Wejście do Opery i Filharmonii Bałtyckiej przy al. Zwycięstwa we Wrzeszczu, 1955
PAŃSTWOWA OPERA BAŁTYCKA (1950–53 Studio Operowe Państwowej Filharmonii Bałtyckiej; 1953–94 Państwowa Opera i Filharmonia Bałtycka, POiFB; od 2012 Opera Bałtycka), al. Zwycięstwa 15. Budynek. Wybudowany 1914–15 z przeznaczeniem na ujeżdżalnię z czasem zmienion na salę sportowo-widowiskową z zapleczem gastronomicznym, oddany do użytku 3 IX 1915. W okresie II WMG odbywały się tu walki bokserskie, występy kabaretów itp. Budynek, nazywany Sporthalą, dysponował dużą salą na ok. 1 tys. miejsc z centr. areną i widownią amfiteatralną po jej obu stronach; po II w. świat. zachował się dawny sufit z 1915. Po 1945 dysponował 2 mniejszymi salkami, w których działała restauracja Polonia. W małej salce (na ok. 100 osób) na piętrze, z niewielką scenką i garderobą, odbywały się wieczory z poezją (od 1945). W 1948 dokonano szybkiego remontu na proces q Alberta Forstera (5–29 IV 1948), nast. przekazano budynek q Teatrowi Wybrzeże. W 1952–57, już jako własność POiFB, po raz pierwszy przebudowany (powstały: scena 19 × 20 m i wys. 6 m, zaplecze z garderobami i kieszeniami scenicznymi; w części „starej” zostawiono widownię na 715 miejsc na parterze i 118 na balkonie), po raz drugi 1973–82. Projekt opracował Daniel Olędzki, konsultantem był 1980–81 prof. dr Wiktor Zin; dobudowano nowe foyer, szatnie i toalety w podziemiu, powiększono scenę. W 2003 modernizacji uległa widownia, wymieniono wszystkie fotele, ob. mieści ona 476 osób: 56 na balkonie, resztę na parterze, są także 4 miejsca dla niepełno- sprawnych. Scena o wym. 14 m szer.,16 m głęb. i 16 m wys. ma proscenium i kanał dla orkiestry (dla 55 muzyków). Na III piętrze umieszczono 15 garderób oraz 4 sale prób: dużą i małą dla baletu, salę prób orkiestry i salę prób chóru. Foyer o pow. 600 m² dysponuje salonikiem i bufetem. W podziemiu umieszczono szatnię i WC; przy sprzyjającej pogodzie udostępniane jest czasem także patio o pow. 550 m².
MWA Instytucja. Tradycje operowe w Gd. sięgają poł. XVII w. (q muzyka). Pierwszy spektakl operowy odbył się 15 II 1646, pół wieku po tym, gdy we Włoszech doszło do powstania tej dziedziny sztuki. W wykonaniu artystów z Opery Królewskiej z Warszawy, w budyku Szkoły Szermierczej zaprezentowano kompozycję Marco Scacchiego Le nozze d’Amore e di Psiche z librettem Vergilia Puccitellego. Za pierwszą operę napisaną w Gd. uważa się Nerona q Johanna Valentina Medera (1695). Regularnie dzieła operowe i baletowe były prezentowane od poł. XVIII w. Przedsta- wienia muz. stanowiły przeważającą część re- pertuaru powstałego 1801 q Teatru Miejskiego. Na scenie królowały dzieła Mozarta, Rossiniego, Aubera, Belliniego, Donizettiego, Verdiego, Lortz- inga, Flotowa, Wagnera, Pucciniego. Od 1909 działała Opera Leśna w Sopocie, z czasem miejsce festiwali wagnerowskich. W 1920–39 odnotowano 49 występów pol. zawodowych zespołów teatr. na terenie Gd. i Sopotu, w tym także operowych i baletowych (z zespołów muz.: Warszawska Opera Objazdowa, Opera Poznańska, Balet Polski Feliksa Parnella). Życie operowe przerwane zostało 1944; po II w. świat. odżyło w maju 1948, gdy kierowany przez q Malwinę Szczepkowską Gd. Zespół Artystyczny wystawił Zamek na Czorsztynie Kurpińskiego (kierownictwo muz. Roman Kuklewicz). Z myślą o stworzeniu stałego zespołu operowego Zarząd Miasta wyasygnował fundusze na utworzenie chóru i baletu. 