SCHLAUBITZ NATHANIEL, złotnik
| < Poprzednie | Następne > |
NATHANAEL SCHLAUBITZ (Schlawitz; 2 III 1662 Elbląg – 5 XII 1726 Gdańsk), złotnik. Syn kupca Johanna Schlaubitza i Gertrudy z domu Brauer. W 1663 jego rodzina przeniosła się z Elbląga do Gdańska. Od 3 I 1690 pracował jako czeladnik w warsztacie złotniczym Johanna Rödego II. Pracę mistrzowską wykonał u Benedicta Clausena w 1690. 26 VIII 1690 uzyskał obywatelstwo miejskie Gdańska i został przyjęty do cechu złotniczego. W latach 1703, 1715 i 1723 był starszym cechu, kompanem (podstarszym) – w 1702, 1714 i 1722.
Naukę pobierali u niego i zakończyli je dyplomem: Ephraim Lehnert (zapisany w 1692), Simon Reymar (1697), Beniamin Berendt I (1699), Peter Moldenhauer (1703), Johann Madias Preyte (1709), Jacob Ebener (1710), Johann Krüger (1714), zapisany w 1717 David Büthner oraz Daniel Schlauwitz (1720, prawdopodobnie krewny). Nie uzyskali zaś dyplomu: Gottfried Minge (1698), Gergen Berendt (1706), Johann Gottlieb Calwctus (1725) i Johann Schlobitz (1705; „uciekł od nauki”). Prace mistrzowskie wykonali u niego Michael Dietrich, Salomon Hien (Heine; 1682 – 11 VI 1745), Christian Pichgel II (1684 – 26 V 1724), Tobias Schmidt II, Gottfried Unruh i Gottfried Wendt. Jako czeladnicy pracowali w jego warsztacie Arnholt Lange, Franz Grützmacher i Johann Jöde.
Był trzykrotnie żonaty. 27 VIII 1690 poślubił w kościele Najświętszej Marii Panny (NMP) Annę Konstancję (zmarła przy porodzie piątego dziecka, pochowana 24 I 1698, w wieku 34 lat, w grobie rodzinnym w kościele NMP pod płytą nagrobną nr 344), siostrę swojego nauczyciela, córkę Petera Rödego II. Dzięki temu wszedł w bliskie kontakty z jedną z najważniejszych rodzin złotniczych w Gdańsku. Po śmierci pierwszej żony ożenił się w kościele NMP 21 IX 1698 z niezwiązaną z cechem złotniczym Florentiną Möller (pochowana 22 VII 1701 w grobie rodzinnym w kościele NMP), po jej śmierci zaś poślubił 9 II 1702 tamże Catarinę Elisabethę Holl (19 VI 1682 – 13 III 1728, pochowana 19 III 1728 w grobie rodzinnym), córkę Johanna Gottfrieda Holla, stając się powinowatym innej ważnej dynastii złotniczej. Ze związków tych miał co najmniej dziewięcioro dzieci. Czterech jego synów – Benjamin (zapisany w 1691 – bez skutku, ponownie w 1707 – ukończył z dyplomem), Nathanael (1696 – bez skutku, ponownie w 1710 – ukończył z dyplomem), Carl (1718 – bez skutku) i Johann Gottfried – kształciło się w pracowni ojca. Został pochowany 19 XII 1726 w kościele NMP (jego rodzinna płyta nagrobna nr 344 znajduje się w południowym ramieniu transeptu). Córka Concordia była dwukrotnie zamężna, po raz pierwszy za mistrza szklarskiego Jacoba Richenau, po raz drugi za pastora Gottfrieda Neandera. Wdowa po nim prowadziła warsztat przy Goldschmiedegasse (ul. Złotników) co najmniej do 1727.
Był właścicielem jednej z największych w dziejach Gdańska pracowni złotniczych, co wpłynęło na zróżnicowaną jakość jego wyrobów. Używał znaków warsztatowych w formie monogramu NS. Jego dzieła prezentują typową dla przełomu XVII i XVIII wieku stylistykę, wykorzystującą repusowaną, plastyczną dekorację, złożoną z rozbudowanych scen figuralnych (biblijnych, mitologicznych, alegorycznych), a także dekorację ornamentalną z motywem suchego akantu. Z jego dorobku zachowało się blisko dwieście zabytków, przechowywanych w muzeach w Polsce (m.in. w Muzeum Narodowym w Gdańsku, Zamku Królewskim na Wawelu) i na świecie (Ermitaż w Petersburgu, Muzeum Moskiewskiego Kremla) – głównie świeckich: kubki, kufle, tace, czarki, świeczniki, łyżki, ale i różnorodne sprzęty sakralne w kościołach parafialnych i skarbcach klasztornych, zwłaszcza na terenie Pomorza, m.in. kielichy (Biskupiec Pomorski, Lignowy, Walichnowy, Wejherowo, Witkowice), puszki eucharystyczne (Leśno), monstrancje (Bystrzyca, Lignowy, Pelplin, Unierzyż, Walichnowy, Wielki Garc), plakiety wotywne (Biała, Czerwińsk, Kościerzyna, Szynwałd).
Zob. też złotnictwo.
