dla gimnazjum oznaczało to kryzys (następcę na urząd rektora, Jakoba Fabriciusa, powołano dopiero w 1580). W 1579 został w Wittenberdze profesorem retoryki, po dwóch latach profesorem historii. Jego propozycje powrotu do Gdańska nie spotkały się z zainteresowaniem władz miasta. Uchodził za człowieka zarozumiałego, lepszego mówcę niż poetę.
W 1569 ożenił się w Gdańsku z Barbarą (ur. 1549), córką kupca Jacoba Bockelmanna (ur. 3 II 1542). Ojciec Andreasa (ur. około 1573 Gdańsk), od 1593 studenta w Wittenberdze, od 1602 we Frankfurcie nad Odrą, od 1605 żonatego; oraz Georga (około 1575 Gdańsk – po 1628), trzykrotnie żonatego, który pozostał w Gdańsku i gdzie jego potomkowie działali dowodnie do XVIII wieku, pochowanego prawdopodobnie w grobie nr 207 w kościele Najświętszej Marii Panny, w którym udział odziedziczył w 1614 po Heinrichu Kemererze (zm. 1602), prawdopodobnie swoim pierwszym teściu.
Bibliografia:
Księga przyjęć do prawa miejskiego w Gdańsku 1536–1814, wyd. Andrzej Groth, Ewa Łączyńska-Bartoszek, Dariusz Kaczor, Gdańsk 2019, t. I, s. 102.
Czerniakowska Ewa, Franckenberger Andrzej, w: Słownik Biograficxzny Pomorza Nadwiślańskiego, t. 1, Gdańsk 1993, s. 431–432.
Nadolski Bronisław, Poetyka renesansowa rektora gdańskiego Andrzeja Franckenbergera, „Zeszyty Naukowe UMK. Filologia Polska”, z. 1, 1959, s. 51 –61.
Weichbrodt Dorothea, Patrizier, Bürger, Einwohner der Freien und Hansestadt Danzig in Stamm- und Namentafeln vom 14.–18. Jahrhundert, Klausdorf–Schwentine 1986–1992, Bd. 1, 67, 179, 266.
