FUNDACJE DOBROCZYNNE (
milde Stiftungen), także kasy ubogich (
Armenkassen), kasy pogrzebowe (
Sterbekassen), stowarzyszenia (
Vereine), związki (
Verbände) – instytucje charytatywne (q dobroczynność) rozwijające się od średniowiecza, pocz. pod egidą Kościoła (q bractwa). Do najstarszych należały f. szpitalne (q szpitale). Funkcje charytatywne pełniły także q cechy i gildie. Opiekę sprawowano w obrębie szpitali i poza nimi (tzw.
Hausarmen); najczęściej dotyczyła ubogich, w tym dzieci i wdów, niezamożnych studentów, osób poszkodowanych w wypadkach, żołnierzy. Znaczący rozwój nastąpił od XVI w., apogeum w XIX w. W 1903 zarejestrowanych było 461 f.d., pośród których najstarsze (pomijając szpitalne) to: Doroty Falk dla ubogich studentów (D. Falk-Stiftung z 1483), Margarethy Schilling dla ubogich (M. Schilling-Stiftung z 1538), von Suchtenów dla ubogich i dla studentów (Barbara und Corth von Suchten-Stiftung z 1564), Arendta Smita dla ubogich oraz dla studentów (A. Smit-Stiftung z 1592), Johanna Brandisa dla ubogich (J. Brandis-Stiftung z 1597), Hansa Wendelsdorffa dla studentów teologii (H. Wendelsdorff-Stiftung z 1597), Hansa Königa dla studentów i potrzebujących gminy ewangelicko-reformowanej (H. König-Stiftung z 1602), Kathariny Hildebradt dla ubogich studentów (C. Hildebradt-Stiftung z 1620), Eggerta Ehlera dla q Urzędu Dobroczynności (E. Ehler-Stiftung z 1626). Obok funkcji charytatywnych pełniły niekiedy funkcję rel., jednoczącą daną społeczność, kulturotwórczą, a także memoratywną (w stosunku do fundatorów i osób zarządzających). Zob. też q Jacob F. Arendt, q Franz Ch. Brunatti, q Johann Gottfried Diesseldorf.
ASZ