1 V 1948 w sali Ogniska we Wrzeszczu, oddział gd. Związku Zawodowych Muzyków RP (ZZMRP) wystawił Krakowiaków i Górali Bogusławskiego i Stefaniego. Premiera odbyła się w ramach Festiwalu Muzyki Ludowej. Chór liczył 20 członków, orkiestra kilkunastu (wolontariusze i studenci), zespół baletu – 4 pary ze Szkoły Tańca Artystycznego Kazimiery Nowowiejskiej. W lutym 1949, z inicjatywy Janusza Urbańskiego, q Iwo Gall utworzył, obok działającego przy Teatrze Wybrzeże Studia Dramatycznego, Studio Muzyczno-Dramatyczne. 24 VIII 1949 w Teatrze Wielkim (dawna Sport- halle) Studio dało pierwszą premierę. Była to Moniuszkowska Halka z Marią Fołtyn w partii tytułowej i Ryszardem Slezakiem jako Jontkiem (kierownictwo muz. q Stefan Śledziński, reż. Iwo Gall, dekoracje wg projektów Galla Ro- man Bubiec). Zagrała orkiestra Filharmonii Bałtyckiej. Po 8 przedstawieniach Studio Muzy- czno-Dramatyczne zostało rozwiązane. We wrześniu 1949 siłami ZZMRP wystawiono na scenie Teatru Krainę uśmiechu Lehara. Jesienią 1949 powstało przy Filharmonii Bałtyckiej, kierowane przez Zygmunta Latoszewskiego, Studio Operowe, zaczątek Opery Bałtyckiej. Dyrektorem i kier. artyst. Studia został q Zygmunt Latoszewski, kier. i reż. Wiktor Brégy, choreografem q Janina Jarzynówna-Sobczak, kier. chóru Roman Kuklewicz, scenografem Karol Gajewski, a kier. wokalnym i lit. Kazimierz Czekotowski. Siedziba Studia znajdowała się w drewnianym baraku w Narwiku (q obozy w Narwiku). 23 III 1950 w Gdyni oraz 24 i 25 III w Gd. Studio zaprezentowało w wersji estradowej operę Czajkowskiego Eugeniusz Oniegin. Pierwszą premierą sceniczną Studia było zaprezentowane w Teatrze Wielkim 28 VI 1950 to samo dzieło Czajkowskiego (kierownictwo muz. Z. Latoszewski, reż. W. Brégy, scenogr. K. Gajewski, choreografia J. Jarzynówna-Sobczak, przygotowanie chóru R. Kuklewicz). 15 VI 1952 premierą 3 jednoaktówek: Pór roku Głazunowa (z powodu braku materiałów nutowych zaprezentowano jedynie Jesień i Zimę), Piotrusia i wilka Prokofiewa i Wesela w Ojcowie Kurpińskiego, swoją obecność zaznaczył zespół baletowy, prowadzony przez Janinę Jarzynównę-Sobczak. Zarządzeniem Ministerstwa Kultury i Sztuki z 10 IV 1953 roku nastąpiło połączenie Studia z Filharmonią Bałtycką w Państwową Operę i Filharmonię Bałtycką. Stało się to kosztem ograniczenia liczby koncertów symfonicznych (ponowny podział na 2 samodzielne instytucje nastąpił 1994). Dyrektorem nacz. do 1970 był Tadeusz Rybowski (1920–83). U jego boku za sprawy artyst. odpowiadali: Z. Latoszewski (1950–52 i 1955–61), Kazimierz Wiłkomirski (1952–55), Jerzy Katlewicz (1961–68).
