ŻUCHNIEWSKI TADEUSZ, kierownik artystyczny Teatru Wybrzeże
TADEUSZ ŻUCHNIEWSKI (21 V 1919 Mława – 21 XII 1992 Łódź), aktor, reżyser, kierownik artystyczny Teatru Wybrzeże w Gdańsku. Syn mistrza ślusarskiego, właściciela warsztatu mechanicznego w Mławie Karola Konstantego (ur. 1886 Mława) i Teodozji z domu Hińczewskiej (ur. 1896 Mława). Brat Haliny. Absolwent Gimnazjum w Mławie (1938). Studia w Państwowej Wyższej Szkole Budowy Maszyn i Elektrotechniki im. Hipolita Wawelberga i Stanisława Rotwanda w Warszawie przerwał wybuch II wojny światowej. Okupację spędził częściowo na robotach przymusowych w Niemczech.
W lipcu 1945, utrzymujący się z pensji urzędniczej referenta ds. kultury przy Pełnomocniku Rządu RP na Słupsk, był organizatorem, dyrektorem i kierownikiem literackim Teatru Polskiego w Słupsku. Od 1946 student Wydziału Instruktorów Teatrów Niezawodowych Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej (PWST) w Łodzi, od 1947 Wydziału Reżyserskiego Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej w Warszawie. Jeszcze w trakcie studiów asystent Józefa Wyszomirskiego, w ramach Warsztatów Teatralnych PWST reżyserującego Dom Bernardy Alba Federico Garcii Lorki w łódzkim Teatrze Wojska Polskiego (10 VI 1949). Samodzielnie wyreżyserował Worobiowe góry Aleksandra Simukowa (1 V 1950), będące jego egzaminem dyplomowym.
W 1950 w Państwowym Teatrze Polskim w Szczecinie, debiutował sztuką Śnieżek Walentiny Lubimowej, grając w niej jednocześnie rolę Tompsona (premiera 2 XII 1950). W 1951 pracował krótko w warszawskim Teatru Ateneum, od 1952 na Dolnym Śląsku, gdzie reżyserował w Państwowym Teatrze w Świdnicy (np. Tak będzie Konstantina Simonowa, 16 II 1952) i Teatrze Dolnośląskim w Jeleniej Górze (m.in. Cyrulika sewilskiego Pierre'a A. Beaumarchais, 15 VII 1952). W tym drugim teatrze w 1953 objął funkcję kierownika artystycznego, nadal reżyserował, m.in. Szekspira pilnie poszukiwanego Heinera Kippharda, gdzie także zagrał rolę Profesora (5 V 1954) oraz Chwasty Janusza Warmińskiego (6 XI 1954), w których debiutował Franciszek Pieczka.
W latach 1955–1958 kierownik artystyczny gdańskiego Teatru Wybrzeże. Zadebiutował Balladyną Juliusza Słowackiego (1 II 1956). Następnie były reżyserem sztuk m.in. Sześćdziesiąte ósme piętro Stewarda Donalda Ogdena (12 VII 1956), wspólnie z Zygmuntem Hübnerem Schadzka Jeana Anouilha (30 XI 1956), Sułkowskiego Stefana Żeromskiego (7 I 1957), Milczenie Romana Brandstaettera (2 IV 1957) czy Słońce krąży wokół Ziemi Andrzeja Wydrzyńskiego (12 VIII 1958). M.in. w Rewizorze Mikołaja Gogola (5 I 1958) reżyserował i zagrał jedną z ról, Dzierżymordę, jako aktor zagrał m.in. Mikołaja Karejewa w Złotej karecie Leonida Leonowa w reżyserii Jerzego Uklei (10 V 1956), Parrasjosa w Obronie Ksantypy Ludwika Hieronima Morstina w reżyserii Aleksandra Rodziewicza (12 VI 1957) czy I Dygnitarza, towarzysza X w Szewcach Witkacego w reżyserii Zygmunta Hübnera, słynnej próbie generalnej z udziałem publiczności 12 X 1957 (cenzura nie zezwoliła na dalsze granie tego przedstawienia).
Od jesieni 1958 w Olsztynie, gdzie wkrótce reżyserował dla Teatru im. Stefana Jaracza w Olsztynie–Elblągu, m.in. Zaklinacza deszczu Richarda Nasha (9 VII 1959), Zawiszę Czarnego Juliusza Słowackiego (22 VII 1960), Norę, czyli dom lalki Henrika Ibsena (2 IX 1962), także tylko grając role jak Goldfisz w Królowej przedmieścia Konstantego Krumlowskiego w reżyserii Tadeusza Kozłowskiego (5 VII 1964). Gościnnie reżyserował także w innych miastach, m.in. w Szczecinie (Dwie barwy krwi Haralda Hausera, 30 XI 1960), Białymstoku (Złoty sznur Sidneya Howarda 6 X 1963, 1964, 1966), Łodzi (1966, 1967), Częstochowie (Porwanie amazonek Benna V. Levy’ego 29 X 1966). W latach 1967–1972 w Teatrze Ziemi Pomorskiej w Grudziądzu, gdzie wystawił m.in. Kawior i kaszankę Giulio Scarnicciego i Renzo Tarabusiego (27 IV 1968), Pułapkę miłości Pierre’a Marivaux (18 VI 1970) i Mirandolinę Carla Gldoniego (3 VI 1971). Od grudnia 1973 występował głównie jako aktor w Teatrze Dramatycznym w Wałbrzychu (m.in. Werle w Dzikiej kaczce Henryka Ibsena w reżyserii Maryny Broniewskiej, 17 V 1975).
Karierę zakończył w Teatrze Polskim w Szczecinie, gdzie od jesieni 1975 do przejścia na emeryturę głównie grał, m.in. Pawła Owidowicza w Porwaniu Sabinek Juliana Tuwima w reżyserii Bogusławy Czosnowskiej (18 XII 1983). Współpracował także z tamtejszym Teatrem Krypta (reżyseria Mistrza Piotra Pathelina Anonima, 20 I 1979). Dla Teatru Telewizji wyreżyserował Znachora Aleksandra Borina (1 XII 1981), dla Polskiego Radia Na krawędzi nocy Henryka Panasa (22 I 1965).
W 1962 kandydat na członka SPATiF-ZASP, w maju 1965 członek rzeczywisty. Członek Związków Zawodowych Pracowników Kultury i Sztuki. Po raz pierwszy żonaty z Haliną z domu Zakrzewską (1922–1982), ojciec Barbary, zamężnej Błaszczyk. Od 1982, po śmierci pierwszej żony, mąż Gizeli Piotrowskiej (1932 –2003), aktorki teatrów w Bydgoszczy, Toruniu, Poznaniu, Olsztynie i Grudziądzu. Pochowany wraz z pierwszą żoną na Starym Cmentarzu przy ul. Ogrodowej w Łodzi.
Bibliografia:
Sobiecka Anna, Dzieje teatru w Słupsku 1945-2008. Zarys historyczno-dokumentacyjny, Słupsk 2009, s. 15-16.
https://encyklopediateatru.pl/osoby/6925/tadeusz-zuchniewski#.
https://pomeranica.pl/wiki/Tadeusz_%C5%BBuchniewski
