BRAMA STĄGIEWNA

Z Encyklopedia Gdańska
Skocz do: nawigacji, wyszukiwania

< Poprzednie Następne >
Brama Stągiewna od strony południowo-wschodniej, koniec XIX wieku
BRAMA STĄGIEWNA kończy ul. Stągiewną. Ceglana, zbudowana 1517–19, ostatnia brama gd. z elementami architektury gotyckiej. Wyglądem przypomina stągwie używane do przenoszenia mleka. Wschodni wylot drogi będącej przedłużeniem ciągu q Długa – q Długi Targ planowano wzmocnić już w 2. poł. XV w. (być może tuż po wykopaniu 1454–56 fosy wzdłuż wsch. granicy dzielnicy spichrzowej), przewidując budowę bramy o 2 wieżach, z przejazdem w osi między basztami. Koncepcję zmieniono na pocz. XVI w. ze względu na rozwój broni artyleryjskiej. Zaprojektowano wówczas zespół 3 baszt flankujących 2 przejazdy. Środkowa, wysoka baszta miała być usytuowana pomiędzy 2 mniejszymi. Nie zrealizowano również i tego projektu. Ostatecznie powstała brama z 2 wieżami połączonymi przesklepionym przejazdem. Większa baszta, zwana potocznie Stągwią, jest potężną, ceglaną budowlą: wys. do górnej krawędzi murów wynosi 20 m, śr. ok. 12,6 m. Grubość muru w poziomie przyziemia 2,5 m od strony miasta (zach.) i ok. 4 m od strony q Długich Ogrodów (wsch.). Ma 7 kondygnacji o bardzo ciekawym układzie budowlanym 3 najwyższych. Ostatnia, siódma, jest obszerną platformą przystosowaną do umieszczenia na niej armat. Wspartą na parabolicznym sklepieniu kondygnacji piątej, kondygnacją szóstą jest chodnik z otworami strzelniczymi biegnący wewnątrz sklepienia. Niższe kondygnacje miały stropy drewniane. Całość nakrywa stożkowy dach, którego wierzchołek sięga 27 m nad poziom ulicy. Mniejsza baszta, zwana Stągiewką lub Konwią Śmietanową, jest zdecydowanie niższa i od strony zach. ma prostą ścianę. Nakryta niegdyś dachem stożkowym, ob. posiada dach pulpitowy, opadający w kierunku zach. Wysokość najwyższej partii muru sięga 12 m, śr. ok. 9 m. Ceglane mury baszt pozbawione były jakichkolwiek ozdób, z wyjątkiem umieszczonych we wnęce od strony wsch. 3 wykutych w kamieniu herbów: Polski, Prus Królewskich i Gd. W pocz. XVII w. bramę przebudowano. Nad przejazdem dodano dużą nadbudówkę, zwieńczoną od wsch. barok. szczytem, a od zach. attyką. W czasie oblężenia 1813 zniszczeniu uległa nadbudówka i górna część mniejszej baszty. Elementów tych nigdy nie odtworzono. W pocz. XX w., przy pracach nad usprawnieniem komunikacji, noszono się z planem rozebrania baszty, poprzestano jednak na wykuciu dodatkowego przejścia dla pieszych w małej baszcie. W 1894 odkupiona przez władze miasta za symboliczną kwotę od władz wojskowych. W 1945 spaliły się wnętrza i zawaliły dachy. Po zabezpieczeniu (1947–48) całkowitą odbudowę wnętrz przeprowadzono w 2. poł. lat 70. XX w. Jest siedzibą Spółdzielni Artystów Plastyków ARPO. GS
⇦ WRÓĆ
Osobiste
Przestrzenie nazw

Warianty
Widok
Działania