Od pocz. Opera zajmowała adaptowany budynek po sali sportowo-widowiskowej z 1915. W tym samym budynku miała siedzibę Filharmonia, a do 1966 część swych spektakli przygotowywał tu także Teatr Wybrzeże. Równolegle, obok sztandarowych tytułów, m.in. takich jak: Straszny dwór Moniuszki (prem. 1950), Madame Butterfly Pucciniego (1951; po raz ostatni tę inscenizację zaprezentowano 1997; była to najdłużej eksploatowana produkcja w historii POB), Sprzedana narzeczona Smetany (1951), Wesele Figara Mozarta (1952), Halka Moniuszki (1953; by zdążyć z premierą na 22 lipca, do zajęć w pracowniach i warsztatach zaangażowano zespół artyst.), Cyganeria Pucciniego (1954), Cyrulik sewilski Rossiniego (1955), Faust Gounoda (1956), Dama pikowa Czajkowskiego (1956), pojawiały się repertuarowe ciekawostki: Trzewiczki Czajkowskiego (1952), Krakatuk Szeligowskiego (1956), Niziny d’Alberta (1957), a także, zgodnie z duchem czasu, Młoda gwardia Mejtusa, opera o komsomolcach walczących z hitlerowcami (1953). Zainteresowanie przedstawieniami było tak duże, że dyrekcja często płaciła kary za nadkomplety, mimo że widownia liczyła ponad tysiąc miejsc. Istotną część repertuaru zajmowały dzieła współczesne, co wg krytyków odróżniało gd. zespół od innych teatrów w kraju. Pokazywano m.in Ognistego ptaka Strawinskiego (1957), Dafnis i Chloe Ravela (1958), Kopciuszka Prokofiewa (1959). 25 IX 1958 odbyła się pol. premiera Petera Grimesa Brittena. W tym samym roku dzieło, wraz z Dafnis i Chloe oraz Krakatukiem, zaprezentowano podczas Międzynarodowego Festiwalu Muzyki Współczesnej „Warszawska Jesień”, dając powód do entuzjastycznych recenzji, chwalących nie tylko samo przedstawienie, ale i ambicje gd. zespołu. W 1959 wystawiono Bal maskowy Verdiego, wersję pierwotną, tzw. szw., rzadko goszczącą w owym czasie na światowych scenach. Wizytówką gd. opery stały się balety Jarzynówny-Sobczak, m.in. Harnasie Szymanowskiego (1960), Cudowny mandaryn Bartoka (1960), Cztery eseje Bairda (1961), Mandragora Szymanowskiego (1961), Gra w karty Strawinskiego (1961). Prasa często podkreślała indywidualny charakter gd. baletu, który de facto stał się autorskim teatrem tańca Jarzynówny-Sobczak. W 1959 odbyło się pierwsze zagraniczne tournée zespołów (Bal maskowy i Kopciuszek na festiwalu Ostseewoche w Rostoku). W tym samym roku balet zaprezentował Wesele w Ojcowie Kurpińskiego w Gruzji, a 1960, ponownie w Rostoku, zagrano Halkę. Po raz kolejny gd. teatr został zaproszony do udziału w Warszawskiej Jesieni 1960. Pokazano wówczas Harnasiów i Cudownego mandaryna. W ciągu pierwszego 10-lecia POiFB dały 30 premier. Lata 1961–69 to dyrekcja artyst. J. Katlewicza. Obok operowej i baletowej klasyki, m.in. Orfeusza i Eurydyki Glucka (1962), Dziadka do orzechów Czajkowskiego (1962), Rigoletta Verdiego (1962), Kniazia Igora Borodina (1962), Carmen Bizeta (1963), Don Carlosa Verdiego (1963), Opowieści Hofmanna Offenbacha (1965), Romea i Julii Prokofiewa (1964), Traviaty (1965) i Otella Verdiego (1967), Turandota Pucciniego (1968), Jeziora łabędziego Czajkowskiego (1968), pojawiły się dzieła kompozytorów współczesnych – balety do muzyki Lutosławskiego (Mała suita, 1961), Weberna (Wariacje, 1963), Schönberga (6 utworów fortepianowych, 1963), Debussy’ego (Morze, 1963), Prokofiewa (Syn marnotrawny, 1963), Łuciuka (Niobe, 1967; Pancernik Potiomkin, 1967), Turskiego (Tytania i Osioł, 1967), Kisielewskiego (Wesołe miasteczko, 1967), opery, m.in. Żywot rozpustnika Strawinskiego (1965) czy dzieło o gd. tematyce – Płomienie Paradowskiego (1966). Po raz pierwszy pojawiły się operetki: Baron cygański Straussa (1965), Szósta żona Sinobrodego Offenbacha (1967), co było próbą zatrzymania publiczności, zniechęconej zbyt dużą liczbą dzieł współczesnych. Konrad Wallenrod Żeleńskiego (1964) prezentowany był m.in. na malborskim zamku oraz na Festiwalu Oper i Baletów Polskich w Poznaniu. Podczas 12. edycji Warszawskiej Jesieni 1968 gd. teatr ponownie zaprezentował się stołecznej publiczności, przywożąc 2 spektakle baletowe: Tytanię i Osła Turskiego oraz Pancernika Potiomkina Łuciuka.
