KAPUCYNI, bracia mniejsi kapucyni, zakon żebrzący z grupy zakonów franciszkańskich, stanowiący obok q franciszkanów konwentualnych oraz braci mniejszych (q bernardynów i q reformatów) trzecią autonomiczną rodzinę i zakonu franciszkanów. Wyłonił się ok. 1525 we Włoszech z franciszkańskiego ruchu obserwanckiego, nastawiając się na życie pokutne, a po uzyskaniu pełnej niezależności 1619, obok kontemplacji zajmował się aktywnym kaznodziejstwem, misjami ludowymi, katechizacją, duszpasterstwem chorych i więźniów. Nazwa kapucyn pochodzi od charakterystycznego kaptura w jasnobrązowym habicie. Odegrał istotną rolę w rekatolicyzacji i utrwalaniu potrydenckiej reformy Kościoła. W Polsce k. podjęli pierwszą nieudaną próbę osiedlenia się 1627 (Brodnica w Prusach Królewskich), ostatecznie zakładając swój pierwszy klasztor w Warszawie 1681–83. Prowincję pol. zakonu utworzono 1754, a klasztory powstawały gł. na płd. Rzeczypospolitej. W 1635 (towarzysząc królowi pol. Władysławowi IV jako jego spowiednik podczas negocjacji pokojowych ze Szwedami) i po 1648 (prywatnie, goszcząc w klasztorze q dominikanów) przebywał w Gd. kapucyn Walerian Magni. W 1648 prowadził dysputy teol., odczyty rel. i działalność nauk. (m.in. w kontakcie z q Janem Heweliuszem). Przed 1654, pod naciskiem bp. włocławskiego Mikołaja Wojciecha Gniewosza, opuścił Gd. W 1715, podczas sporu z q jezuitami proboszcz i oficjał gd. Andrzej Korsz nosił się z zamiarem umieszczenia kapucynów przy q Kaplicy Królewskiej. Projekt upadł, nie powiodła się też próba osadzenia ich w Kolibkach (1715 i 1759), podjęta przez rodzinę Przebendowskich. Ponownie k. (prowincji krakowskiej) pojawili się w Gd. po II w. świat., 1945–47 opiekując się q kośc. Niepokalanego Poczęcia NMP przy ul. Łąkowej. W 1947–48 dysponowali ośrodkiem duszpasterskim we Wrzeszczu, przy ul. Gomółki, przejętym przez zgromadzenie q Zmartwychwstańców. W 1948–49 wspomagali duszpasterstwo w parafii przy q kośc. św. Ignacego na Oruni. Główny ośrodek założyli 1946 na Starym Mieście, przy q kośc. św. Jakuba, zakładając tymczasową siedzibę przy ul. Wałowej 28 (ob. 30), dysponując także budynkami przy ul. Łagiewniki 62–63, mocno zniszczonymi posesjami przy ul. Aksamitnej 9–13 oraz Łagiewniki 57–61, tworzącymi dawniej zespół q szpitala św. Jakuba. Wstępną fazę remontu kośc. i budynków ukończyli 1948. W 1948–51 przy ul. Łagiewniki 63 mieściło się tzw. małe seminarium, zamknięte z polecenia władz komunist. (q Stocznia Gd. po 1948). Do budynku po seminarium przeniesiona została gł. siedziba domu zakonnego, a budynek przy ul. Wałowej 28 (30) przejęty został na mieszkania komunalne. Przed 1960 k. utracili posesje przy Aksamitnej 9–13 oraz Łagiewniki 57–61, w miejscu których wzniesione zostały m.in.: przychodnia lekarska, przedszkole i wieżowiec mieszkalny. W 1958–65 wykonano ogrodzenie, częściowo murowane, wyodrębniające teren zakonu spośród innych parcel. Ostatecznie prawa własności k. do kościoła i gruntu zostały uregulowane uchwałą Rady Ministrów z 1973, a 1974 posesję klasztorną przypisano do ul. Wałowej (nr 28). Kapucyni włączyli się w działalność duszpasterską na rzecz tej części miasta, wspomagając działania dominikańskiej parafii św. Mikołaja i prowadząc m.in. katechizację (do utworzenia parafii przy q kośc. św. Brygidy 1972). Od 1981 działali jako kapelani w q Areszcie Śledczym w Gd. oraz w szpitalu Stoczni Gd. przy ul. Jana z Kolna (q szpitale. Przemysłowy Zakład Opieki Zdrowotnej).
SK Tabela: Przełożeni klasztoru św. Jakuba Zakonu Ojców Kapucynów Prowincji Krakowskiej
