Podobizna św. Wojciecha na frontyspisie dzieła Chronica Polonorum Macieja Miechowity, 1521
WOJCIECH(Adalbert; 956 – 23 IV 997, Prusy) bp praski, misjonarz, święty. Syn Strzeżysławy i Sławnika, księcia plemiennego na Libicach (Czechy). Początkowo (imię Wojciech znaczy – „pociecha wojska”) planowano wychowanie go na rycerza, ale w niemowlęctwie, podczas ciężkiej choroby, rodzice przeznaczyli go do stanu duchownego. Pobierał nauki w Magdeburgu, skąd wyniósł idee szerzenia wiary chrześcijańskiej wśród pogan. Ok. 979–980 powrócił do Czech, przyjął święcenia kapłańskie, z poparcia księcia czeskiego Bolesława II został w 983 bp. Pragi. W 995 opuścił Pragę, w przededniu wybuchu walk Bolesława II z panami na Libicach, próbującymi zachować samodzielność. Z całej rodziny życie przeżyli Wojciech i jego 2 bracia: towarzyszący mu Radzim-Gaudenty i przebywający na wyprawie na Luciców Sobiesław. Ponownie osiadł w klasztorze na Adwentynie. We Francji, nast. w Moguncji, omawiał plany misji z cesarzem Ottonem III i przez Węgry przybył do Polski, chcąc podjąć misję wśród nadodrzańskich Wieletów. Za namową Bolesława Chrobrego (w ziemiach wieleckich trwała wojna) wybrał Prusy. Spędziwszy w Gnieźnie święta wielkanocne, ruszył na północ. Od Włocławka lub Wyszogrodu płynął Wisłą łodzią do Gd. (odrzucono hipotezę, iż wędrował z Gniezna do Gd. pieszo). Do Gd. przybył 9 lub 10 kwietnia 997, w niedzielę 11 kwietnia dokonał chrztu mieszkańców miasta, następnego dnia wypłynął w kierunku wybrzeża Prus, na którym wylądował 17 kwietnia i gdzie poniósł męczeńską śmierć. Miejsce śmierci pozostaje dyskusyjne, ze wskazaniem na Sambię lub (co ostatnio przeważa) na Pomezanię, nad jeziorem Drużno. Ciało wykupił od Prusów Bolesław Chrobry, podejmując od razu starania o kanonizację W. W tym celu przygotowano w Rzymie q żywot (z pierwszym wykazem cudów sprawianych przez W.), spisany przez q Johannesa Canapariusa na podstawie relacji Radzima-Gaudentego. Towarzyszący W. w misji prus. Radzim w 999 występował z godnością „arcybiskupa św. Wojciecha”, co dowodzi, że zapadła już decyzja utworzenia w Polsce prowincji kościelnej (arcybiskupstwa), z wybraną rok później siedzibą w Gnieźnie.
BŚ