Lata 50. i 60. XX w. to okres świetności takich śpiewaków, jak: Anna Bartoszyńska, Leokadia Borowska, q Zofia Czepielówna, Zofia Konrad, Alina Kozłowska, Helena Mołoń, Urszula Szerszeń-Małecka, Maria Zielińska, Czesław Babiński, Eugeniusz Banaszczyk, Stefan Cejrowski, Jan Gdaniec, Józef Figas, Franciszek Kokot, q Jan Kusiewicz, Jerzy Podsiadły, Kazimierz Sandurski, Andrzej Szwarckopf, Jerzy Szymański. W zespole Jarzynówny-Sobczak wyróżniała się pierwsza w historii POB primabalerina q Alicja Boniuszko (z myślą o niej choreografka stworzyła większość swych spektakli), a wraz z nią Joanna Górska, Krystyna Gruszkówna, Hanna Tarnawska, Bronisław Cesarz, Zygmunt Jasman, Zygmunt Kamiński, Bronisław Kropidłowski, Piotr Schulz, Janusz Wojciechowski, Tadeusz Złamał, Marceli Żędzianowski. Gościnnie śpiewali m.in. Maria Fołtyn, Antonina Kawecka, Halina Mickiewiczówna, Bogna Sokorska, Krystyna Szczepańska, Barbara Zagórzanka, Franciszek Arno, Wacław Domieniecki, Andrzej Hiolski, Bernard Ła- dysz, Bogdan Paprocki. Widownia liczyła wówczas 820 miejsc w 27 rzędach. Na przykład w sezonie 1967/68 ceny biletów na pojedyncze spektakle wynosiły od 5 do 30 zł. Lata 70. XX w. i dyrekcje artyst. Jerzego Procnera (1969–72) oraz Zbigniewa Chwedczuka (1972–81) to okres niezwykle różnorodnego repertuaru. Obok dzieł kanonicznych: Trubadur Verdiego (1969), Borys Godunow Musorgskiego (1970), La serva padrona Pergolesiego (1971), Don Pasquale Donizettiego (1972), Carmen Bizeta (1973), Pajace Leoncavalla (1973), Faust Gounoda (1976), Straszny dwór Moniuszki (1980), pojawiły się dzieła wcale lub rzadko w Polsce wystawiane: Don Kichot Masseneta (1969), Kopciuszek Rossiniego (1970), Zamek Sinobrodego Bartoka (1972), Aptekarz Haydna (1974), Samson i Dalila Saint-Saënsa (1975), Jolanta Czajkowskiego (1977), Potajemne małżeństwo Cimarosy (1978), Faworyta Donizettiego (1978), Konik Garbusek Szczedrina (1978), Romeo i Julia Gounoda (1979), La verita in cimento Vivaldiego (1980). Dużo miejsca w repertuarze zajmowały dzieła pol. – opery: Wierchy Malawskiego (1969), Goplana Żeleńskiego (1971), Paria (1972), Flis (1973) i Hrabina Moniuszki (1978), Król Roger Szymanowskiego (1974), Legenda Bałtyku Nowowiejskiego (1974), Lord Jim Twardowskiego (1977); balety do muzyki Twardowskiego (Posągi mistrza Piotra, 1972), Karłowicza (Odwieczne pieśni, 1974), Blocha (Gilgamesz, 1974; Osamotnienie, 1979), Chopina (Sylfidy, 1974), Hajduna (Odys, 1975), Jabłońskiego (C-67, 1975), Skrzeka (Reanimacja, 1976), Moniuszki (Na kwaterze 1979), Szymanowskiego (Mandragora, 1979), Różyckiego (Pan Twardowski, 1980). Nie brakowało premier operetek: