WISŁAW, proboszcz kościoła św. Katarzyny
WISŁAW (zm. po 1298), proboszcz kościoła św. Katarzyny w Gdańsku. Pochodził najprawdopodobniej z Rugii. Karierę związał z zachodniopomorskim biskupstwem z siedzibą w Kamieniu Pomorskim, gdzie od 1268 był kanonikiem, a w latach 1282–1288 także prepozytem w Pełczycach (w ziemi należącej do margrabiów brandenburskich).
Z racji położenia biskupstwa kamieńskiego między obu księstwami pomorskimi (gdańskim i szczecińskim) oraz ziemiami margrabiów brandenburskich, było ono obszarem krzyżowania się wpływów politycznych tych państw. Wisław związał się w kapitule kamieńskiej z opcją popierającą księcia gdańskiego Mściwoja II. Był jednym z tych, którzy doprowadzili do zawarcia 22 IV 1287 w Malechowie koło Sławna układu o przymierzu i wzajemnej obronie biskupa kamieńskiego Hermana von Gleichen i księcia Mściwoja II. W połowie sierpnia 1287 był w Słupsku świadkiem zawarcia układu między Mściwojem II z księciem wielkopolskim Przemyłem II i księciem szczecińskim Bogusławem IV.
W tym samym czasie otrzymał – dzięki poparciu Mściwoja II – probostwo w gdańskim kościele św. Katarzyny (wzmiankowany jako kanonik kamieński i proboszcz 23 IV 1289 w Gdańsku, przy rozstrzyganiu przez tego księcia sporów o Kępę Oksywską między cystersami z Oliwy) a norbertankami z Żukowa), a w kapitule kamieńskiej urząd kustosza (z którym notowany był dowodnie od 30 IV 1289). Był także świadkiem innych czynności Mściwoja II (nadania 26 III 1290 w Gdańsku dla braci Dziwna i Przybysława z Kopytkowa, nadania 2 VII 1290 w Słupsku dla klasztoru w Białymbuku). Towarzyszył też temu władcy w objazdach jego państwa jako świadek nadań dla cystersów z Pelplina (29 VI 1292) i Oliwy (18 XI 1292) w Świeciu nad Wisłą, a w 1293 w Gdańsku był świadkiem wystawienia przywilejów dla miasta Elbląga. We wszystkich tych wystąpieniach określany był tylko jako kustosz kamieński, bez odnotowanego urzędu proboszcza gdańskiego. Niektórzy badacze przypisują mu także pełnienie urzędu kanclerza księcia Mściwoja II (pełnił ten urząd jego poprzednik na godności proboszcza kościoła św. Katarzyny, Ludger), inni zwracają uwagę na brak źródłowego potwierdzenia tego faktu.
W 1294 w wyborach na wakujący urząd tamtejszego biskupa był wspierany przez Mściwoja II, który dążył do wzmocnienia swoich wpływów w biskupstwie kamieńskim. Wybrany przez kapitułę kamieńską biskupem elektem (jeśli przez cały czas był proboszczem w św. Katarzyny, to byłby to najpóźniejszy moment ustąpienia z tej godności). Z tytułem biskupa elekta występował od 13 VII 1294 do lutego 1295. Już po śmierci Mściwoja II (zm. 25 XII 1294) udał się do Rzymu, by od papieża Bonifacego VIII uzyskać zatwierdzenie na godności biskupa. Poddany w początkach 1296 egzaminowi przez kardynałów, z braku książęcego protektora, zatwierdzenia tego nie otrzymał. Biskupem wybrano dominikanina Piotra Polaka (zm. 1301), którego popierał Przemysł II, książę wielkopolski i następca Mściwoja II na Pomorzu. Współpracował z nowym biskupem i obejmował urząd kustosza (w 1297 był także prepozytem dymińskim), po raz ostatni wzmiankowany był 23 XII 1298 przy nadaniach księcia szczecińskiego Bogusława IV dla mniszek z Wolina.
Bibliografia:
Gut Agnieszka, Średniowieczna dyplomatyka wschodniopomorska. Dokumenty i kancelarie Pomorza Wschodniego do 1309 roku, Szczecin 2014, s. 132–134.
Rymar Edward, Biskupi – mnisi – reformatorzy. Studia z dziejów diecezji kamieńskiej, Szczecin 2002, s. 25–26.
Śliwiński Błażej, Mściwoj II (1224–1294) książę wschodniopomorski (gdański), Warszawa 2016, s. 327–332, 348–350, 369, 375–376.
