NEUMANN BENJAMIN, kaznodzieja kościoła Bożego Ciała
BENJAMIN NEUMANN (Naumann) (2 II 1673 Gdańsk – 12 II 1722 Gdańsk), kaznodzieja kościoła Bożego Ciała. Ochrzczony w tymże kościele. Wnuk Johanna przybyłego z Nowego Stawu (Newteich in Preußen), który 27 X 1640 otrzymał kupieckie obywatelstwo Gdańska. Jeden z pięciorga dzieci Constantina, farbiarza jedwabiu przy Bramie Wyżynnej, od 11 VII 1679 mającego potwierdzone kupieckie obywatelstwo Gdańska jako tzw. Bürger-Kind (dziecko gdańskich obywateli), oraz jego drugiej żony, poślubionej 1674 w kościele Bożego Ciała wdowy po Arndzie van de Damm (1620–1674), Marii Elisabeth, córki Johanna von der Pepilier. Brat m.in. Gottfried Neander (Neumanna), także kaznodziei w kościele Bożego Ciała.
W 1695 student w Wittenberdze, od 1700 katecheta w Herrengrebbin (Grabiny-Zameczek). Wyświęcony 17 IV 1708, kaznodzieja w Müggenhahl (Rokitnica). Od 13 X 1709 do śmierci kaznodzieja w gdańskim kościele Bożego Ciała. Od stycznia 1717, na zalecenie Ministerium Duchownego, wraz z innymi kaznodziejami, zapobiegał niepokojom związanym z ponownym pojawieniem się w Gdańsku, wygnanego już poprzednio z miasta (połowa 1716), zwolennika pietyzmu Heinricha Nicolausa Herberta, próbującego otworzyć w Gdańsku szkołę dla tego kierunku. 8 II 1717, wraz z pastorem Johannem Heinrichem Nothwangerem, zaprezentował gdańskiej Radzie Miejskiej raport o tej sprawie, oparty o zeznania m.in. kaznodziei kaplicy św. Anny Jędrzeja Waszety i pastora kościoła Zbawiciela na Zaroślaku Johanna Davida Heinrichsdorfa.
Od kwietnia 1720 uwikłany był w konflikt, wywołany przez Marię, wdowę po pastorze Danielu Bonaventurze Dilgerze, która wraz z córką utraciła zaufanie do swojego dotychczasowego spowiednika i miała wymuszać prywatną spowiedź i komunię m.in. na Johannie Gottfriedzie Kirschu, diakonie kościoła św. Bartłomieja, Johannie Davidzie Heinrichsdorfie z kościoła Zbawiciela (zresztą jej krewnego) oraz na nim. Uległ jej namowom, co z kolei było sprzeczne z zarządzeniami Ministerium Duchownego. Sprawę wyjaśniono dopiero pod koniec roku.
Bibliografia:
Księga przyjęć do prawa miejskiego w Gdańsku 1536–1814, wyd. Andrzej Groth, Ewa Łączyńska-Bartoszek, Dariusz Kaczor, Gdańsk 2019, t. 2, s. 196; t. 6, s. 360; t. VII, s. 504, t. VIII, s. 286.
Praetorius Ephraim, Dantziger-Lehrer Gedächtniβ..., Danzig und Leipzig, s. 20, 51, 64.
Rhesa Ludwig, Kurzgefaßte Nachrichten von allen seit der Reformation an den evangelischen Kirchen in Westpreuszen angestellten Predigern, Königsberg 1834, s. 70, 85.
Schnaase Eduard, Geschichte der evangelischen Kirche Danzigs actenmässig Dargestellt, Danzig 1863, s. 163–164, 396–401.
Weichbrodt Dorothea, Patrizier, Bürger, Einwohner der Freien und Hansestadt Danzig in Stamm- und Namentafeln vom 14.–18. Jahrhundert, Klausdorf–Schwentine 1986–1992, Bd. 3, 385.