Noc w Wenecji Straussa (1971), Student żebrak Millöckera (1973), Zemsta nietoperza Straussa (1975). Niektóre spektakle pokazywane były także poza siedzibą (Opera Leśna, Biała Sala Ratusza Głównego). W 1976 kierownictwo baletu po odchodzącej na emeryturę Jarzynównie-Sobczak przejął Gustaw Klauzner. Działalność POiFB nie ograniczała się tylko do prezentacji spektakli i koncertów; do realizacji zadań edukacyjnych powołano zespół koncertów szkolnych, organizujący audycje szkolne na terenie całego regionu. W 1974 powstała Gd. Orkiestra Symfoniczna. Jej utworzenie miało na celu zarówno zapewnienie zatrudnienia coraz liczniejszym młodym instrumentalistom, jak i utworzenie nowego zespołu, niezależnego od Opery. Do tej pory udział jednej orkiestry w przedstawieniach operowych i baletowych, jednocześnie wykonującej repertuar symfoniczny, doprowadzał do przemęczenia muzyków i obniżenia poziomu. Nadal jednak Opera i Filharmonia stanowiły jedną instytucję, zajmującą tę samą siedzibę. Pod koniec lat 60. i w latach 70. XX w. do zespołu dołączyli wybitni artyści. Wśród wokalistów wyróżniali się: Danuta Bernolak, Bożena Porzyńska, q Stefania Toczyska (dla niej wystawiono Samsona i Dalilę oraz Fawo- rytę), Zbigniew Borkowski, Józef Figas, Kazimierz Sergiel, Florian Skulski, Ryszard Smęda. Zespół baletowy tworzyli m.in. Dagmara Kalinowska, Izabela Kwiecień, Ewa Napiórkowska, Andrzej Bujak, Jan Jakubowski, Mirosław Żukowski. Na jeden sezon dyrekcję artyst. objęli q Wojciech Rajski (1981/82) i Bogusław Madey (1982/83). Pojawiły się nowe tytuły baletowe, m.in. Jazz dla dwunastu w choreografii Alaina Bernarda do muzyki m.in. Namysłowskiego (1981), Córka źle strzeżona Herolda (1981), Mity Szymanowskiego (1983), Anna Karenina Szczedrina (1983), a także nowe inscenizacje Barona cygańskiego Straussa (1982), Eugeniusza Oniegina Czajkowskiego (1982), Halki Moniuszki (1983) i Sprzedanej narzeczonej Smetany (1983). W 1982 został oddany do użytku zmodernizowany budynek POiFB: widzowie zyskali foyer, administracja – część biurową, balet – salę prób, a widownia – nowy wystrój, utrzymany w tonacji brązowej. Początek dyrekcji artyst. q Janusza Przybylskiego (sezon 1983/84) naznaczony był artyst. i frekwencyjnymi sukcesami: bajka dla dzieci Doktor Oj Boli Morozowa (1983), Orfeusz w piekle Offenbacha (1984), Spartakus Chaczaturiana (1984), Nabucco Verdiego (1984). Lata 80. i 90. XX w. to liczne tournée zespołu, organizowane przez niem. agencje impresaryjne. Niektóre z tytułów przygotowywane były gł. z myślą o ich prezentacji za granicą. i tak Nabucca, Traviatę (1985), Makbeta (1988), Rigoletta (1990), Aidę (1992) i Trubadura (1995) Verdiego, Łucję z Lammermooru Donizettiego (1988), Carmen-suitę Szczedrina (1981), Cyganerię (1989), Manon Lescaut (1998) i Toskę Pucciniego (1990), Eugeniusza Oniegina Czajkowskiego (1992), Wolnego strzelca Webera (1994), Don Pasquale Donizettiego (1996) mogli oglądać widzowie m.in. w RFN, Szwajcarii, Włoszech, Francji. Przedstawienie Nabucco otrzymało Nagrodę Niemieckich Krytyków za najlepsze przedstawienie zagraniczne prezentowane na niem. scenach. Zagraniczne tournée wymusiło prezentowanie dzieł operowych w oryginalnych wersjach językowych. W latach 80. XX w. na czoło zespołu baletowego wysunęli się m.in. Mariola Lebida, Izabela Zub, Marek Andrzej Stasiewicz. Tak jak cała pol. kultura, także i POB odczuła zmiany, jakie przyniósł rok 1989. Świadczy o tym już sam repertuar i wykaz premier. W 1984–90 grano niemal co wieczór. Na afiszu pojawiły się takie operowe rarytasy, jak: Mały kominiarczyk Brittena (1986), Historya o świętej Katarzynie Twardowskiego (1987), Makbet Verdiego (1988) czy Manon Lescaut Pucciniego (1990). Sukcesem stała się śmiała i nowatorska inscenizacja Rigoletta Verdiego (1990). Nowych miłośników dla teatru pozyskiwał Toszko Afrykański Josifowa (1984), oklaskiwany przez najmłodszą widownię. Gdański balet, obok inscenizacji współczesnych (m.in. Idiota Ejfmana, 1987), zaprezentował także klas. wersję Coppelii Delibesa (1987). Począwszy jednak od sezonu 1990/91, dał się odczuć kryzys wywołany zmianami ustrojowymi i rynkowymi, co zaowocowało częstymi zmianami personalnymi w kierownictwie Opery. W 1991 zdarzały się miesiące, gdy POiFB nie dawały żadnych przedstawień. Poszukiwania nowych dyrekcji poszły w 2 kierunkach. Pierwszym z nich było nawiązywanie kontaktów z innymi instytucjami artyst. (przeniesienie inscenizacji Turandot i Aidy z Opery w Sztokholmie i wystawianie ich w systemie stagione, prezentacja spektakli dyplomowych wydziału wokalno-aktor- skiego q Akademii Muzycznej). Drugim sposobem na istnienie było pokazywanie dzieł mniejszego formatu, wymagających niższych nakładów finans. Wystawiono wówczas Służącą panią Pergolesiego (1992) i Ritę Donizettiego (1992), a także zaprezentowano szereg koncertów i reci- tali. Początek lat 90. XX w. to okres, gdy ożyło operowe foyer, które stało się przestrzenią wydarzenia artyst. W styczniu 1994 nastąpił rozdział adm. POiFB na 2 samodzielne instytucje: Państwową Operę Bałtycką i Państwową Filharmonię Bałtycką, choć do 1998 działały we wspólnym gmachu przy al. Zwycięstwa. Starania o widza zmusiły dyrekcje do wyzbycia się planów ambit- nych realizacji dla koneserów. Repertuar tworzyły dzieła powszechnie znane i lubiane: Carmen Bizeta (1994), Traviata (1998) i Nabucco Verdiego, Cyganeria i Tosca (1998) Pucciniego, Wesoła wdówka Lehara (1996), Zemsta nietoperza Straussa (1996), Romeo i Julia Prokofiewa (1999). Dla bardziej wymagających widzów przygotowano 1997 premierę Fidelia Beethovena, w koprodukcji z teatrem w Ingolstadt, dla uczczenia 1000-lecia Gd. Na scenie Opery wystąpili goś- cinnie zarówno renomowani artyści, jak i zes- poły: Leonard Slatkin, Cullberg Balet, Sankt Petersburski Teatr Baletu Borysa Ejfmana, Fedora Barbieri z wieczorem wspomnień, występujący z recitalem Rolando Panerai. W 1997 Opera stworzyła swoją stronę internetową. Sezon 1999/2000 był jubileuszowym, pod- czas którego obchodzono 50-lecie POB. Z tej okazji nową realizację Cyrulika sewilskiego Rossiniego (1999) przygotował J. Katlewicz. W 2004 w q kośc. św. Jana odbyła się pierwsza edycja Świętojańskich Nocy Operowych (w ramach festiwalu Świętojańskie Świętowanie). Podczas 5 kolejnych edycji zespół POB zaprezentował koncertowe wykonania oper Verdiego: Lombardczycy na pierwszej krucjacie (2004), Zbójcy (2005), Dwaj Foscariusze (2007), Włoszka w Algierze z Ewą Podleś (2006), widowisko operowe Snakowskiego Zakochany Mozart (2006), galę operową (2007). Gościnnie wystąpili: Teatr Vanemuine z Tartu (Lunatyczka Belliniego, 2005), Teatr Wielki z Poznania (Otello Verdiego, 2005; Mozarta Czarodziejski flet, 2004 i Cosi fan tutte, 2007). W 1999 kierownictwo baletu po Walerym Niekrasowie (1981–91), Bożenie Kociołkowskiej (1991–92), Bronisławie Prądzyńskim (1993–96) i Marku Andrzeju Stasiewiczu (1996–99) objął Sławomir Gidel (1999–2008), który zaprezentował autorski spektakl Mane, Tekel, Fares do muzyki Petera Gabriela i zespołu Pink Floyd (1994). W latach 90. XX w. do minimum zostały ograniczone zespoły artyst. Etatowi soliści i wokaliści od lat związani z POB (m.in. Marzena Prochacka, Liliana Kamińska, Joanna Sperska, Marek Kalisz, Franciszek Przestrzelski, Paweł Skałuba, Leszek Skrla, Jacek Szymański, Florian Skulski, Kazimierz Sergiel, Maciej Wójcicki) coraz częściej występowali obok gościnnie pojawiających się artystów – Izabeli Kłosińskiej, Łady Mienszeniny, Barbary Sanejko, Stefanii Toczyskiej, Agnieszki Wolskiej, Bożeny Zawiślak-Dolny, Krzysztofa Bednarka, Ireneusza Jakubowskiego, Stephena Smitha, Dariusza Stachury. Wielokrotnie premiery operowe były nagrywane przez q Radio Gd. W recenzjach baletowych często powtarzano nazwiska: Żanety Depty-Borówki, Małgorzaty Insadowskiej, Karoliny Kani (później Jastrzębskiej), Anny Sąsiadek, Leszka Alabrudzińskiego, Piotra Popławskiego, Ireneusza Stencla.
W 2008, po przejściu q Włodzimierza Nawotki na emeryturę, dyr. został Marek Weiss, a zast. ds. artyst. Jose Maria Florencio (2008–11). Dzięki wyższym dotacjom i zmianom systemu pracy w instytucji możliwe było zwiększenie liczby premier. Gros z nich realizowane były przez dyrektorski tandem, który z POB uczynił teatr autorski (tryptyk Mozartowski: Don Giovanni, 2008, Wesele Figara, 2009, Czarodziejski flet, 2010; Eugeniusz Oniegin Czajkowskiego, 2009; Makbet Verdiego, 2010; 2 opery Straussa: Ariadna na Naxos, 2009 i Salome, 2011). Sporadycznie reżyserowali inni twórcy (Peter Telihay – Gwałt na Lukrecji, Ewelina Pietrowiak – Halka, Karolina Sofulak – Traviata). W obsadach powracały nazwiska Anny Wierzbickiej, Anny Mikołajczyk, Katarzyny Hołysz, Julii Iwaszkiewicz, Aleksandry Buczek, Eweliny Wojciechowskiej, Anny Fabrello, Ingridy Gapovej, Joanny Cortez, Ariany Chris, Moniki Fedyk, Pawła Skałuby, Adama Zdunikowskiego, Ryszarda Minkiewicza, Aleksandra Kunacha, Leszka Skrli, Mikołaja Zalasińskiego, Roberta Gierlacha, Dariusza Macheja, Zbigniewa Maciasa, Bartłomieja Misiudy, Piotra Nowackiego, Wojciecha Gierlacha, Andrzeja Malinowskiego, Adama Palki, Łukasza Golińskiego. Po raz pierwszy pojawiły się głosy kontratenorowe: Jan Monowid, Tomasz Raczkiewicz, Karol Bartosiński. Z repertuaru baletowego zniknęła baletowa klasyka. Zespół pod kierownictwem Romana Komassy prezentował się w choreografiach współczesnych m.in. jego samego (Tango Live w ramach „Men’s Dance”, 2009), Izadory Weiss (4&4, 2008; Eurazja, 2008; Romeo i Julia, 2009), Emila Wesołowskiego (Chopinart – część II, 2010), Jacka Przybyłowicza (Kilka krótkich sekwencji w ramach „Men’s Dance”, 2009), Wojciecha Misiury (Tamashi – w ramach „Men’s Dance”, 2009). W maju 2010 zespół został przemianowany na Bałtycki Teatr Tańca, którego dyr. artyst. została I. Weiss. Kryterium przyjęcia do zespołu przestał być dyplom szkoły baletowej. Na scenie pojawili się więc także uzdolnieni tancerze bez wykształcenia akadem. Główne partie powierzano m.in. Franciszce Kierc, Marzenie Sosze, Beacie Gizie, Julii Lavrynowej, Michałowi Łabusiowi, Radosławowi Palutkiewiczowi, Filipowi Michalakowi, Leszkowi Przytarskiemu. Pod nową marką zespół przygotował Out (2010) i Święto wiosny (2011) Weiss oraz Sen Misiury (2011). POB dwukrotnie wzięła udział w organizowanym w Szeged przez fr. stację telewizyjną Mezzo TV Konkursie i Festiwalu Operowym Mezzo. Dzięki retransmisjom widzowie w całej Europie mogli obejrzeć Gwałt na Lukrecji Brittena (2008) i Ariadnę na Naxos (2009). Janja Vuletič, grającą gł. partię w dziele Brittena, otrzymała nagrodę dla najlepszej wykonawczyni. POB i BTT prezentowały swe wykonania na innych scenach krajowych (Warszawa, Poznań, Bydgoszcz, Kr.). W 2010 bryt. telewizja BBC wyemitowała film o najciekawszych teatrach europejskich, do których zali- czyła gd operę. W 2003–09 zmodernizowano budynek opery: w pierwszym etapie – widownię, nast. zaplecze, w tym garderoby, foyer, kasy biletowe, scenę, patio i otoczenie budynku. Remonty nie rozwiązały jednak problemów lokalowych. Instytucja nadal mieściła się w gmachu będącym w złym stanie tech., niedają- cym możliwości tworzenia spektakli zgodnie ze współczesnymi kanonami sztuki teatr. W 2011 zawiązano Honorowy Komitet Budowy Nowej Opery.
JSAN JSAN
|
|
| Dyrektorzy naczelni Państwowej Opery i Filharmonii Bałtyckiej oraz Państwowej Opery Bałtyckiej
|
| 1950–1970
|
Tadeusz Rybowski
|
| 1970–1971
|
Jerzy Procner
|
| 1971–1973
|
Zbigniew Makuszewski
|
| 1973–1977
|
Maciej Krzyżanowski
|
| 1978–1990
|
q Włodzimierz Nawotka
|
| 1991–1993
|
Andrzej Sławomir Kiełbowicz
|
| 1993–1995
|
Barbara Żurowska-Sutt
|
| 1995–2008
|
Włodzimierz Nawotka
|
| 2008–
|
Marek Weiss
|
